Việt Nam hiện có khoảng gần 45 triệu xe máy, doanh số mỗi năm 2,7 triệu, là thị trường lớn thứ 4 thế giới sau Trung Quốc, Ấn Độ và Indonesia. Trong khi ba nước trên có nhiều triển lãm thường niên về xe máy, môtô thì Việt Nam mới có lần đầu tiên. Thị trường thuần mua và bán, sức mạnh điều tiết nằm trong tay hãng xe.
Cũng bởi bối cảnh này, mà các hãng dùng đủ mọi cách để tối ưu hóa doanh số, bán càng nhiều xe càng tốt. Lớn nhất là Honda với 70% thị phần, tiếp theo là Yamaha, Piaggio, SYM và Suzuki. Chỉ riêng 5 hãng này đã chiếm 97% "miếng bánh", phần nhỏ còn lại dành cho xe nhập khẩu Đài Loan, Trung Quốc cùng các hãng môtô phân khối lớn.
Honda Winner 150. >> Xem ảnh chi tiết
Lý do mà những hãng sản xuất xe máy đưa ra để trả lời cho việc không tổ chức triển lãm là quy mô thị trường chưa đủ lớn, cũng như không tìm được sự đồng thuận, tiếng nói chung giữa các hãng. Theo các chuyên gia, thực chất họ chưa tổ chức triển lãm bởi việc bán hàng ở Việt Nam quá dễ, sức mua lớn, danh mục sản phẩm lại không quá đa dạng, hay nói đơn giản là hãng dẫn dắt khách hàng, nên không cần tốn chi phí để làm triển lãm.
Nhưng bức tranh thị trường bắt đầu thay đổi 2 năm trở lại đây. Nhen nhóm từ 2013, sau đó 2014, 2015 liên tiếp chứng kiến doanh số toàn ngành sụt giảm. Từ mức trên 3 triệu, lượng xe bán ra giảm xuống mức 2,7 triệu xe mỗi năm và gần như không có cơ hội tăng trở lại, khi lượng xe lưu thông sắp bão hòa so với dân số.
Đây chính là giai đoạn chuyển mình của thị trường, từ thay đổi về lượng sang thay đổi về chất, tức từ chú trọng doanh số sang quan tâm danh mục sản phẩm. Honda, Yamaha hay Piaggio đều nhận ra rằng, họ không còn muốn cạnh tranh bằng cách bán nhiều xe nữa vì điều đó là không thể. Thay vào đó hãng nào cũng muốn thay đổi danh mục sản phẩm, hướng tới những dòng xe chiến lược trong tương lai, chiếm càng nhiều thị phần càng tốt để dọn đường phát triển những năm tới.
Bằng chứng cho chiến lược mới là Vietnam Motorcycle Show 2016, triển lãm đầu tiên về xe máy tại Việt Nam, tổ chức tại Sài Gòn từ 7-10/4. Tại đây, những sản phẩm nổi bật được ưu tiên xuất hiện đều nằm trong ba nhóm là môtô, xe thể thao và xe tay ga. Những dòng xe này được dự đoán sẽ là nhu cầu chính của khách hàng trong thời gian tới, tương tự cơ cấu thị trường hiện nay ở Thái Lan, Indonesia, Malaysia.
Ông lớn Honda luôn tự tin với sức mạnh thương hiệu truyền thống với người Việt, giữ sản phẩm theo kiểu trung tính trong nhiều năm qua, lần đầu tiên phải thay đổi. Hãng xe Nhật mang tới chiếc Winner 150, cạnh tranh trực tiếp với Exciter ở phân khúc underbone côn tay thể thao mà mẫu xe nhà Yamaha một mình một ngựa 11 năm qua.
Thay vì xe số truyền thống, từ 2015 Honda dồn lực phát triển thêm xe ga và môtô cỡ nhỏ cũng như xe thể thao. Cuộc chiến giữa hai đối thủ đồng hương quán quân và á quân tại thị trường Việt càng đa dạng phân khúc. Xe số có Wave, RSX đấu Sirius, Future cạnh tranh Jupiter; sang xe ga có các cặp Air Blade - Nouvo, Lead - Grande, Vision - Luvias, SH - NM-X; và đến nay có thêm xe côn tay thể thao Winner 150 - Exciter; thậm chí sắp tới Honda có thể giới thiệu các sản phẩm khác để cạnh tranh FZ150i và R3 như CB150 và CBR300R.
Có tự tin về sức mạnh thương hiệu, Honda cũng khó lòng dám mơ tưởng tới mức doanh số cao trong thời gian ngắn của Winner 150 như từng làm với Wave Alpha hay Air Blade. Bởi lẽ ở phân khúc này, Exciter tạo dựng riêng một đế chế, mà kẻ đến sau như Winner bao giờ cũng bị mang ra so sánh, đặc biệt lại đến từ Honda, một hãng vốn không chú trọng thể thao tại Việt Nam.
Ở bên kia chiến tuyến, Yamaha nhấn mạnh DNA thể thao với các mẫu môtô như M-Slaz, MT-07, MT-09 hay SXR 900. Chỉ là xe trưng bày chưa bán nhưng đây là cách hãng này định thương hiệu trong lòng khách hàng, về tố chất tiên phong thường thấy.
Piaggio Medley. >>Xem ảnh chi tiết
Bên cạnh xe côn tay thể thao hay môtô cỡ nhỏ, xe ga là phân khúc không bao giờ chết. Piaggio dù luôn nói rằng không bị cuốn theo thị trường, bán xe với phong cách riêng thì cách đây ít lâu cũng phải ra mắt Medley, mẫu scooter bánh lớn mang phong cách thể thao để đối đầu trực tiếp với Honda SH.
Xe ga là nơi các hãng khai thác triệt để vì mở rộng trên nhiều mức giá với những nhu cầu khác nhau. Ngoài những dòng cơ bản như xe ga cỡ nhỏ, xe ga thể thao, xe ga bánh lớn, cốp rộng, xe ga thời trang thì trong tương lai, không loại trừ khả năng có thêm những dòng xe ga cỡ lớn (maxi-scooter).
Cuối cùng, phân đoạn thị trường mới nhưng triển vọng lớn trong tương lai là môtô, từ 150 đến 300 và mở rộng tới 600, 1.000 phân khối. Ngoài các hãng truyền thống như Honda, Yamaha và Suzuki, những hãng mới cũng hy vọng vào tiềm năng doanh số. Piaggio mang tới triển lãm hai thương hiệu con nổi danh Italy là Aprilia và MotoGuzzi, một thiên về thể thao, một hướng về truyền thống. Benelli, Ducati trưng bày các sản phẩm hiện có, giúp đông đảo khách hàng làm quen với "xe to" vốn khá xa xôi trước đây.
Triển lãm chính là bức tranh xem trước của thị trường. Vietnam Motorcycle Show 2016 lần đầu tổ chức là mảnh đất để các hãng thể hiện các bước chạy đà, cho cuộc đua thị phần trong tương lai ở ba dòng xe chính là xe ga, côn tay thể thao và môtô.
Đức Huy