Trong một sự kiện ở bang Florida ngày 21/4, cựu tổng thống Mỹ Donald Trump thừa nhận từng cảnh báo các lãnh đạo NATO rằng Mỹ có thể không tuân thủ điều 5 trong hiệp ước của liên minh, nếu các thành viên còn lại không đóng góp thêm tiền.
"Một lãnh đạo hỏi rằng điều này có nghĩa là các ông không bảo vệ chúng tôi trước Nga nếu không trả tiền phải không? Tôi nói rằng đúng vậy", ông Trump cho biết và giải thích đó là chiến thuật đàm phán. "Nếu tôi nó là 'không, ý tôi không phải vậy', lý do nào để họ trả tiền? Vì thế ai đó phải nói ra điều đấy".
Điều 5 hiệp ước NATO quy định bất cứ cuộc tấn công nào nhằm vào một thành viên của khối cũng được coi là đòn tấn công nhằm vào cả liên minh và NATO sẽ phối hợp đáp trả. Lần duy nhất điều 5 được viện dẫn trong lịch sử NATO là một ngày sau vụ tấn công 11/9 tại Mỹ.
Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump tại buổi mít tinh ở bang Michigan ngày 2/4. Ảnh: Reuters.
Cựu tổng thống Mỹ cũng bày tỏ ngạc nhiên khi cuộc trò chuyện "không bị rò rỉ" trong nhiệm kỳ của ông. Cuộc trò chuyện này được cho là tại hội nghị thượng đỉnh NATO tại Brussels năm 2018, nơi ông Trump đe dọa thành viên của liên minh.
Các lãnh đạo và những người có mặt trong phòng họp tại hội nghị này cho biết lời đe dọa của Trump không chi tiết như những gì ông kể tại sự kiện ngày 21/4. Hai quan chức Mỹ liên quan đến hội nghị thượng đỉnh của NATO cho hay cựu tổng thống Trump khi đó nói rằng nếu các quốc gia không đạt được mức chi tiêu vào cuối năm 2018, ông sẽ "làm việc riêng của mình".
Giới chuyên gia khi đó đưa ra những giải thích khác nhau về tuyên bố của ông Trump. Một số cho rằng ông Trump đang đe dọa rút khỏi NATO, số khác nhận định ông sẽ đưa ra quyết định bảo vệ các quốc gia hay không dựa trên khả năng đáp ứng cam kết chi tiêu quốc phòng của họ.
Cựu tổng thống Trump nhiều lần khẳng định ông buộc các nước thành viên NATO đóng góp nhiều tên hơn. Tuy nhiên, các thành viên NATO tăng đáng kể khoản đóng góp của họ sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014, thời kỳ ông Trump chưa trở thành tổng thống Mỹ.
Ông Trump đưa ra bình luận trong bối cảnh NATO tính kết nạp thêm Phần Lan và Thụy Điển, hai nước láng giềng của Nga. Cả hai quốc gia Bắc Âu này đều thông báo đang xem xét gia nhập NATO, trong khi Nga nhiều lần cảnh báo đáp trả nếu Thụy Điển và Phần Lan tham gia liên minh quân sự do Mỹ dẫn đầu.
Nguyễn Tiến (Theo Washington Post)