Khi công bố vụ kiện gian lận chống lại cựu tổng thống Mỹ Donald Trump, ba người con lớn của ông và công ty Trump Organization hồi năm ngoái, Tổng chưởng lý New York Letitia James đã sử dụng những ngôn từ cứng rắn nhất có thể.
"Ông Trump đã thổi phồng giá trị tài sản ròng của mình lên hàng tỷ USD để làm giàu bất chính cho bản thân và lừa dối toàn bộ hệ thống", bà nói. "Trên thực tế, nền tảng giá trị tài sản ròng đó bắt nguồn từ hành vi gian lận và bất hợp pháp đáng kinh ngạc".
Cựu tổng thống Trump sáng 2/10 xuất hiện tại tòa án bang New York ở Manhattan để tham gia phiên xét xử ông với cáo buộc trên. Theo giới chuyên gia pháp lý, phiên tòa này có thể kéo dài hàng tháng và có thể ảnh hưởng lớn đến túi tiền cũng như danh tiếng của Trump nếu thẩm phán ra phán quyết bất lợi đối với ông.
Đơn kiện mà văn phòng Tổng chưởng lý James đệ trình lên tòa án New York cáo buộc Trump Organization trong các báo cáo tài chính từ năm 2011 đến 2021 đã phóng đại giá trị ít nhất 23 tài sản của Trump một cách có hệ thống, từ căn hộ ba tầng ở Đại lộ 5, căn hộ áp mái do con gái ông sở hữu tại tòa Trump Park Avenue, khu Manhattan, New York, đến dinh thự ở khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago, Florida, và mạng lưới sân golf trải rộng khắp đất nước.
Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trước báo giới khi đến tòa án Manhattan, New York, ngày 2/10. Ảnh: Reuters
Ngoài Trump, Tổng chưởng lý James còn kiện ba con của ông là Donald Jr., Eric và Ivanka. Theo đó, vào năm 2014, Ivanka được quyền mua một căn penthouse tại Trump Park Avenue với giá 14,3 triệu USD, nhưng căn hộ này được định giá trong "tuyên bố về tình trạng tài chính" năm 2014 của Trump Organization là 45 triệu USD.
Eric là người chịu trách nhiệm về Seven Springs, bất động sản lớn ở quận Westchester, New York, được Trump mua với giá 7,5 triệu USD vào năm 1995, nhưng được định giá lên tới 291 triệu USD trong giai đoạn 2011-2021.
Theo đơn kiện, năm 2016, Trump Organization đã đánh lừa một thẩm định viên định giá tài sản ở Seven Springs, để nộp hồ sơ xin giảm thuế lên Sở Thuế vụ, giúp ông Trump giảm được hơn 3,5 triệu USD tiền thuế "một cách gian lận".
Nhóm của Tổng chưởng lý James cho rằng hành vi của Trump và các con nhằm khiến các ngân hàng cho Trump Organization vay tiền với những điều kiện có lợi hơn, đồng thời khiến các công ty bảo hiểm cung cấp cho họ những hợp đồng có giá trị cao hơn, nhưng mức phí "mềm" hơn.
Theo đó, nhiều khoản vay và hợp đồng bảo hiểm đã được cấp cho Trump Organization dựa trên thông tin về tài sản của ông Trump trong báo cáo tài chính công bố thường niên.
Trong một cuộc họp báo hồi tháng 9 năm ngoái, Tổng chưởng lý James cho biết Michael Cohen, cựu luật sư của Trump, người đã chống lại ông sau khi bị buộc tội trốn thuế và vi phạm tài chính chiến dịch tranh cử, đã giúp bà quyết định tiến hành cuộc điều tra.
Tháng 2/2019, Cohen nói trước quốc hội rằng ông Trump "thổi phồng tổng tài sản của mình khi nó phục vụ cho mục đích riêng", sau đó khai giảm giá trị tài sản để được giảm thuế bất động sản.
Trump Organization bị cáo buộc đã khai gian giá trị tài sản của mình cao hơn nhiều so với định giá nội bộ, ngay cả khi đã nhận được báo cáo của công ty thẩm định độc lập. Ví dụ vào năm 2013, công ty định giá tòa nhà văn phòng và trung tâm thương mại số 40 Phố Wall ở mức 530 triệu USD, dù cuộc thẩm định theo yêu cầu của ngân hàng vào năm trước đó chỉ cho rằng nó có giá trị 220 triệu USD.
Dinh thự Mar-a-Lago được Trump Organization định giá ở mức 739 triệu USD trên cơ sở khu vực này có tiềm năng phát triển dự án bất động sản. Nhưng đơn kiện của Tổng chưởng lý James cho rằng giá trị thực của nó là khoảng 75 triệu USD.
Căn hộ thông ba tầng tại Tháp Trump của cựu tổng thống ở New York được kê khai có diện tích hơn 2.700 m2, nhưng diện tích thực của nó chỉ khoảng 900 m2. Năm 2015, Trump được cho là đã định giá căn hộ ở mức 327 triệu USD, hơn gấp 4 lần so với giá 80 triệu USD 4 năm trước đó. Tổng chưởng lý James cho rằng cách định giá này là "kỳ lạ", bởi vào thời điểm đó, căn hộ có giá trị cao nhất được bán ở New York với giá 100 triệu USD.
Năm 2020, Trump Organization cũng định giá chung cư Trump Park Avenue ở mức 135,8 triệu USD, mặc dù mức định giá vào đầu năm đó chỉ là 84,5 triệu USD. Câu hỏi đặt ra là cựu tổng thống Mỹ và những người liên quan sẽ giải thích mức chênh lệch này như thế nào.
Các luật sư bào chữa cho Trump nói rằng hành vi của Trump Organization không có gì bất thường và cáo buộc James có "động cơ chính trị". Tuy nhiên, Tổng chưởng lý New York đánh giá việc khai gian giá trị tài sản của Trump Organization không thể coi là "sai sót do vô tình".
Bà cho rằng Trump và doanh nghiệp của ông đã vượt qua lằn ranh pháp lý khi đưa ra những báo cáo tài chính sai lệch làm tăng giá trị tài sản ròng một cách quá mức để lừa dối bên cho vay hoặc cơ quan quản lý thuế, dù biết rõ hành vi đó không đúng quy định của pháp luật.
Theo James, Trump và các thành viên trong gia đình cần phải tuân thủ các tiêu chuẩn như mọi người Mỹ khác vẫn làm. Bà lưu ý việc người Mỹ nói dối ngân hàng để con em họ được hưởng chính sách vay ưu đãi dành cho sinh viên hoặc vay thế chấp mua nhà đều là hành vi bất hợp pháp.
"Tuyên bố sở hữu số tiền mà bạn không thực sự có trong tay không phải là nghệ thuật đàm phán, mà đó là nghệ thuật ăn cắp", James nói. "Luật phải được áp dụng như nhau cho tất cả mọi người ở đất nước này".
Bởi vậy, sau cuộc điều tra kéo dài nhiều năm, Tổng chưởng lý James đề nghị Tòa án Tối cao New York cấm Trump cùng ba con đảm nhiệm vị trí lãnh đạo tại bất cứ công ty nào ở New York, cũng như cấm Trump Organization thu mua bất cứ bất động sản thương mại hay vay thêm khoản tiền nào từ các tổ chức tài chính ở bang này trong 5 năm.
Bà cũng yêu cầu tòa án buộc Trump hoàn trả khoản tiền 250 triệu USD thu lời bất chính bằng các "thủ đoạn lừa dối", cộng với tiền lãi. Bà cũng sẽ báo cáo lên Bộ Tư pháp Mỹ và Sở Thuế vụ về các dấu hiệu vi phạm luật hình sự của Trump Organization.
Trong phiên tòa, việc các công tố viên sẽ giới thiệu ai là nạn nhân của âm mưu lừa đảo cũng là vấn đề đáng quan tâm.
Ông Trump trước khi bước vào phiên xử ở Manhattan hôm 2/10. Video: Reuters
Trump Organization từng tuyên bố những tổ chức cho họ vay tiền đều được hưởng lợi lớn, có thể lên tới hàng trăm triệu USD tiền lãi và phí, mà không chịu bất cứ thiệt hại nào.
Bên cho vay lớn nhất của Trump Organization trong thập kỷ qua là Deutsche Bank. Đơn kiện cho biết đến tháng 5/2022, Trump nợ Deutsche "khoảng 340 triệu USD". Nhưng đơn kiện cũng chỉ ra rằng vào cuối tháng đó, Trump Organization đã trả nợ khoảng 295 triệu USD, sau khi bán khách sạn của họ trong tòa nhà Old Post Office ở thủ đô Washington.
Nói cách khác, Deutsche đã lấy lại phần lớn tiền gốc từ Trump, do đó, việc thuyết phục bồi thẩm đoàn rằng Deutsche Bank là nạn nhân của âm mưu lừa đảo có thể là một thách thức lớn đối với Tổng chưởng lý James.
Đến nay, vụ kiện của James đã bước đầu khiến cựu tổng thống Trump hứng chịu một số tổn thất. Chủ tọa phiên tòa, thẩm phán Tòa án Tối cao bang New York Arthur Engoron, tuần trước quyết định rút giấy phép kinh doanh của Trump tại bang này, khiến ông có nguy cơ mất quyền kiểm soát một số tài sản ở New York.
Vũ Hoàng (Theo New Yorker)