"Việc khánh thành metro là sự khởi nguồn cho chương mới trên hành trình phát triển giao thông đô thị hiện đại của TP HCM", Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Văn Được nói tại lễ khánh thành tàu điện Bến Thành - Suối Tiên, sáng 9/3. Sự kiện có hơn 500 đại biểu tham dự, gồm nhiều lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Trung ương, TP HCM và Nhật Bản - đối tác cùng triển khai tuyến đường sắt đô thị đầu tiên của thành phố.
Ông Nguyễn Văn Được (thứ 3 từ phải qua) cùng lãnh đạo TP HCM, nguyên lãnh đạo Trung ương và các đại biểu tham quan trên tàu tuyến metro Bến Thành - Suối Tiên sáng 9/3. Ảnh: Thanh Tùng
Theo ông Được, thành phố có vị thế đầu tàu kinh tế cả nước, đồng thời là trung tâm giao thương quốc tế, khu vực với hơn 10 triệu dân sinh sống. Đây là thách thức rất lớn trong việc giải quyết ùn tắc giao thông, ngập nước, môi trường... Do đó, việc đầu tư giao thông hiện đại như metro, kết hợp phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) là yêu cầu bức thiết.
Việc khánh thành metro Bến Thành - Suối Tiên, theo lãnh đạo thành phố, là sự khởi đầu và góp phần cho mục tiêu trên. Ông nhấn mạnh, dự án đưa vào vận hành không chỉ giúp thành phố phát triển mà còn thể hiện hợp tác kinh tế trọng điểm giữa Việt Nam và Nhật Bản. Sau thời gian dài khó khăn với nhiều nỗ lực, dự án bắt đầu khai thác từ tháng 12/2024, mở ra bước ngoặt cho giao thông thành phố.
Theo lãnh đạo TP HCM, quá trình quản lý, vận hành dự án phải đảm bảo an toàn và hiệu quả. Vì vậy, các đơn vị liên quan cần chuẩn bị phương án, kịch bản chi tiết để chủ động trong khai thác.
Tại lễ khánh thành, Thứ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Miyaji Takuma cho biết tuyến metro nói trên là dự án viện trợ ODA lớn nhất của Nhật Bản dành cho Việt Nam tính đến nay - từ năm 2007. "Đây là một đại công trình biểu tượng cho sự hợp tác giữa Nhật Bản và Việt Nam", ông nói và kỳ vọng tuyến metro góp phần giảm ùn tắc, ô nhiễm, giúp TP HCM phát triển kinh tế.
Bà Miyazaki Katsura, Phó chủ tịch thường trực Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật bản (JICA) - nhà tài trợ dự án, cho biết cùng với nguồn vốn đầu tư, đây là tuyến đường sắt đô thị đầu tiên áp dụng công nghệ, kinh nghiệm từ Nhật Bản. "Tôi hy vọng việc hoàn thành tuyến metro sẽ giúp thúc đẩy các dự án đường sắt đô thị khác, tăng mạng lưới giao thông công cộng ở TP HCM", bà nói, thêm rằng JICA mong hỗ trợ lâu dài cho phát triển metro ở thành phố.
Khách đi metro Bến Thành - Suối Tiên, sáng 9/3. Ảnh: Thanh Tùng
Theo Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại Giao Nguyễn Minh Vũ, việc khánh thành metro diễn ra trong bối cảnh đặc biệt khi TP HCM và cả nước chuẩn bị kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước. Đây là công trình quan trọng trong quan hệ giữa Việt Nam - Nhật Bản, nhất là khi hai nước đang hợp tác chiến lược toàn diện. Theo lãnh đạo Bộ Ngoại giao, việc triển khai tuyến metro này kéo dài mất 17 năm, nên các công trình sắp tới cần đẩy nhanh để đáp ứng nhu cầu phát triển ngày càng lớn của thành phố.
Metro Bến Thành - Suối Tiên đưa vào khai thác từ ngày 22/12/2024 nhưng đến nay mới khánh thành bởi cần hoàn tất cả thủ tục liên quan. Trong một tháng đầu vận hành, tàu điện miễn phí cho hành khách sử dụng, hiện áp dụng mức giá 6.000-20.000 đồng/lượt, vé tháng 300.000 đồng, ngoài ra còn vé 1-3 ngày, không giới hạn lượt đi. Trong gần ba tháng khai thác, tàu điện đã phục vụ hơn 5 triệu lượt khách, vượt kế hoạch ban đầu.
VikkiGo phát hành 100.000 thẻ đi metro miễn phí cho hành khách dịp khánh thành. Trong ảnh là đại diện ngân hàng số Vikki giới thiệu thẻ đi metro cho đại biểu từ Nhật Bản. Ảnh: Thanh Tùng
Được phê duyệt từ năm 2007, Metro Bến Thành - Suối Tiên mất gần hai thập kỷ mới có thể đưa vào khai thác vì quá trình triển khai gặp nhiều vướng mắc. Toàn tuyến dài 19,7 km với 14 nhà ga, trong đó ba ga ngầm ở khu trung tâm lần đầu có tại Việt Nam. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 43.700 tỷ đồng, sử dụng vốn ODA Nhật Bản và nguồn đối ứng trong nước.
Lộ trình Metro số 1 qua 14 ga, đầu tiên là ga Bến Thành và cuối cùng là bến xe Miền Đông mới. Đồ họa: Khánh Hoàng
Metro Bến Thành - Suối Tiên có 17 đoàn tàu, mỗi tàu ba toa, sức chứa 930 khách (147 khách ngồi và 783 khách đứng). Giai đoạn đầu, bình quân tàu chạy từ 5h đến 22h với khoảng 200 chuyến. Tần suất giãn cách mỗi chuyến 8-12 phút; hành trình từ ga cuối Suối Tiên (gần Bến xe Miền Đông mới, Thủ Đức) đến Bến Thành, quận 1, khoảng 30 phút.
TP HCM trước đây được quy hoạch 8 tuyến metro và ba tuyến xe điện mặt đất (tramway), tổng chiều dài hơn 220 km. Hiện mạng lưới metro đã được mở rộng lên 10 tuyến với chiều dài 510 km cùng hai tuyến xe điện mặt đất hoặc đường sắt nhẹ (LRT), sau khi Quy hoạch thành phố thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 mới được Thủ tướng phê duyệt.
Thành phố đang đặt mục tiêu từ nay đến năm 2035 hoàn thành 7 tuyến với tổng chiều dài 355 km, tổng mức đầu tư ước tính hơn 40 tỷ USD. Giai đoạn 10 năm sau đó, hệ thống metro sẽ tiếp tục được đầu tư thêm tuyến số 8, 9 và 10, đạt tổng chiều dài 510 km. Để tạo điều kiện cho việc hiện thực mục tiêu trên, Quốc hội mới đây thông qua Nghị quyết 188 cho phép TP HCM và Hà Nội áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển mạng lưới đường sắt đô thị.
Gia Minh