Cách đây một tháng, tại phiên họp Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về dự án Luật Quản lý thuế sửa đổi, Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, năm 2013-2018 phát sinh 14 vụ doanh nghiệp kiện cơ quan thuế theo kết luận của Kiểm toán Nhà nước.
Trong 10 vụ xử kiện ở toà, ông Dũng cho biết cơ quan thuế thua cả 10, do những sai sót trong kết luận của cơ quan kiểm toán. Thậm chí, có những kết luận của Kiểm toán Nhà nước, cơ quan thuế phải truy thu và doanh nghiệp kiện, khiếu nại nhưng kiểm toán lại không chịu trách nhiệm gì. Ông Dũng ví dụ vụ việc Chính phủ đang giao Bộ Tài chính và các bộ, ngành xử lý hiện nay là Sabeco và Unilever.
Tại phiên họp Uỷ ban Thường vụ diễn ra sáng 11/3 về dự thảo Luật Kiểm toán Nhà nước sửa đổi, Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc nói "bất ngờ" vì không hề biết thông tin ông Đinh Tiến Dũng cung cấp và đã yêu cầu các đơn vị chức năng làm việc lại với Tổng cục thuế (Bộ Tài chính), xem xét lại hồ sơ các vụ kiện.
Ông Hồ Đức Phớc - Tổng kiểm toán Nhà nước. Ảnh: Võ Hải.
Tuy nhiên, ông Phớc cũng thông tin, trong số các vụ kiện có 11 vụ đơn vị của ông kiểm toán tại cơ quan thuế, đưa ra kiến nghị cơ quan thuế kiểm tra làm rõ, xử lý và không trực tiếp đối chiếu với doanh nghiệp. Chẳng hạn vụ kiện của Công ty Khai thác công trình 384 kiện Cục thuế TP HCM, hiện toà đã bác đơn kiện của doanh nghiệp và giữ nguyên kết luận kiểm toán. Còn vụ Công ty Kinh doanh tổng hợp Phú Hùng kiện Cục thuế tỉnh Thanh Hoá, thực tế là doanh nghiệp kiện kết luận của thanh tra cơ quan thuế, chứ không phải kết luận kiểm toán Nhà nước.
"Các bằng chứng của kiểm toán trong các trường hợp này không phải từ doanh nghiệp, nên nói kết luận kiểm toán sai khiến doanh nghiệp kiện là hoàn toàn không đúng", ông Phớc nhấn mạnh.
Trước những khúc mắc trong quá trình truy thu thuế tại doanh nghiệp liên quan tới kết luận của Kiểm toán Nhà nước, ông Hồ Đức Phớc khẳng định, việc cơ quan này kiểm tra tại cơ quan thuế nhằm đánh giá lại một số hồ sơ, đơn vị nộp thuế có thực hiện đúng chức năng, quyền hạn hay không, có để bỏ sót nguồn thu hay không...
"Kiểm toán Nhà nước không đi kiểm toán thuế để đụng chạm doanh nghiệp, người dân. Chúng tôi cũng không đủ lực lượng, quyền năng làm việc này. Các kết luận của Kiểm toán Nhà nước đều khiến các bên tâm phục, khẩu phục và minh bạch", ông nhấn mạnh.
Unilever chấp nhận nộp 316 tỷ đồng tiền thuế truy thu
Nhắc lại trường hợp truy thu thuế tại Unilever Việt Nam, Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết, doanh nghiệp này đã chấp nhận nộp 316 tỷ đồng tiền truy thu thuế. Thông tin này cũng được Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng nêu tại cuộc họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cách đây một tháng.
Ông Phớc cho biết, lần đầu cơ quan này đề nghị truy thu doanh nghiệp hơn 882 tỷ đồng. Cơ quan chức năng đã làm việc với Unilever nhiều lần, cũng mời cả Cục Thuế TP HCM và Tổng cục Thuế để xác định số thuế phải nộp. Tuy nhiên, phía doanh nghiệp không chứng minh được miễn trừ nghĩa vụ nộp thuế.
Sau này khi làm việc lại nhiều lần giữa các bên, doanh nghiệp nộp hồ sơ giải trình bổ sung, Kiểm toán Nhà nước đã có công văn đề nghị truy thu thuế với Unilever số tiền 575 tỷ đồng. Đây là số nợ thuế xuất phát từ vướng mắc trong tính toán số thuế ưu đãi được hưởng bao nhiêu do đơn vị mở rộng đầu tư 2009 - 2013, không liên quan đến vấn đề chuyển giá.
"Ở cuộc làm việc cuối cùng tại Kiểm toán Nhà nước với sự tham gia của các bên thì bằng chứng chứng minh nghĩa vụ nộp thuế của Unilever hết sức rõ ràng. Doanh nghiệp đã ký nhận vào văn bản nộp 316 tỷ đồng", ông Phớc nói và cho hay, số tiền còn lại hiện chưa đưa ra được bằng chứng chứng minh miễn trừ nộp thuế và các bên sẽ tiếp tục làm rõ.
Còn trường hợp của Tổng công ty Bia, rượu, nước giải khát Sài Gòn (Sabeco), Tổng Kiểm toán Nhà nước khẳng định, kết luận kiểm toán yêu cầu truy thu gần 2.500 tỷ đồng khoản lợi nhuận chưa chia cho cổ đông Nhà nước từ năm 2016 trở về trước là "hoàn toàn đúng, đầy đủ bằng chứng tại thời điểm kiểm toán".
Theo ông, Kiểm toán Nhà nước đã phát hiện hành vi chuyển giá và phối hợp với Thanh tra Chính phủ kiến nghị truy thu 4.700 tỷ đồng. Số tiền này đã được Sabeco nộp đầy đủ về ngân sách Nhà nước, và còn treo lại khoản phạt chậm nộp. Các bên sau đó đã có văn bản hỏi ý kiến Chính phủ về khoản phạt chậm nộp của Sabeco nhưng không được trả lời.
Cơ quan kiểm toán cũng phát hiện khoản lợi nhuận chưa chia 2.700 tỷ đồng và yêu cầu doanh nghiệp chia lại khoản này theo luật định. Giải trình của Bộ Công Thương gửi Kiểm toán Nhà nước sau đó cho biết, đây là khoản dự phòng cho việc cơ quan thuế truy thu khoản phạt chậm nộp thuế của Sabeco trước đây, sau khi bán "cả gốc và ngọn" cho đại gia Thái Lan, gồm cả khoản lợi nhuận chưa chia 2.700 tỷ đồng.
Cuộc họp Đại hội đồng cổ đông sau đó của Sabeco cũng không đưa ra quyết định việc phân chia lại khoản lợi nhuận trên. Mới đây tập đoàn Thái có văn bản gửi lên Thủ tướng, đề nghị xem xét lại kiến nghị kết luận của Kiểm toán nhà nước trước đây.
Trước đó, Cục Thuế TPHCM đã thông báo về số tiền chậm nộp thuế và tiền nộp vi phạm hành chính của Sabeco là hơn 3.140 tỷ đồng. Số trên bao gồm tiền chậm nộp thuế tiêu thụ đặc biệt từ năm 2007 đến 2015. Ba ngày sau khi nhận được thông báo, do Sabeco không nộp thuế theo thông báo nên phía Cục Thuế TP HCM đã ra quyết định cưỡng chế nộp phạt. Tuy nhiên, sau đó, Thủ tướng đã giao Bộ Tài chính và UBND TP HCM chỉ đạo Cục thuế địa phương chưa cưỡng chế thuế Sabeco.
Nguyễn Hoài