Mực nước sông Mekong giảm xuống mức "đáng lo ngại" từ đầu năm do lượng mưa thấp hơn, sự thay đổi dòng chảy ở thượng nguồn, hoạt động thủy điện ở các nhánh của sông cũng như việc hạn chế dòng chảy từ đập Cảnh Hồng, Ủy hội Sông Mekong (MRC) cho biết trong thông cáo hôm nay.
"Đã có những đợt dâng và giảm đột ngột mực nước ở vùng hạ lưu đập Cảnh Hồng, kéo dài xuống thủ đô Vientiane của Lào, đặt ra thách thức đối với nhà chức trách và cộng đồng trong việc chuẩn bị và ứng phó trước những tác động tiềm ẩn", tiến sĩ Winai Wangpimool, giám đốc Bộ phận Hỗ trợ Kỹ thuật thuộc Ban Thư ký MRC, cho hay.
Dữ liệu hàng tháng của MRC cho thấy kể từ tháng 11 năm ngoái, lượng mưa liên tục thấp hơn 25% so với mức trung bình. Theo dữ liệu về mực nước của Ủy hội, lưu lượng dòng chảy hôm qua tại trạm Cảnh Hồng, thuộc tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, là 775 m3/s, giảm gần một nửa so với mức bình thường là 1.400 m3/s, được ghi nhận lần cuối vào tháng 12/2020.
Đoạn sông Mekong ở Vientiane , Lào, cho thấy mực nước thấp tại khu vực hồi tháng 12/2019. Ảnh: MRC.
Sau đợt giảm này, lưu lượng nước tại Cảnh Hồng được duy trì ở mức 785 m3/s trong tuần đầu tiên của năm 2021, sau đó dần tăng lên 1.400 m3/s vào ngày 15/1, giúp mực nước đã dâng lên 1,07 m. Nhưng trong một tuần sau đó, lưu lượng nước lại giảm xuống 740 m3/s, trước khi tăng lên 990 m3/s vào ngày 29/1. Sau đó, con số giảm dần và đạt 800 m3/s hôm 11/2.
Bộ Thủy lợi Trung Quốc hồi đầu tháng 1 thông báo cho 4 quốc gia hạ lưu sông Mekong rằng lưu lượng từ trạm Cảnh Hồng sẽ bị hạn chế ở mức 1.000 m3/s từ ngày 5 đến 24/1, do hoạt động bảo trì đường dây tải điện. Tuy nhiên, cơ quan này không nêu rõ mực nước sông trước khi hạn chế dòng chảy, cũng như mức lưu lượng được khôi phục sau đó.
"Việc mô hình dòng chảy này tiếp diễn có thể tác động đến hoạt động vận tải trên sông, di cư của các loài cá, nông nghiệp, thu hoạch rong tảo dưới sông. Để giúp các nước vùng hạ lưu sông Mekong quản lý rủi ro hiệu quả hơn, chúng tôi kêu gọi Trung Quốc và chính những quốc gia này chia sẻ các kế hoạch xả nước với ủy hội", tiến sĩ Winai cho hay.
Chiang Saen, trạm quan trắc đầu tiên trên sông Mekong ở Thái Lan, nằm cách trạm Cảnh Hồng khoảng 300 km, đã chứng kiến mực nước giảm mạnh khoảng 1 m trong khoảng thời gian 2-4/1. Tại Việt Nam, đoạn từ trạm Tân Châu đến Châu Đốc thường xuyên chịu ảnh hưởng của thủy triều hàng ngày. Mực nước ở hai trạm dao dộng trên dưới các mức trung bình dài hạn kể từ tháng 11 năm ngoái.
Do mực nước thấp, trầm tích ở đáy sông giảm dần và sự xuất hiện của tảo, đoạn sông Mekong thuộc tỉnh Nakhon Phanom của Thái Lan gần đây bắt đầu chuyển màu xanh lam, hiện tượng từng xảy ra hồi cuối năm 2019.
Sông Mekong dài khoảng 4.350 km, bắt nguồn từ Trung Quốc và chảy qua Campuchia, Lào, Thái Lan, Myanmar và Việt Nam trước khi đổ ra Biển Đông. Đây được coi là một trong những huyết mạch của Đông Nam Á, bảo đảm sinh kế cho gần 200 triệu người trong ngành nông nghiệp và thủy sản.
Ánh Ngọc