Làng nghề làm bánh đa nem Thổ Hà thuộc xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Nằm ở ven sông Cầu, xưa kia nơi đây là làng gốm nổi tiếng đất Kinh Bắc. Khác với các làng ở đồng bằng Bắc Bộ, dân Thổ Hà hoàn toàn không có ruộng, thu nhập chủ yếu từ nghề thủ công và buôn bán nhỏ.
Từ trung tâm Hà Nội, đi khoảng 50 km theo hướng quốc lộ 1A chạy qua thành cổ Bắc Ninh (khoảng 1h đồng hồ), bạn sẽ đến Thổ Hà. Ngôi làng bao quanh bởi sông Cầu nên muốn đi qua phà sang đến nơi, bạn phải mất 5.000 đồng tiền phí. Nơi đây thích hợp cho chuyến du lịch trong ngày, xuất phát từ Hà Nội và các tỉnh lân cận.
Đến thăm Thổ Hà, một ngôi làng cổ với phong cảnh hữu tình, bạn hãy dành thời gian tản bộ trên những con đường uốn lượn, ngắm nhìn những ngôi nhà, mái đình Việt cổ.
Bất kỳ du khách nào khi đến đây cũng đều ấn tượng lúc nhìn thấy những tấm phên bánh đa nem được người dân phơi ở khắp nơi, từ đường làng, bờ tường, nóc nhà, giữa sân đến cả trước hiên hay gần bờ ao sau vườn.
Bánh đa nem được làm bằng gạo với nhiều công đoạn như ngâm gạo, xay bột, tráng, phơi, cắt bánh… Gạo được ngâm từ tối hôm trước, đến sáng sớm hôm sau mới bắt đầu công đoạn xay bột, tráng bánh và phơi, cắt.
Quá trình phơi bánh cũng quyết định không nhỏ đến chất lượng thành phẩm bởi nếu gặp trời mưa, chúng sẽ bị mốc. Nếu nắng to hoặc quá hanh khô, bánh lại dễ nứt vỡ.
Thông thường, mất khoảng 2 - 3 giờ tuỳ thời tiết là có thể phơi xong một mẻ bánh.
Hiện nay, người dân Thổ Hà đã tráng bánh đa nem bằng máy thay vì thủ công như trước kia nên năng suất cao và sản phẩm chất lượng hơn.
Khi bánh đã đủ khô, người làm bóc từng lá ra khỏi phên để cắt. Bánh được chia thành từng khúc bằng nhau để vừa với máy cắt. Thông thường, loại phên to thì sẽ được cắt thành 7 khúc, phên bé được 9 khúc.
Khách du lịch thường kéo về đây chụp ảnh, vãn cảnh. Dừng chân ở quán hàng nhỏ để mua bịch bánh đa nem làm từ những mẩu bánh vụn, xào giòn cùng sa tế với giá 5.000 đồng, nhấm nháp trên đường dạo chơi quanh làng là trải nghiệm rất thú vị.
Ngoài sản phẩm chính là bánh đa nem, người dân ở đây còn sản xuất mỳ gạo và bánh đa to rắc vừng, lạc, dừa. Bạn có thể mua những chiếc bánh đa nướng quạt thủ công trên lò về làm quà biếu người thân, bạn bè.
Đến thăm làng nghề, du khách không chỉ được tận mắt nhìn những người thợ thủ công làm ra chiếc bánh đa mà còn tận hưởng không gian thanh bình của cảnh và người nơi đây.
Lê Thương
Ảnh: Nguyễn Minh Sơn