Sinh hoạt ăn uống của người dân Việt Yên, Bắc Giang chủ yếu duy trì nhờ cách chế biến nguồn sản vật có sẵn trong tự nhiên. Lâu dần, những món ăn này trở thành một phần không thể thiếu trong các bữa cơm thường nhật, đãi khách, tiệc tùng... và được nâng lên thành đặc sản.
Lươn om
Đầu tiên, đậu hũ được rán, kết hợp thịt ba chỉ thái nhỏ xào và chuối xanh cắt khoanh, thêm củ sả, tương, mẻ và gia vị muối mắm. Tất cả sẽ được đưa vào nồi om.
Riêng lươn sau khi làm sạch, thái đoạn ngắn xong cũng cho vào nồi tiếp tục om chín. Món ăn được dọn ra có mùi thơm sả, tương, mẻ hòa trong từng miếng lươn béo ngậy rất hấp dẫn và kích thích vị giác.
Lươn om chuối xanh nóng hổi, phù hợp cho những ngày se lạnh. Ảnh: Lê Thương
Nem nướng
Món này làm từ thịt nạc và bì heo. Sau khi bì thái sợi nhỏ, cùng với thịt nạc sẽ được trộn lẫn với thính gạo rang vàng, muối, tiêu xay. Phần lá ổi non cuộn lại vào giữa thịt, lá vông lót bên ngoài.
Cuối cùng, nem được đem gói trong lá chuối khô, bên ngoài lại bọc tiếp một lớp lá chuối tươi. Khi gói, người làm phải bẻ góc sao cho bên ngoài nem trông đẹp như bánh tẻ.
Nem sau khi gói và ủ. Muốn ngon phải đem nướng trên than đỏ lửa đến khi vỏ cháy vàng có mùi thơm. Ảnh: Ngô Thu Hường
Bánh gói xong sẽ đem ủ khoảng một ngày, sau đó nướng trên than củi. Vừa nướng, nem vừa được rưới mỡ heo đến khi mùi thơm lừng là dùng được.
Nộm cá
Món này làm bằng cá mè hoặc trắm còn tươi sống. Sau khi làm sạch, lược hết xương, thái chỉ, cá được trộn với quả trám xắt nhỏ, củ chuối tiêu non, lá gừng, khế chua đập dập, tương hột, sau đó cho thêm các loại gia vị cần thiết như mắm, muối, bột ngọt.
Khi ăn, thực khách sẽ cuốn chung với lá sung, nộm cá thơm thơm, béo và bùi vị. Thông thường người dân ở Việt Yên làm món này vào giai đoạn tháng 8-12 ngay vào mùa trám đen trộ trái. Quả trám là nguyên liệu quan trọng trong quá trình chế biến nộm cá, nếu thiếu thì món ăn sẽ không còn mùi vị thơm ngon và đặc biệt nữa.
Các món ếch
Món ếch xào dễ làm và không kén người thưởng thức. Cũng như nhiều nơi khác, người dân Việt Yên thường xào ếch với lá xương sông, lá lốt cùng tương. Món xào thường chỉ sử dụng phần đùi của ếch.
Riêng món ếch băm viên rán chả dùng nguyên con băm nhuyễn, sau đó trộn trứng gà (hoặc vịt), mộc nhĩ, hành, muối và hạt tiêu, vo viên tròn và cho vào chảo dầu nóng rán vàng. Món này ăn kèm các loại rau sống và dùng nước mắm pha ngọt để chấm.
Ếch có thể xào chung với lá lốt hoặc sả. Ảnh: lothienquan
Món ếch nhồi có phần nguyên liệu chuẩn bị khá giống ếch băm viên rán chả, nhưng cách chế biến có vẻ khá cầu kì. Da ếch được lột khéo léo, sao cho giữ nguyên hình con vật.
Phần thịt, xương sẽ được băm nhuyễn và trộn chung với trứng gà, mộc nhĩ, hành, muối và hạt tiêu. Sau đó đem nhồi tất cả vào da ếch, hấp cách thủy và cuối cùng cho vào chảo rán vàng. Đây là món ăn ngon, bổ dưỡng, thường dùng để đãi khách trong các bữa tiệc.
Gỏi cá
Cá mè sau khi được làm sạch sẽ phân tách phần thịt và xương. Sau đó, người làm đem băm nhỏ phần xương bày trước lên đĩa, kế đó tới phần thịt cũng vậy. Xung quanh thì trang trí bằng cà chua, rau thơm. Riêng đầu cá băm nhỏ, nấu với nước tương và thêm chút mật mía để làm nước chấm.
Món này thường ăn kèm lá ổi, sung hay gừng. Vị ngọt của nước chấm, mặn chát lá sung hòa cùng với thịt cá thơm và xương cá bùi bùi tạo nên vị ngon lạ miệng.
Lan Thoa