Đũa gỗ - thứ đồ dùng quen thuộc trong các quán ăn, thường được dùng đi dùng lại mà không qua khử trùng đúng cách.
Trong thời tiết nồm ẩm đặc trưng của thủ đô, chúng dễ dàng biến thành ổ vi khuẩn và nấm mốc. Vậy mà các quán ăn vẫn hồn nhiên tái sử dụng, còn thực khách thì thường lặng lẽ chấp nhận.
Tương tự, những chiếc thìa sắt gỉ sét, loang lổ dấu vết thời gian vẫn được đặt trước mặt khách mà không ai lên tiếng, như thể đó là chuyện bình thường trong cuộc sống hàng ngày.
Một vấn đề đáng lo ngại khác là việc sử dụng dầu ăn tái sử dụng nhiều lần và gia vị, phụ gia không rõ nguồn gốc.
Nhiều quán ăn, đặc biệt là các hàng quán nhỏ, vì muốn tiết kiệm chi phí mà tái sử dụng dầu ăn đã qua chiên rán nhiều lần. Nhưng ít ai biết rằng, khi dầu ăn bị đun nóng lặp đi lặp lại, nó sinh ra các chất độc như aldehyde và peroxide, gây hại cho gan, tăng nguy cơ ung thư và bệnh tim mạch.
Hành động này không chỉ thiếu trách nhiệm mà còn là sự đánh đổi sức khỏe của thực khách để chạy theo lợi nhuận. Tương tự, việc lạm dụng gia vị và phụ gia không rõ nguồn gốc cũng đáng báo động không kém.
Để món ăn trông bắt mắt và đậm đà hơn, một số nơi sử dụng màu thực phẩm giả, bột ngọt quá mức hay các loại gia vị công nghiệp không có nhãn mác. Những chất này, đặc biệt khi không rõ xuất xứ, có thể chứa kim loại nặng hoặc chất cấm, dẫn đến rối loạn tiêu hóa, đau đầu, và lâu dài gây tổn thương gan, thận.
Chẳng hạn, màu thực phẩm giả thường xuất hiện trong bún, bánh để tạo màu sắc hấp dẫn, nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc và tích tụ độc tố trong cơ thể. Ngoài ra, tôi không thể không nhắc đến thói quen đựng thức ăn mang về trong các vật dụng độc hại.
Nước phở, canh nóng bỏng được đổ thẳng vào túi nylon, cơm rang, gà rán còn nóng hổi bị cho vào hộp xốp mà chẳng chút ngần ngại. Khoa học đã chỉ rõ rằng khi gặp nhiệt độ cao, nhựa và xốp có thể giải phóng các chất hóa học nguy hiểm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, từ rối loạn nội tiết đến nguy cơ ung thư.
Thế nhưng, cả người bán lẫn người mua dường như đã quen với sự tiện lợi này mà chẳng màng đến những mối họa tiềm ẩn. Tôi tự hỏi: Chúng ta có đang vô tình đánh đổi sức khỏe của mình và người thân chỉ vì vài phút tiện lợi không?
Nếu vệ sinh tại các hàng quán không được đảm bảo, làm sao chúng ta dám tự hào mời du khách thưởng thức ẩm thực?
Tôi là một người dân đã gắn bó với thủ đô qua nhiều năm tháng. Trong khoảng thời gian đó, tôi đã có cơ hội trải nghiệm ẩm thực tại vô số quán ăn, từ những gánh hàng rong đơn sơ trên vỉa hè đến các nhà hàng sang trọng tọa lạc giữa lòng thành phố.
Thế nhưng, dạo gần đây, mỗi khi bước chân ra đường và nhìn thấy những biển hiệu quán ăn nối tiếp nhau, lòng tôi lại trào dâng một nỗi trăn trở không nguôi: Sự sạch sẽ và vệ sinh an toàn thực phẩm đáng giá bao nhiêu?
Câu hỏi ấy không phải vô cớ mà xuất hiện. Thời gian qua, tôi cùng nhiều người khác đã không ít lần bàng hoàng trước những sự việc liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm.
Những vụ ngộ độc thực phẩm hàng loạt, những hình ảnh ghê sợ về món ăn được chế biến trong môi trường bẩn thỉu, sử dụng hàn the, chất bảo quản độc hại hay thịt ôi thiu "hồi sinh" bằng hóa chất, tất cả liên tục được phơi bày.
Những điều ấy không chỉ gây ám ảnh mà còn là hồi chuông cảnh báo rằng vấn đề này đã vượt khỏi tầm kiểm soát cá nhân, trở thành một mối nguy lớn cho toàn xã hội.
Không chỉ có thực phẩm mất vệ sinh, môi trường ăn uống cũng đang phải đối mặt với hàng loạt thách thức. Bụi mịn từ khói xe, công trình xây dựng và ô nhiễm không khí trùm kín khắp nơi, người dân vẫn vô tư ngồi xuống dùng bữa mỗi ngày.
Tôi từng chứng kiến cảnh thực khách vừa ăn miếng cơm, vừa hít phải làn khói bụi từ dòng xe cộ ngang qua mà chẳng hề để ý. Đó chưa phải là tất cả. Những điều tưởng chừng nhỏ nhặt lại ẩn chứa nguy cơ không hề nhỏ khiến tôi không khỏi bức xúc.
Trước thực trạng này, tôi tin rằng đã đến lúc cần hành động quyết liệt từ cơ quan chức năng. Các đợt kiểm tra, giám sát phải được tiến hành thường xuyên và thực chất, không chỉ dừng ở hình thức. Chế tài xử phạt cần đủ mạnh để răn đe, thay vì tình trạng "phạt cho xong" như hiện nay.
Song song đó, các chiến dịch nâng cao nhận thức cần được đẩy mạnh cho cả người kinh doanh và người tiêu dùng. Người dân cần hiểu rằng họ có quyền yêu cầu sự sạch sẽ và an toàn trong mỗi bữa ăn, còn người bán phải nhận ra rằng đảm bảo vệ sinh không phải gánh nặng mà là trách nhiệm cơ bản.
Dẫu vậy, sự thay đổi không thể chỉ dựa vào cơ quan quản lý. Ý thức và lương tâm của mỗi người kinh doanh mới là yếu tố then chốt. Tôi mong rằng mỗi người bán hàng hãy đặt mình vào vị trí thực khách, tưởng tượng họ đang nấu ăn cho chính mình, cho con cái và người thân yêu. Sự sạch sẽ và an toàn thực phẩm không phải là "dịch vụ cao cấp" để khách hàng phải trả thêm tiền.
Nó phải là tiêu chuẩn tối thiểu, là điều bắt buộc trong mọi hoạt động kinh doanh ẩm thực. Quay lại câu hỏi ban đầu: Sự sạch sẽ và vệ sinh an toàn thực phẩm tại thủ đô đáng giá bao nhiêu?
Với tôi, câu trả lời là: Nó phải đáng giá không đồng. Đó không phải là thứ để định giá hay mặc cả, mà là một cam kết, một trách nhiệm mà mỗi người kinh doanh cần khắc sâu trong lòng.
Chỉ khi tất cả chúng ta cùng nhận ra điều này, thủ đô mới thực sự trở thành nơi đáng sống, đáng tự hào cho cả người dân và du khách.
Hien Hoang