Cuối năm Quý Tỵ, đại diện của Ngân hàng Nhà nước cho biết tỷ lệ nợ xấu của toàn hệ thống đã giảm từ trên 4% xuống còn 3,79%. Còn theo báo cáo tài chính năm 2013 mới công bố, ngoại trừ một vài trường hợp có tỷ lệ từ 5-8% hồi cuối quý III như Ngân hàng Xăng dầu (PGBank), Đại dương (OceanBank) chưa công bố báo cáo tài chính, phần lớn nợ xấu của các ngân hàng đều giảm.
Tỷ lệ nợ xấu của 10 ngân hàng qua các thời điểm năm 2013.
Sắp xếp theo tỷ lệ nợ xấu từ cao đến thấp ở cuối năm 2013
| Ngân hàng | Tại 30/6 | Tại 30/9 | Tại 31/12 |
| NaviBank | 6% | 8,7% | 6% |
| SHB | 9% | 7,74% | 4,1% |
| Techcombank | 5,2% | 5,9% | 3,6% |
| ACB | 2,98% | 3,3% | 3,02% |
| VIB | 2,96% | 2,85% | 2,82% |
| Vietcombank | 2,8% | 2,97% | 2,6% |
| Quân đội | 2,44% | 2,58% | 2,45% |
| Eximbank | 1,49% | 1,79% | 1,98% |
| BIDV | 2,78% | 2,5% | 1,96% |
| Sacombank | 2,51% | 2,25% | 1,45% |
| Vietinbank | 2,1% | 2,47% | 1% |
Báo cáo tài chính quý IV/2013 của khoảng chục ngân hàng lần này không thấy còn tình trạng tỷ lệ nợ xấu cao tới 7-9% như các quý II, III trong năm. Những đơn vị "nặng nợ" ở quý III như Sài Gòn Hà Nội (SHB), Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank) hầu hết đều dọn được hàng nghìn tỷ đồng vào cuối năm và đánh tan xong một nửa "cục máu đông". Nhiều ngân hàng khác dù cũng duy trì mức nợ dưới chuẩn từ 2-2,5% trong các quý II, III thì đến quý IV càng đẹp hơn. (xem biểu đồ)
Nợ xấu của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn được đánh giá là lớn nhất nhì hệ thống nhưng không được công bố vào mùa báo cáo tài chính do đơn vị này chưa cổ phần hóa.
Riêng Ngân hàng Công Thương Việt Nam (Vietinbank), báo cáo tài chính hợp nhất quý III cho thấy, đến ngày 30/9 vẫn còn hơn 8.500 tỷ đồng nợ nhóm 3-4-5 nhưng đến cuối năm đã giảm chỉ còn 3.770 tỷ. Như vậy, chỉ trong quý cuối, Vietinbank dọn được gần 4.000 tỷ đồng nợ xấu và đưa tỷ lệ các khoản nợ dưới chuẩn từ 2,47% về 1%.
Tỷ lệ nợ xấu của nhiều ngân hàng đều giảm mạnh trong 3 tháng cuối năm.
Về mặt lý thuyết, hai con đường nhanh nhất giúp các nhà băng dễ dàng loại bỏ nợ xấu khỏi bảng cân đối kế toán là bán nợ cho Công ty Quản lý Tài sản Các tổ chức tín dụng (VAMC) và thu đòi được nợ, thanh lý tài sản đảm bảo.
Tuy nhiên, trong số các ngân hàng nói trên, Vietinbank chưa hề bán nợ cho VAMC. SHB và Techcombank có giao dịch nhưng con số bán thành công cho VAMC khá nhỏ và đây đều chưa phải hai "khách hàng" lớn của công ty.
Trao đổi với báo chí, một đại diện của SHB cho rằng nợ xấu của họ giảm chủ yếu theo con đường thứ 2. Riêng trong 2013, nhờ tích cực và sử dụng "bách nghệ" đòi nợ mà SHB thu hồi được 3.800 tỷ đồng. Vị này cũng nói thêm, nếu bán được nhiều nợ cho VAMC như mong muốn, tỷ lệ nợ dưới chuẩn của SHB có thể còn giảm hơn nữa, thay vì chỉ giảm từ gần 8% về 4,1% như hiện nay.
Ở cách giảm nợ xấu thứ hai, trong bối cảnh tiến trình xử lý, thanh lý tài sản đảm bảo vẫn vướng víu nhiều vấn đề về pháp lý như hiện nay, rất khó để các nhà băng đòi được nợ . Phó tổng giám đốc một ngân hàng cổ phần ở khu vực miền Nam từng chia sẻ với VnExpress, ông làm ngân hàng được gần 20 năm nhưng số vụ việc xử lý tài sản qua con đường tố tụng, pháp lý mà ông thực hiện mới chỉ đếm trên đầu ngón tay. Ngoài ra, nhiều vụ để ra tòa và thanh lý được bất động sản, các ngân hàng cũng phải mất 5-7 năm. Do đó, nhiều khả năng các nhà băng không giảm nợ theo con đường này chỉ trong 3 tháng cuối.
Như mọi khi, nợ xấu của Agribank vẫn không được công bố. Ảnh: Anh Quân.
Trên thực tế, các nhà băng có thể giảm tỷ lệ nợ xấu qua con đường thứ ba nhờ Quyết định 780 của Ngân hàng Nhà nước. Đây là quyết định có ý nghĩa lớn với không chỉ ngân hàng mà cả doanh nghiệp, giúp nhiều trường hợp nợ xấu được hoãn, tái cơ cấu, không bị nhảy nhóm. Tổng giám đốc một ngân hàng cổ phần có trụ sở tại TP HCM thừa nhận, nợ xấu cuối năm 2013 giảm phần lớn do các nhà băng tích cực tái cơ cấu nợ.
Tuy nhiên, không ít chuyên gia lo ngại việc này sẽ khiến nợ xấu không phản ánh đúng thực chất và sẽ bùng lên dữ dội nếu Quyết định 780 hết hiệu lực và Thông tư 02 đi vào thực tế. Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia tài chính ngân hàng bình luận: "Các ngân hàng cơ cấu lại nợ nên vào cuối năm, con số nợ xấu trên báo cáo tài chính cũng khả quan hơn, từ đó mà mức trích lập dự phòng rủi ro cũng được điều chỉnh".
Ông Hiếu cũng nói thêm, rất khó để biết thực chất các nhà băng đã xử lý nợ xấu qua đường nào nếu chỉ nhìn vào báo cáo tài chính - công cụ duy nhất mà công chúng có thể tự đánh giá. Theo ông, có lẽ chỉ cơ quan thanh tra giám sát Ngân hàng Nhà nước có thể biết được điều này nếu tiến hành kiểm tra.
Cũng trong tuần này, tại một báo cáo của Moody's về triển vọng ngành ngân hàng, cơ quan này đánh giá tỷ lệ các tài sản kém chất lượng, có vấn đề (nợ xấu) của ngành ít nhất phải 15%, thay vì chỉ 3-4% như nhà điều hành công bố. Moody's cũng không phải tổ chức thế giới đầu tiên đưa ra một con số "khủng" như vậy về nợ xấu thực của Việt Nam nhưng nhận định này một lần nữa khiến giới nhiều người thêm lo lắng về con số thực của "cục máu đông" mà cả hệ thống chính trị đang xăng xái, xắn tay giải quyết.
Thanh Thanh Lan