Đầu tháng 12, công ty tôi lấy cây thông cũ từ năm ngoái, dây đèn LED cũ ra sửa soạn trang trí đón Noel. Bạn tôi làm chủ hai quán cà phê cũng làm tương tự, trang trí cho có không khí lễ hội. Chỉ vài trái châu treo trên cây thông dùng nhiều năm đã cũ thì mới đi mua thêm.
Tôi đi mua cùng bạn, chị bán đồ trang trí mừng rỡ thấy khách. Sau đó, trên mạng xã hội tôi thấy những thông tin "tiểu thương bán đồ Noel rầu rĩ", "thị trường trang trí Noel trầm lắng".
Nghe thì có vẻ mâu thuẫn. Phố phường vẫn trang hoàng, văn phòng, quán xá vẫn có cây thông, dây đèn. Nhưng người bán lại buồn.
Muốn hiểu câu chuyện này, phải nhìn đúng bản chất của thị trường trang trí Noel. Đây là nhóm hàng bán theo mùa, thời gian sử dụng rất ngắn, thường chỉ một tháng, cùng lắm hơn một tháng rưỡi.
Quan trọng hơn, đây lại là mặt hàng "mua một lần, dùng nhiều năm". Một cây thông, một bộ đèn LED nếu bảo quản tốt có thể dùng 3-5 mùa, thậm chí lâu hơn. Vì vậy, nhu cầu mua mới không lớn như cảm giác nhìn thấy ngoài phố.
Phần đông các công ty, quán cà phê, hộ gia đình đều có xu hướng tận dụng đồ cũ. Năm nay sửa lại, thay vài món nhỏ cho mới là đủ. Xét cho cùng, bỏ thêm vài triệu đồng cho một bộ trang trí chỉ dùng vài tuần là khoản chi không thật sự cần thiết trong bối cảnh chi tiêu ngày càng được cân nhắc kỹ.
Ở chiều ngược lại, tiểu thương bán đồ Noel lại phải "đánh cược" rất lớn. Họ nhập hàng từ sớm, thường là từ tháng 9-10. Vốn bỏ ra không nhỏ, nhưng thời gian bán chỉ gói gọn trong vài tuần cao điểm. Hết mùa, hàng tồn gần như mất giá, sang năm chưa chắc còn hợp mẫu mã, màu sắc. Đó là chưa kể chi phí mặt bằng, nhân công, lưu kho.
Vấn đề nằm ở chỗ, cầu thì ổn định nhưng thấp, còn cung lại phải dồn dập trong một thời gian ngắn. Chỉ cần sức mua chậm hơn kỳ vọng một chút, người bán đã thấy "ế". Cảm giác buồn bã vì vậy là có thật vì sự lệch pha giữa kỳ vọng kinh doanh và thói quen tiêu dùng.
Câu chuyện của chị bán đèn LED cũng giống với nhiều tiểu thương bán hàng theo mùa khác: Trung thu, Noel, rồi Tết. Mỗi mùa đều mang theo hy vọng, và cũng đi kèm rủi ro.
Từ góc nhìn rộng hơn, đây là lúc cần một cách nhìn tỉnh táo hơn về kinh doanh, về bài toán về vòng đời sản phẩm, về thói quen tái sử dụng khi buôn bán mặt hàng ngách.
Thanh Hà