Chị của Jeanne Wilson làm công việc may áo lót và thắt lưng cho công ty Playtex, có liên quan đến ILC Dover. Bà giới thiệu cho Wilson về cơ hội may những bộ đồ bảo hộ cho các phi hành gia ở ILC Dover. "Lúc đấy tôi mới bước sang tuổi 19 nên còn rất non nớt. Nhưng tôi rất phấn khích", Wilson kể.
Phi hành gia Buzz Aldrin bước đi trên Mặt trăng tháng 7/1969. Ảnh: NASA.
Wilson trước đó làm công việc may vali. "Đó là sản xuất đại trà, mọi thứ đều nhanh chóng", bà kể. "Khi tôi đến làm việc cho ILC, mọi thứ đều rất chậm. Mỗi đường may đều được kiểm tra kỹ càng".
Wilson là một trong số những thợ may tạo ra bộ đồ vũ trụ cho phi hành gia Neil Armstrong và Buzz Aldrin trong nhiệm vụ đổ bộ Mặt trăng của tàu Apollo 11 năm 1969. Để làm được điều đó, Wilson trải qua quá trình huấn luyện để học cách đọc bản thiết kế, làm việc với kỹ sư và cách may chính xác với những loại chỉ mới và các loại vải nhiều lớp cao cấp. "Ngay cả khi có 21 lớp, bộ đồ vẫn rất mỏng", Wilson nói. "Bạn sẽ nghĩ vải chỉ có giá 5 hoặc 6 USD một mét. Nhưng không, chúng gần 3.000 USD một mét và được cất trong két sắt".
Bộ đồ hoàn chỉnh được đưa đến một bệnh viện địa phương ở Dover, Delaware. Họ chụp X quang hai lần để đảm bảo không còn ghim hay bất cứ thứ gì sót lại. "Có những đêm chúng tôi về nhà, lo lắng suy nghĩ 'Chúa ơi, liệu mình có bỏ sót ghim trong đó không?' Đôi khi chúng tôi mất ngủ, suy sụp và khóc. Chính tôi đã trải qua chuyện đó".
Wilson may thân, cánh tay và chân của các bộ đồ, cũng như phù hiệu đề tên phi hành gia. Các thợ may khác may bốt và găng tay để phục vụ việc huấn luyện và hạ cánh trên Mặt trăng. Các phi hành gia đến Delaware để thử quần áo, phụ kiện. Họ thường tặng chữ ký cho các thợ may và ca ngợi công việc của họ.
Thợ may làm việc tại ILC Dover năm 1967. Ảnh: ILC Dover.
Giống như Wilson, thợ may Joanne Thompson cũng học may vá từ khi còn nhỏ. Bà rời bỏ công việc tại một xưởng may quần áo để gia nhập ILC Dover và làm việc tại đây 38 năm. Giờ đã 82 tuổi, bà vẫn nhớ những cuộc kiểm tra liên tục để đảm bảo bộ đồ có thể chịu được điều kiện khắc nghiệt trong không gian.
"Chúng tôi may nhiều kiểu đường may khác nhau. Họ gửi chúng đến phòng thí nghiệm và họ sẽ kiểm tra cho đến khi chúng rách", Thompson nói. "Chúng tôi biết sản phẩm mình dành cả ngày để may tỉ mẩn rồi sẽ bị ném vào thùng rác. Nhưng chúng tôi cũng hiểu rằng mạng sống của một người phụ thuộc vào nó nên phải nỗ lực làm việc".
Năm 1973, chỉ một năm sau khi các nhiệm vụ Apollo kết thúc, kỹ năng của một thợ may đã cứu trạm vũ trụ đầu tiên của Mỹ, Skylab. Không lâu sau khi Skylab được phóng, tấm chắn nhiệt của trạm bất ngờ bị xé toạc. Phi hành gia không thể vào trạm vì nhiệt độ bên trong cao đến mức nguy hiểm. Họ cần tấm tản nhiệt thay thế càng sớm càng tốt và thợ may Aylene Baker được nhà thầu General Electric của NASA yêu cầu giúp chế tạo nó.
"Đó là một mảnh vật liệu 6,7 x 7,3 m", con trai của Aylene, Herb Baker, người đã làm việc tại NASA 42 năm, nói. "Có những lớp rất mỏng gồm nhôm, màng Mylar (màng polyester), nylon nhiều lớp cùng một lớp nylon mỏng khác. Một mặt có màu cam sáng, mặt còn lại màu bạc. Họ gọi nó là cái ô che nắng".
Tấm tản nhiệt thay thế đã phát huy hiệu quả. Hình ảnh Aylene dùng máy may, xung quanh là mảnh vật liệu lớn, được treo trên tường tại Trung tâm Vũ trụ Nasa Johnson. Đó là nơi mà cả Aylene, người đã qua đời năm 2004, và Herb từng làm việc.
Aylene Baker may tấm tản nhiệt năm 1973. Ảnh: ILC Dover.
Jean Wright, từng làm việc tại một cửa hàng quần áo, đã gia nhập nhà thầu của NASA United Space Alliance và làm nhiệm vụ may chăn giữ nhiệt cho tàu con thoi (phủ lên hầu hết thân, cánh trên và đuôi tàu để kiểm soát nhiệt).
"Chúng tôi may thủ công nhiều hơn mọi người nghĩ. Với tất cả 2.200 chiếc chăn, chúng tôi phải khâu tay khi ráp nơi các đường chỉ giao nhau", Wright nói.
Tàu con thoi "nghỉ hưu" năm 2011 và bộ đồ của Neil Armstrong đang ở trong một bảo tàng, nhưng ILC Dover vẫn tiếp tục sử dụng thợ may để làm ra các bộ đồ bảo hộ.
"Những yêu cầu cốt lõi của bộ đồ du hành vũ trụ không thay đổi. Về cơ bản, những bộ đồ đang được sử dụng trên Trạm Vũ trụ Quốc tế tương tự trang phục trước đây, chỉ có một số điều chỉnh", nhà sử học của ILC Dover Bill Ayrey nói.
"Nếu một phi hành gia đi ra ngoài không gian mà bộ đồ của họ không đạt yêu cầu thì tính mạng có thể gặp nguy hiểm. Mạng sống của họ nằm trong tay chúng tôi. Những bộ đồ phải đảm bảo giúp phi hành gia di chuyển trong không gian 6 hoặc 7 giờ", Bill Ayrey nói thêm.
Phương Vũ (Theo BBC)