Nikki Haley, 52 tuổi, đối thủ cuối cùng còn lại của cựu tổng thống Mỹ Donald Trump trong vòng sơ bộ của đảng Cộng hòa, lại vừa nhận một thất bại khác trong cuộc bỏ phiếu tại bang quê nhà Nam Carolina. Cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc bị ông Trump đánh bại với cách biệt tới 20 điểm phần trăm.
Phát biểu trước đám đông ủng hộ sau khi kết quả được công bố, bà tuyên bố sẽ tiếp tục đấu tranh trong các vòng đối đầu tiếp theo. "Vẫn có rất nhiều cử tri trong các cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa nói rằng họ muốn một giải pháp thay thế Trump", bà nhấn mạnh.
Cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Nikki Haley phát biểu tại Concord, bang New Hampshire, ngày 23/1. Ảnh: AP
Nhưng nhiều cử tri ủng hộ Haley trong các cuộc bầu cử sơ bộ không phải đảng viên Cộng hòa và mức độ ủng hộ bà trong số các cử tri Cộng hòa không đủ sức giúp bà đánh bại ông Trump. Dù vậy, nhiều nhà tài trợ vẫn sẵn sàng đóng góp tiền cho bà đối đầu với cựu tổng thống. Chiến dịch tranh cử của Haley tháng trước thậm chí đã vượt Trump về số tiền quyên góp.
Vẫn còn nhiều người muốn lắng nghe bà Haley phát biểu trong các cuộc vận động tiếp theo. Theo giới quan sát, nguồn động lực mạnh mẽ nhất giúp cựu đại sứ Mỹ bám trụ đường đua chính là những cựu quan chức có uy tín đã quá thất vọng với đảng Cộng hòa và không bao giờ ủng hộ Trump.
Đây là những người đã tập trung tại Washington vào cuối tuần qua để tham dự hội nghị Nguyên tắc Trên hết, nhóm những người tự coi mình là đối trọng với Hội nghị Hành động Chính trị Bảo thủ, nơi tập hợp những người ủng hộ ông Trump nhiệt thành nhất.
Hội nghị thu hút hơn 500 người tham dự từ khắp đất nước, với sự góp mặt của hàng loạt gương mặt nổi tiếng từ đảng Cộng hòa trước đây như cựu bộ trưởng tư pháp Alberto Gonzales, cựu thẩm phán liên bang J. Michael Luttig, cựu hạ nghị sĩ Adam Kinzinger, cũng như cựu thống đốc bang Arkansas Asa Hutchinson.
Một số nhân viên Nhà Trắng dưới thời Trump, như Alyssa Farah Griffin, Cassidy Hutchinson và Sarah Matthews, cũng xuất hiện trong một phiên hội thảo, nơi họ đồng ý rằng việc Trump tái đắc cử sẽ là "thảm họa" cho đất nước.
Haley không có mặt, nhưng hội nghị này không khác gì buổi tụ họp của những người ủng hộ bà. Nó cho thấy Haley vẫn còn thu hút nhất định đối với một khối cử tri nhỏ nhưng đầy nhiệt huyết và đây dường như chính là nguyên nhân khiến bà không từ bỏ hy vọng, dù đã để thua Trump liên tiếp trong 4 cuộc bầu cử sơ bộ.
Maureen Hosey, nhân viên kế toán 59 tuổi đến từ Brewster, bang New York, mặc chiếc áo phông có dòng chữ "Cấm. Vĩnh viễn", ám chỉ lời cảnh báo gần đây của Trump rằng ông sẽ đưa những nhà tài trợ bà Haley vào danh sách đen.
"Tôi là người theo đảng Cộng hòa suốt đời. Bà ấy đang nói những điều mà tôi nhớ các chính trị gia đảng Cộng hòa từng nói rất nhiều", Hosey giải thích về quyết định ủng hộ Haley của mình.
Brian Considine, 66 tuổi, chủ doanh nghiệp đến từ Middletown, Maryland, cho biết Haley là chính trị gia đầu tiên mà ông quyên tiền ủng hộ. "Tôi nghĩ bà ấy thật tuyệt vời", ông cho hay. "Mọi người nói rằng bà ấy không từ bỏ và mục đích duy nhất của bà ấy là hạ bệ Trump. Tôi nghĩ đó là điều tốt".
Farah Griffin, cựu giám đốc truyền thông Nhà Trắng, lập luận tại hội nghị rằng Haley đang "đại diện cho một điều thực sự quan trọng trong thời điểm lịch sử này, đó là khoảng một phần ba số đảng viên Cộng hòa không thể đứng về phía Donald Trump và họ đang khao khát gương mặt khác".
Chiến dịch tranh cử cho cựu tổng thống Trump cho rằng Haley đang làm tổn hại đến triển vọng giành lại Nhà Trắng của đảng của bằng cách ngăn cản các thành viên Cộng hòa đoàn kết sau một ứng viên duy nhất.
Có rất nhiều suy đoán về động cơ thực sự của Haley khi tiếp tục tham gia cuộc đua. Một số người tham dự hội nghị Nguyên tắc Trên hết đưa ra giả thuyết rằng bà có thể tự coi mình là "phương án B" cho đảng trong trường hợp ông Trump, người đang phải đối mặt với 91 cáo buộc trong nhiều vụ án, bị kết tội.
Những người khác hy vọng Haley có thể dẫn dắt đảng Cộng hòa tiếp tục tiến lên nếu họ thất bại trong cuộc bầu cử năm nay. "Tôi nghĩ điều quan trọng là phải có ai đó để chuẩn bị cho tương lai", Barbara Comstock, cựu nghị sĩ Cộng hòa đến từ Virginia, người ủng hộ Haley, tuyên bố.
Zean Gassman, 64 tuổi, đến từ Annapolis, Maryland, đã tới Nam Carolina vào tuần trước để tham dự các sự kiện của Haley và Trump, đồng thời gõ cửa từng nhà để vận động ủng hộ cho Haley.
"Giống như mua một tờ vé số vậy", ông nói. "Cơ hội của bạn là rất nhỏ, nhưng bạn chắc chắn không thể thắng nếu không mua vé".
Heath Mayo, người sáng lập hội nghị Nguyên tắc Trên hết, cho biết ông đánh giá cao quyết tâm của Haley. "Có rất nhiều giả thuyết, nhưng tôi nghĩ bà ấy thực sự quan tâm đến những gì mình đang làm", ông nói. "Bà ấy nhìn thấy mối đe dọa và nhận ra rằng chịu khuất phục Trump không mang lại lợi ích gì".
Nhiều người tham dự hội nghị cho biết họ muốn nhìn thấy khía cạnh mạnh mẽ của Haley sớm hơn.
"Điều quan trọng là phải có ai đó lên tiếng với ông ấy, nhưng lẽ ra Haley phải lên tiếng sớm hơn, thay vì vào thời điểm không còn cơ hội chiến thắng", Stephanie Sharp, cựu nghị sĩ đảng Cộng hòa đến từ Kansas, nói.
Haley cho biết bà không có ý định trở thành "phó tướng" cho ông Trump trong cuộc đua vào Nhà Trắng, nhưng không loại trừ khả năng ủng hộ cựu tổng thống. Haley từng nói với NPR vào tuần trước rằng bà coi Tổng thống Joe Biden "nguy hiểm hơn" và tuyên bố trong bài phát biểu nhận thua ở bang Nam Carolina rằng "chúng ta phải đánh bại Tổng thống Biden vào tháng 11".
Mặc dù những người chống Trump tại hội nghị Nguyên tắc Trên hết hoan nghênh Haley vì đã đấu tranh cho mục tiêu của họ, một số người lo rằng nếu bà quyết định ủng hộ ông Trump vào tháng 11, điều đó có thể lợi bất cập hại.
Nhưng họ hiện hài lòng khi chứng kiến hành trình khác thường của Haley. "Tôi thực sự lo ngại rằng bà ấy có thể đóng vai trò như phương án phụ, người thu hút các cử tri bất đắc dĩ đến với đảng Cộng hòa", Bill Kristol, nhà văn bảo thủ chống Trump, nói. "Nhưng tôi không tin điều đó ngay lúc này".
Kristol vẫn thúc giục Haley tiếp tục cuộc đua và không nghĩ rằng cuối cùng bà sẽ ủng hộ cựu tổng thống Trump. "Những lời chỉ trích đủ mạnh và đủ vang dội đến mức ngay cả khi bà ấy ủng hộ ông ấy thì mọi thứ cũng sẽ trở nên miễn cưỡng. Tôi không nghĩ nó sẽ tạo ra khác biệt", ông nhấn mạnh.
Vũ Hoàng (Theo Washington Post, Reuters, AFP)