Những ngày đầu năm 2017 giống như cơn lốc đối với ông Joe Biden, người thời điểm đó đang ở những ngày cuối trong nhiệm kỳ phó tổng thống dưới chính quyền Obama. Ông lúc đó phải chạy đua với thời gian để ghi dấu những thành tựu trước khi rời ghế phó tổng thống.
Trong thời gian đó, với tư cách chủ tịch Thượng viện, ông phải chủ trì lễ tuyên thệ của các nghị sĩ quốc hội khóa mới, có bài phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới, thực hiện chuyến thăm cuối cùng tới Ukraine trên cương vị phó tổng thống Mỹ, cũng như bất ngờ được ông Obama trao Huân chương Tự do.
Trong khi ông Biden bận rộn với lịch trình như vậy, văn phòng phó tổng thống của ông phải đóng cửa để chuẩn bị nhường chỗ cho người kế nhiệm Mike Pence. Các trợ lý phải chạy đua thu dọn nơi làm việc của ông ở Cánh Tây, Văn phòng Điều hành Eisenhower và ở dinh thự Naval Observatory.
Việc ông phải sử dụng văn phòng tới phút cuối cùng để thực hiện các nhiệm vụ chính thức trong lúc nó phải gấp rút đóng cửa đã tạo ra một quy trình thu dọn tài liệu lộn xộn và vội vàng, theo các bình luận viên của CNN.
Những ngày hỗn loạn 5 năm trước nhiều khả năng có liên quan đến sự cố tài liệu mật của ông Biden đang làm dậy sóng chính trường Mỹ. Các luật sư của ông Biden, người đang giữ chức Tổng thống Mỹ, hồi tháng 11/2022 tìm thấy ít nhất 10 tài liệu đóng dấu mật khi đang dọn dẹp văn phòng cũ của ông ở Washington.
Các tài liệu mật sau đó tiếp tục được tìm thấy ở các địa điểm khác liên quan đến ông Biden. Gần đây nhất, luật sư Nhà Trắng Richard Sauber, cố vấn đặc biệt cho Tổng thống Biden, ngày 14/1 thông báo phát hiện thêm 5 trang tài liệu mật tại tư dinh gia đình Tổng thống ở Wilmington, bang Delaware.
Không ai biết tại sao những tài liệu mật đó bị bỏ lại trong các thùng đồ cá nhân của ông Biden. Nhà Trắng và nhóm luật sư của Tổng thống Mỹ hiện từ chối cho biết ai là người phụ trách đóng gói và vận chuyển các tài liệu này. Những câu hỏi đó đang là trọng tâm cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt về cách xử lý các tài liệu mật của ông Biden sau khi rời Nhà Trắng năm 2017.
Tổng thống Barack Obama trao Huân chương Tự do cho phó tổng thống Joe Biden tại Nhà Trắng ngày 12/1/2017. Ảnh: AFP.
Những cựu trợ lý và người thân cận với quá trình chuyển giao quyền lực của ông Biden cho biết lịch trình bận rộn cuối nhiệm kỳ phó tổng thống khiến việc tuân thủ quy định về xử lý tài liệu, giấy tờ gặp rất nhiều khó khăn.
"Mọi thứ diễn ra rất rời rạc. Không phải mọi người không có khả năng, mà vì quá trình này không đơn giản là chuyển tài liệu ra khỏi Nhà Trắng", một nguồn tin thân cận nói. "Công việc dường như nhân lên mỗi ngày trong giai đoạn đó. Mọi người cố gắng đảm bảo phó tổng thống Biden có mọi thứ ông ấy cần, đồng thời cố gắng thu dọn mọi thứ trong những lúc ông vắng mặt".
Quá trình thu dọn được tiến hành bởi đội ngũ cộng sự và trợ lý của ông Biden. Trong số các trợ lý làm việc tại văn phòng của ông Biden thời điểm đó có chánh văn phòng Steve Ricchetti và giám đốc truyền thông Kate Bedingfield, người hiện giữ các vai trò cấp cao trong Nhà Trắng. Những trợ lý hàng đầu khác từng làm việc với ông Biden suốt nhiều thập kỷ như cố vấn Mike Donilon đã rời chính quyền trước đó.
Theo các nguồn tin thân cận, những nhân viên cấp thấp thực hiện phần lớn quá trình thu dọn, đóng gói đồ đạc và tài liệu của ông Biden, trong đó có trợ lý Kathy Chung, người hiện làm việc tại Lầu Năm Góc.
Dù các trợ lý đã chuyển phần lớn tài liệu của ông Biden tới Cơ quan Lưu trữ Quốc gia vài tuần trước khi ông kết thúc nhiệm kỳ, họ vẫn phải làm việc đến những giờ cuối cùng, trước khi ông Biden rời Nhà Trắng
Trong 5 ngày cuối nhiệm kỳ phó tổng thống, ông Biden tới Kiev gặp tổng thống Ukraine lúc đó là Petro Poroshenko, rồi đến Thụy Sĩ dự Diễn đàn Kinh tế Thế giới và gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Ông điện đàm với thủ tướng Iraq hai ngày trước khi rời văn phòng. Ông cũng điện đàm với lãnh đạo Kosovo và thủ tướng Nhật Bản. Khi nhóm của Biden ở Washington xử lý tài liệu mật trong văn phòng của ông, nhiều hồ sơ tiếp tục được gửi đến.
"Các tài liệu và bản ghi nhớ liên tục được đưa tới ngay cả khi các thùng đồ đã được đóng", một người thân cận với quá trình nói. Các trợ lý phải làm việc thâu đêm để hoàn thành quá trình thu dọn, nhằm tránh ảnh hưởng tới việc ông Biden tiếp tục sử dụng văn phòng để làm việc.
"Chúng tôi biết rõ quy định về cách xử lý tài liệu theo Đạo luật Hồ sơ Tổng thống. Những người phụ trách chắc chắn đã tuân theo quy trình", một người am hiểu vấn đề nói, song thừa nhận rằng quá trình thu dọn đồ đạc cho phó tổng thống là công việc rất phức tạp.
Quá trình này tách biệt với việc đóng gói và lưu giữ hồ sơ của tổng thống Obama. Dù Cơ quan Lưu trữ Quốc gia (NA) đã cử nhân viên đến Nhà Trắng thu thập hồ sơ và giấy tờ của tổng thống, giấy tờ của phó tổng thống không được xử lý như vậy.
Thay vì các chuyên gia từ NA, nhân viên văn phòng phó tổng thống là người phụ trách sắp xếp giấy tờ. Việc bất kỳ ai có giấy phép an ninh phù hợp đều có thể xử lý tài liệu khiến chúng dễ bị lẫn lộn hoặc bỏ sót trong quá trình thu dọn.
Nhiều thùng đồ cá nhân, được cho là không thuộc diện phải nộp cho NA, được chuyển từ văn phòng phó tổng thống tới cơ sở lưu trữ tạm thời gần Nhà Trắng. Từ đó, chúng tiếp tục được chuyển đến một cơ sở lưu trữ tạm thời khác do Cơ quan Dịch vụ Công (GSA) quản lý trước khi đưa tới Trung tâm Ngoại giao và Tương tác Toàn cầu Penn Biden, văn phòng mà ông Biden mở vào đầu năm 2018 sau khi hết nhiệm kỳ phó tổng thống.
"Trong khi các cựu tổng thống nhận được hỗ trợ suốt đời từ GSA, các cựu phó tổng thống không được như vậy", một người phát ngôn của GSA nói. "Năm 2017, GSA cung cấp văn phòng tạm thời rộng gần 500 mét vuông cho đội ngũ chuyển giao quyền lực của phó tổng thống mãn nhiệm và họ có thể sử dụng nó đến ngày 21/7/2017".
Phó tổng thống Joe Biden tham gia lễ nhậm chức của tổng thống Donald Trump tại thủ đô Washington ngày 20/1/2017. Ảnh: AFP.
Ngày 20/1/2017, ông Biden dự lễ nhậm chức của tổng thống Trump. Lần đầu tiên trong 44 năm, ông không còn giữ chức vụ gì ở Washington. Ông sau đó lên chuyến tàu Amtrak trở về quê nhà Wilmington.
Trong khi đó, đội ngũ trợ lý của ông Biden mở các thùng đồ và sắp xếp căn nhà mới ở đường Chain Bridge ở McLean, bang Virginia, ngay bên ngoài thủ đô Washington. Đây là nơi Alexander Haig, chánh văn phòng của tổng thống Richard Nixon, từng sống.
Sau đó, nó trở thành văn phòng và địa điểm tập trung các cố vấn lâu năm của ông Biden, nơi họ vạch ra con đường mới cho ông, với quyết định chạy đua với Trump để trở lại Nhà Trắng, điều mà ông Biden chưa từng nghĩ đến khi kết thúc nhiệm kỳ phó tổng thống.
Thanh Tâm (Theo CNN)