Heo nhà ngủ ngon lành trên vũng bùn. Ảnh: Lynn M. Stone/NPL.
Nhắc đến loài heo (lợn), người ta thường nghĩ ngay đến loài vật có da màu hồng, bẩn thỉu. Chúng thường rúc vào phân để kiếm ăn và ngủ. Heo đực có thể duy trì trạng thái cực khoái đến nửa tiếng đồng hồ. Trên thực tế, phần lớn những định kiến này không đúng và chúng bắt nguồn từ điều kiện chăn nuôi chật hẹp.
Thức ăn chính của heo là cây cỏ. Ảnh: Nick Turner/NPL.
Heo rừng là loài động vật ăn tạp và chúng không quá kỹ tính trong ăn uống. 90% thức ăn của chúng là cây cỏ. Có lẽ vì vậy mà chúng không có hứng thú đặc biệt đối với phân. Nếu một con heo nhà thi thoảng lại trệu trạo nhai phân, thì có thể là vì cái chuồng chật hẹp, tù túng khiến nó ra như vậy.
Heo rừng Sus scrofa ở Estonia. Ảnh: Wild Wonders of Europe/Zacek/NPL.
Có một nhóm heo rừng ở Vườn bách thú Basel, Thụy Sĩ, nổi tiếng vì "ăn uống sạch sẽ". Người ta cho chúng những miếng táo dính cát. Dù rất đói, chúng luôn dành thời gian để rửa sạch thức ăn.
Chúng tha những miếng táo này “ra một bờ sông nhỏ chảy qua khu vực chúng sinh sống, đặt miếng táo xuống nước, rồi dùng mõm đẩy qua đẩy lại trước khi ăn". Tuy nhiên, nếu là táo sạch, thì chúng sẽ ăn ngay.
Heo rừng giữ mát cơ thể bằng cách nằm trên bùn. Ảnh: Roger Powell/NPL.
Ngoài vấn đề ăn uống, loài heo cũng bị mang tiếng là hôi hám. Heo rừng có đầm mình trong bùn thật, nhưng là để làm mát cơ thể. Heo không có tuyến mồ hôi chức năng (nên không thể nói "mồ hôi đầm đìa như heo" được). Đặc điểm sinh lý này đồng nghĩa với việc heo dễ bị quá nóng mà nước bùn lại bốc hơi chậm hơn nước sạch.
"Cũng giống như bất kỳ loài vật nào khác, heo cũng luôn tìm cách để cảm thấy thoải mái", Greger Larson, trường Đại học Oxford, Anh, nói. "Nếu bị bẩn mà cảm thấy mát thì chúng vẫn sẽ làm. Chúng có thể tìm cách khác nhưng sẽ khó vì chúng thường được nuôi trong những trang trại đông đúc".
Lớp bùn trên da còn có nhiều tác dụng khác nữa. Nó giống như lớp kem chống nắng giúp bảo vệ da khỏi bị cháy hay chất đuổi muỗi và nhiều loài côn trùng khác. Rũ sạch lớp bùn kết thành tảng cũng là một cách tiện lợi để loại bỏ bọ ve và nhiều loại ký sinh khác trên da. Như vậy, đầm mình trong bùn giúp làm sạch, chứ không phải làm bẩn da.
Hồng không phải là màu nguyên thủy của da heo. Ảnh: Courseimage.com.
Màu hồng trên da heo cũng là sản phẩm của con người. Heo nhà và heo rừng đều là thành viên của một họ động vật có tên là Suidae. Họ này bao gồm hơn 12 loài heo như heo mụn (warthog), heo lùn (pygmy hog), heo nanh sừng (babirusas), heo rừng khổng lồ (giant forest hog) và heo rừng châu Phi (African bushpig).
Bằng chứng về gene cho thấy heo rừng bị thuần chủng hai lần, từ những giống ở châu Á và châu Âu. Tổ tiên của loài heo bắt đầu bị chia rẽ cách đây khoảng một triệu năm, rất lâu trước khi chúng bị con người thuần chủng cách đây khoảng 9.000 năm. Dù bị chia cách lâu như vậy nhưng heo rừng châu Á và châu Âu vẫn giữ được những đặc điểm giống nhau.
Nhưng với heo nhà thì không như vậy. Ở những giống heo này, các gene quy định màu da rất đa dạng, và mỗi loại gene lại ứng với màu sắc và hoa văn trên da riêng. Theo Larson, sự đa dạng này được tạo ra trong khoảng thời gian gần 10.000 năm.
"Con người đã tinh lọc những đột biến hiếm gặp mà nếu ở môi trường tự nhiên sẽ nhanh chóng bị đào thải", Larson và đồng nghiệp viết trong báo cáo năm 2009.
Heo rừng Potamochoerus larvatus. Ảnh: Nick Garbutt/NPL.
Loài heo hay bị đồn đại là heo đực có thể duy trì trạng thái cực khoái trong vòng 30 phút. Thực tế là ta đâu biết heo đực, hay heo nái, cảm thấy thế nào khi chúng thực hiện hành vi giao phối. Vì vậy, mọi phát ngôn về cực khoái ở loài vật này chỉ là phỏng đoán.
Tuy nhiên, khi tiến hành thí nghiệm bằng phương pháp dùng tay kích thích bộ phận sinh dục của heo đực, người ta nhận thấy thời gian xuất tinh ở chúng là khá lâu. Theo một nghiên cứu năm 2012, thời gian xuất tinh trung bình là 6 phút. Sự chênh lệch về khoảng thời gian này giữa các cá thể khá lớn. Có con có thể xuất tinh trong vòng 31 phút.
Giao phối tự nhiên. Ảnh: David Kjaer/NPL.
Khó mà biết được khi không được kích thích chúng có duy trì thời gian xuất tinh lâu như vậy không. Cũng có khả năng là có. Quan sát thực tế cho thấy thời gian giao phối giữa heo đực và heo nái thường kéo dài 4-5 phút, nhưng cũng có khi kéo dài tới 20 phút.
Dù sự thực về trạng thái cực khoái ở heo là thế nào đi chăng nữa, các nhà khoa học cảnh báo những người chuyên phối giống heo không nên cản trở "cuộc vui" của những chú heo đực, trừ khi muốn chúng nổi điên.
Ngọc Anh (theo BBC)