Trong môi trường sư phạm không chỉ có học sinh cá biệt mà đôi khi xuất hiện những giáo viên cá biệt.
Cá biệt một cách tích cực. Những giáo viên này là chỗ dựa tinh thần cho không ít đồng nghiệp trong trường bởi cá tính dám đấu tranh vì quyền lợi chính đáng của tập thể. Mạnh dạn bày tỏ quan điểm, phân tích với những minh chứng có tính pháp lý có tinh thần xây dựng để công việc khoa học và đạt hiệu quả cao.
Với họ, suy nghĩ đi đôi với hành động theo đúng chức trách và nhiệm vụ của mình khi kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm được họ vận dụng tốt vào thực tiễn và tạo được niềm tin nơi đồng nghiệp qua hiệu quả công việc ngay vị trí việc làm của mình.
Một đặc điểm đáng nói nữa là những giáo viên này mạnh dạn thay đổi phương pháp giảng dạy và giáo dục học trò theo những chuyển biến tích cực của xã hội chứ không theo lối mòn và sức ỳ bấy lâu nay. Tạo không khí sôi nổi cho học sinh khi tham gia các hoạt động học tập chính là những minh chứng thể hiện tâm thế người thầy hòa đồng vào thế giới của trò để hiểu và giáo dục các em.
Tôi có những người bạn luôn biết cách thổi hồn vào bài giảng để học trò mình ghi nhớ và khắc sâu kiến thức hơn với những cách làm đơn giản nhưng hiệu quả. Với người bạn yêu cải lương, bộ môn nghệ thuật này không chỉ mang lại những giây phút thư giản mà qua góc nhìn sư phạm, bạn đã lồng ghép cải lương thật sinh động vào trong những tiết dạy Lịch sử Việt Nam.
Khi giảng bài về Hai Bà Trưng, bạn cho học sinh xem đoạn trích trong Tiếng Trống Mê Linh lúc hai bà giương cao ngọn cờ khởi nghĩa dù biết được tin Thi Sách đã bị Tô Định bắt giữ. Hay một trích đoạn trong vở Nhụy Kiều Tướng Quân để minh họa cho bài học nói về Bà Triệu. Trích đoạn lúc Lý Thường Kiệt ngâm bài thơ thần bên dòng sông Như Nguyệt trong vở tuồng Câu Thơ Yên Ngựa là một minh chứng hùng hồn và sống động khi bạn giảng dạy bài cuộc kháng chiến chống Tống vào thời Lý.
Một người bạn dạy tiếng Anh luôn biết tận dụng những lần đi du lịch, lễ hội để tìm tư liệu giảng dạy cho phân môn mình với tiêu chí : Tiếng Anh gắn liền với cuộc sống.Những tấm ảnh chụp những tảng đá in kinh văn được khắc song ngữ Anh – Việt tại khu vườn kinh Phật tại khuông viên một nhà chùa trong một lần đi du lịch không những giúp học sinh hiểu được sự giao thoa văn hóa khi chuyển ngữ mà còn thẩm thấu được những bài học làm người.
Những kiến thức trong sách giáo khoa chỉ phát huy tác dụng và năng lực, phẩm chất người học phát triển đúng hướng khi người giáo viên thể hiện đúng tinh thần của chương trình mới qua việc thể hiện tính năng động, sáng tạo và lan tỏa tư duy giảng dạy tích cực đến với đồng nghiệp qua các phương thức hoạt động dạy học hữu hiệu.
Cá biệt tiêu cực. Đây là những con người chỉ chăm chăm đòi quyền lợi cho riêng mình trong khi đó tính cống hiến, tích cực trong công việc thì ngược lại. Cái tôi của bản thân quá lớn nên hầu như lúc nào cũng cho mình là đúng. Đáng nói hơn nữa là luôn chỉ trích tập thể khi không đáp ứng thỏa đáng lợi ích cá nhân mình chứ không vì cái chung.
Nhận định: Cả thế giới dưới chân ta quả là đúng với những giáo viên có cá tính như thế này. Khi làm việc trong một tập thể có tính đoàn kết, hết lòng vì công việc chung thì dần dần họ sẽ bị lãng quên hay trở nên lạc lõng bởi mọi người đều e ngại trò chuyện hay hợp tác mặc dù hàng ngày họ vẫn hiện diện trước tập thể.
Một người bạn đồng nghiệp của tôi kể rằng: Trong tổ chuyên môn của anh ấy, có một giáo viên luôn tự cao với kiến thức và phương pháp của mình nên chẳng quan tâm đến những nhận xét, ý kiến của giáo viên trong tổ khi xây dựng kế hoạch dạy học hay trong những tiết dự giờ. Mỗi lần thảo luận về chuyên môn ai nấy đều e ngại nói đến giáo viên này bởi vì có những ý kiến đóng góp có tính xây dựng nhưng lại bị phản bác bởi cái tôi quá lớn của một cá nhân.
Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi tốn thời gian và công sức của thầy và trò, đặc biệt là giáo viên trực tiếp tham gia công tác này. Nếu cứng nhắc với số tiết quy định cho phép của nhà trường thì sẽ không đạt được kết quả cao nên đa số giáo viên bồi dưỡng luôn tận dụng những ngày nghỉ của mình để giúp học sinh trau dồi kiến thức và kỹ năng của mình.
Thế mà có những giáo viên trong tổ đã phản ánh lên cấp trên rằng : Việc phân công giảng dạy không công bằng vì họ dạy nhiều tiết hơn đồng nghiệp của mình dù chỉ là một đến hai tiết.
Một đặc điểm của những giáo viên cá biệt tiêu cực này là họ chỉ chăm chăm lo đi tìm khuyết điểm của người khác để chỉ trích mà quên đi mình cũng là con người và cũng có những sai lầm.
Ở một góc độ khác, việc "dạy đời" người khác cũng là một đặc điểm của những giáo viên này. Họ lên giọng chỉ bảo, thậm chí ngay với cả cấp trên của mình ! Ở góc độ của mình, tôi thích những giáo viên cá biệt tích cực hơn bởi dũng khí của họ.
Trong cuộc sống mà nhìn đâu cũng thấy sự bon chen, dối lừa, chỉ cần một khoảng khắc thẳng thắn đích thực vút lên thì cũng đáng quý lắm rồi. Chắc chắc rằng khi bày tỏ quan điểm trước tập thể, đặc biệt là với cấp trên ít nhiều gì họ cũng chịu thiệt thòi nếu chính kiến của mình bị hiểu sai và thậm chí là bị phê phán.
Với những người quản lý hay lãnh đạo có tính bảo thủ và thực thi công việc theo lối mòn xưa cũ thì những giáo viên cá biệt tích cực chính là những "vật cản". Trái lại với những người lãnh đạo có tầm nhìn đây chính là những nhân tố phát huy sức mạnh tập thể một cách tích cực nhất để mang đến những thành công. Tuy nhiên, không vì thế mà bỏ quên đi những giáo viên cá biệt tiêu cực bởi suy cho cùng, trong một tập thể không phải ai cũng hoàn hảo như mong đợi.
Điều quan trọng trong công tác quản lý là phải biết gắn kết và phát triển các mối quan hệ xã hội, thỏa mãn các nhu cầu hợp pháp của người lao động nhằm mục tiêu phục vụ lợi ích chung của cả cộng đồng.
Ở góc độ tư duy đổi mới, những giáo viên cá biệt tích cực chính là nhóm dẫn đường để lan tỏa sự năng động, sáng tạo trong công tác để những giáo viên cá biệt tiêu cực hiểu rõ về mục đích, yêu cầu đúng đắn của chủ trương, chính sách trong hoàn cảnh nhất định để có những phương thức thay đổi cá tính riêng của mình nhằm phục vụ cho nhu cầu chính đáng của công việc và sự thành công của nhà trường.
Lê Tấn Thời
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.