Trưa tháng 2/2022, sau hơn nửa ngày tiếp nhận lao động nhập cảnh trái phép từ Trung Quốc về qua mốc giới thuộc xã Lý Quốc, huyện Hạ Lang, trung úy Quỳnh, 29 tuổi, cùng đồng đội trong chốt Khưa Thoang vừa buông bát cơm xong thì nhận tin báo có người lạc trên núi.
Những lao động sau hai ngày băng rừng vượt biên mất dấu nhau. Trong đó có người mẹ cùng con trai hai tuổi bị lạc. Người đi cùng kiệt sức, không biết đường nên đành tìm biên phòng trợ giúp. Trưởng chốt báo cáo về đồn xin ý kiến và được lệnh tổ chức tìm kiếm ngay.
Tổ cứu hộ đưa hai mẹ con bị lạc đường xuống núi. Ảnh: Đồn biên phòng Lý Vạn
Chốt Khưa Thoang kiểm soát 5,3 km đường biên giáp trấn Thạc Long (Quảng Tây, Trung Quốc), phát hiện gần 8.000 người, chiếm hơn 1/3 tổng số người về trái phép mà Đồn biên phòng Lý Vạn tiếp nhận từ khi đại dịch Covid xuất hiện đến nay. Lao động chọn cách băng rừng qua biên giới để tránh sự truy quét của lực lượng chức năng hai nước nên dễ lạc đường, hoặc gặp nạn.
Trong ba năm, Đồn biên phòng Lý Vạn tổ chức hàng chục cuộc cứu hộ lao động bị thương, ngã gãy chân tay, riêng những lần tìm người đi lạc hoặc hỗ trợ y tế không đếm xuể. Trung úy Quỳnh đã quá quen thuộc với những cuộc gọi báo tin người bị lạc trên núi cần trợ giúp. Những món đồ sơ cấp cứu luôn được bộ đội để sẵn trong chốt, nhận được tin báo là lên đường.
Hơn 30 phút sau, tổ cứu hộ sáu người nhằm hướng mốc 857 tìm kiếm. Đường trơn trượt sau một tuần mưa dầm dề, lá mục, đất bùn trộn thành thứ sền sệt bám dính dưới đế giày vải bố. Bộ đội phán đoán hai mẹ con có thể bị lạc khu vực từ mốc 857 đến 858 - nơi nhiều người vượt biên về từng gặp nạn.
Trung úy Quỳnh đi trước, bám gốc cây, đu dây rừng leo lên vỉa đá cao chục mét, vừa quan sát vừa gọi to. Cao gần mét tám, quen băng rừng vượt núi từ nhỏ và là vận động viên tham gia các hội thao của biên phòng, trung úy người Tày luôn có mặt trong tổ cứu hộ khi về chốt Khưa Thoang.
Gần một tiếng mở rộng tìm kiếm, tổ công tác phát hiện hai mẹ con đang ngồi co ro trên tảng đá trong cái rét gần 10 độ C. Người mẹ lả đi vì kiệt sức, tin tưởng giao con trai cho bộ đội biên phòng. Cậu bé hai tuổi mặt lấm bùn, khóc ngằn ngặt, không chịu uống sữa. Trung úy Quỳnh áp mặt thằng bé vào vai rồi vỗ về nhè nhẹ vào lưng như vẫn dỗ con gái út ở nhà. Một lúc sau, tiếng khóc lặng dần.
Trung úy Đinh Nguyễn Quỳnh trước chốt quản lý bảo vệ biên giới khu vực thôn Khưa Thoang, tháng 1/2023. Ảnh: Giang Huy
"Thương như con mình ấy", trung úy biên phòng có hai con gái nhớ về cảm xúc lúc bế cậu bé. Anh kể nhiều lao động nữ trở về khi đã cận kỳ sinh nở, có người mẹ ôm con chỉ vài tháng tuổi, tất cả lấm lem, ướt sũng sau mấy ngày băng rừng. Vì thế trong chốt thường có sữa hộp, bánh quy.
Chờ cho người mẹ hồi sức sau nửa tiếng được chăm sóc, đoàn người men theo sườn núi đi xuống. Biên cương với những chỏm đá tai mèo sắc nhọn, trơn trượt vốn là thử thách với người khỏe mạnh. Độ khó tăng gấp đôi khi thiếu phụ đã kiệt sức sau nhiều ngày đi lạc. Một đồng đội bế em bé đi trước, trung úy Quỳnh cùng những người còn lại dòng dây thừng làm chỗ bám, dìu người mẹ ở phía sau. Nhiều đoạn dốc, bộ đội thay nhau người kéo người đỡ thiếu phụ khỏi ngã.
Ba tiếng mò mẫm trên núi, tổ cứu hộ về được tới chốt Khưa Thoang. Trung úy Quỳnh xuống nhà dân xin quần áo trẻ con thay bộ đồ ướt đẫm dễ khiến cậu bé cảm lạnh. Người mẹ được đưa lên trạm xá xã Lý Quốc truyền nước cho khỏe lại, sau đó nhập đoàn cùng các lao động đã về trước đó.
Tổ công tác lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính hành vi nhập cảnh trái phép theo quy định rồi hỗ trợ gọi nhà xe đưa người ra TP Cao Bằng, nơi cách chốt kiểm soát hơn 100 km để về quê.
Thiếu tá Hội hỗ trợ y tế cho lao động nhập cảnh trái phép bị kiệt sức sau nhiều ngày băng rừng từ Trung Quốc về Việt Nam, tháng 1/2023. Ảnh: Đồn biên phòng Lý Vạn
Thiếu tá Bế Xuân Hội, bác sĩ quân y Đồn biên phòng Lý Vạn, cho hay kỹ năng sơ cấp cứu luôn được đưa vào chương trình huấn luyện hàng năm. Các cán bộ chiến sĩ đồn có thể thành thục kỹ năng sơ cứu ban đầu như mang vác, băng bó cho người bị thương hay hô hấp nhân tạo. Balo của bộ đội ngoài vật dụng cá nhân luôn có thuốc hạ sốt, thuốc trị rối loạn tiêu hóa, bông băng, cồn sát trùng và dầu gió.
Ngoài hướng dẫn cán bộ chiến sĩ sơ cứu thương, thiếu tá Hội từng nhiều lần trực tiếp cứu hộ lao động gặp nạn ở biên giới. Anh nhớ nhất vụ tháng 9/2021, khi còn công tác ở Đồn biên phòng Ngọc Côn, huyện Trùng Khánh. Người phụ nữ quê Nghệ An bị lạc trên núi ba ngày, kiệt sức vì đói khát vẫn tìm cách để giấy tờ ra ngoài, phòng khi qua đời thì có thông tin. Đoàn cứu hộ mất nửa ngày mới đưa được người gặp nạn xuống núi. Nếu chậm thêm nửa ngày, tính mạng người phụ nữ có thể đã không cứu được.
"Mỗi công dân về đều mang một hoàn cảnh riêng, phạt thì vẫn phải phạt theo quy định, nhưng thương vẫn thương. Có lẽ vì bát cơm chứ không ai muốn bỏ xứ mà đi", anh nói.
Hoàng Phương