Góp ý về sửa Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, Bộ Tư pháp cho rằng hiện đối tượng chịu thuế tại dự thảo cơ bản kế thừa quy định hiện hành. Họ đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá toàn diện hơn để có cơ sở đề xuất loại bỏ một số mặt hàng đang chịu thuế tiêu thụ đặc biệt ra khỏi đối tượng đánh thuế.
Cơ quan này dẫn ví dụ xăng E5 - E10 là loại nhiên liệu có hàm lượng 5%, 10% cồn sinh học, là đầu vào của nhiều ngành sản xuất nên việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt có thể không còn phù hợp. "Mục đích của loại thuế này là định hướng tiêu dùng nhưng chưa có mặt hàng thay thế xăng cho sản xuất nên không có lựa chọn", Bộ Tư pháp nêu quan điểm.
Tương tự, Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn đề nghị giảm thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng khoáng nhưng có thể xem xét điều chỉnh tăng thuế suất bảo vệ môi trường để phù hợp với mục tiêu đánh thuế.
Hiện thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt áp dụng với xăng là 10%, xăng E5 8% và xăng E10 là 7%; dầu không phải chịu loại thuế này. Xăng RON 95-III hiện ở mức 22.880 đồng, dầu diesel là 20.320 đồng. Như vậy, trong mỗi lít xăng hiện có hơn 2.000 đồng là thuế tiêu thụ đặc biệt (giá tính trước thuế VAT).
Đồng thời, mỗi lít xăng bán ra cũng đang phải chịu thuế bảo vệ môi trường 2.000 đồng, E5 là 1.900 đồng và dầu diesel 1.000 đồng.
Trước đó, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) từng nhiều lần đề nghị nhà chức trách nghiên cứu bỏ thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng xăng do không phải hàng xa xỉ. Trong khi, đánh thuế tiêu thụ đặc biệt nhằm bảo vệ môi trường sẽ bị trùng mục tiêu với thuế bảo vệ môi trường đang áp lên mặt hàng này.
Người dân mua xăng tại TP HCM, tháng 10/2022. Ảnh: Quỳnh Trần
Tuy nhiên, Bộ Tài chính vẫn bảo lưu quan điểm thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng, gồm cả xăng sinh học, là phù hợp, chưa thể bỏ trong bối cảnh chống biến đổi khí hậu, cam kết giảm phát thải ròng về 0 vào 2050. "Quy định này nhằm điều tiết tiêu dùng với mặt hàng cần sử dụng tiết kiệm, phù hợp thông lệ quốc tế", cơ quan này cho biết.
Theo Bộ Tài chính, xăng E5, E10 được pha chế theo tỷ lệ tương ứng 95%, 90% xăng RON 92 và 5%, 10% cồn sinh học. Còn xăng khoáng là nhiên liệu gốc hoá thạch, không tái tạo, do đó, cần sử dụng tiết kiệm, nên hầu hết quốc gia đều thu thuế này.
Để khuyến khích xăng sinh học, Việt Nam đang thu loại thuế tiêu thụ đặc biệt với loại này thấp hơn xăng khoáng, giống như hầu hết các nước, như Pháp, Đức, Italy, Anh, Hàn Quốc, Australia, Thái Lan, Singapore, Trung Quốc, Campuchia, Lào.
Mỗi năm Việt Nam tiêu thụ 22-23 triệu m3, tấn xăng dầu các loại. Theo số liệu của Bộ Công Thương, nửa đầu năm nay, cả nước tiêu thụ khoảng 13,2 triệu m3, tấn xăng dầu. Mức này giảm khoảng 0,2% so với 6 tháng đầu năm 2023.
Xăng thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ năm 1995. Theo Bộ Tài chính, năm 2021, số thu thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng các loại khoảng 9.777 tỷ đồng, gồm cả nhập khẩu và nội địa, chiếm 6,88% tổng thu thuế tiêu thụ đặc biệt.
Ngoài xăng dầu, mặt hàng điều hoà cũng nhận được nhiều góp ý từ các bộ ngành. Theo Bộ Tư pháp, Giao thông Vận tải, điều hoà có công suất từ 90.000 BTU trở xuống là hàng phổ thông, trong đó loại 9.000 - 12.000 BTU được sử dụng phổ biến trong các gia đình, từ đô thị tới nông thôn. Hiện, mặt hàng này được sản xuất với công nghệ inverter, tiết kiệm điện.
Bộ Giao thông Vận tải cho rằng điều kiện kinh tế - xã hội đã thay đổi so với thời điểm xây dựng luật thuế tiêu thụ đặc biệt vào 2008. Do đó, họ đề nghị cân nhắc bỏ mặt hàng có công suất này ra khỏi đối tượng chịu thuế.
Trường hợp cần thiết đánh thuế để bảo vệ môi trường, Bộ Tư pháp cho rằng cơ quan soạn thảo cần có đánh giá tác động, nghiên cứu, cân nhắc chia nhiều mức thuế suất với công suất tương ứng, đảm bảo công bằng.
Cùng quan điểm, Bộ Kế hoạch & Đầu tư đề nghị Bộ Tài chính tham vấn ý kiến các bộ ngành có liên quan để xem xét giữ hay bỏ mặt hàng này ra khỏi danh sách đối tượng chịu thuế, đặc biệt với công suất dưới 18.000 BTU. Trường hợp tiếp tục áp thuế, họ đề nghị Bộ Tài chính bổ sung đánh giá mức độ phát thải khi sử dụng, đề xuất phương án giảm thuế xuống mức phù hợp.
Song, Bộ Tài chính khẳng định điều hòa dưới 90.000 BTU phục vụ nhu cầu cá nhân sử dụng năng lượng điện lớn, là một trong những tác nhân khiến trái đất nóng lên. Cạnh đó, những chất làm mát phổ biến ở máy điều hòa như HFC còn gây hại cho tầng ozone và ô nhiễm môi trường.
Cơ quan này tham khảo kinh nghiệm quốc tế cho thấy, một số nước thu thuế này. Chẳng hạn, Hàn Quốc, Ấn Độ, Nauy đánh thuế với chất HFC trong điều hòa. Tại châu Âu, để tiết kiệm năng lượng, nhiều nước quy định hạn chế sử dụng, ví dụ Tây Ban Nha cấm đặt điều hòa dưới 27 độ. Hay ở Anh để lắp đặt, chủ nhà phải xin giấy phép, thường xuyên bị kiểm tra về mức độ tiết kiệm năng lượng, khả năng vận hành sau đó.
"Do vậy, cần tiếp tục thu thuế với mặt hàng này công suất dưới 90.000 BTU để nâng nhận thức về việc hạn chế tiêu dùng, định hướng tiết kiệm, bảo vệ môi trường", Bộ Tài chính nêu.
Theo số liệu từ cơ quan này, số thu thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng điều hòa năm 2021 khoảng 2.256 tỷ đồng, gồm cả nhập khẩu và nội địa, chiếm 1,78% tổng thu thuế tiêu thụ đặc biệt.
Nêu quan điểm chung về thuế tiêu thụ đặc biệt, Bộ Tài chính cho hay các hàng hóa, dịch vụ đang thuộc đối tượng chịu loại thuế này được thực hiện ổn định, góp phần khuyến khích sản xuất, tiêu dùng hợp lý, tiết kiệm hoặc điều tiết thu nhập, tạo nguồn thu ổn định cho ngân sách.
Căn cứ báo cáo tổng kết, điều kiện kinh tế - xã hội và kinh nghiệm quốc tế, Bộ Tài chính đề xuất giữ các hàng hóa, dịch vụ hiện hành trong nhóm chịu thuế. Cùng đó, họ sẽ nghiên cứu bổ sung thêm đối tượng, mở rộng cơ sở thuế, để phù hợp chủ trương và xu hướng quốc tế.
Phương Dung