Vị Hoàng là tên cũ của làng quê Tú Xương, cũng là tên con sông đào chảy qua làng. Sông Vị trước năm 1894 có vị trí đặc biệt với tỉnh Nam Định và cả vùng đồng bằng Bắc Bộ. Khi chưa có cảng biển Hải Phòng, Nam Định là đầu mối giao thông lớn nhất nhì miền Bắc, không thể thiếu con sông Vị.
Vì vậy, đất Vị Hoàng vừa chỉ làng quê nhà thơ, vừa chỉ cả thành Nam, tỉnh Nam. Qua sự thay đổi làng quê của mình, Tú Xương cảm nhận được số phận chung của cả miền, đất nước khi đó. Bài thơ Đất Vị Hoàng từng được sử dụng trong phần đọc thêm sách giáo khoa Văn học lớp 11 giai đoạn 1990-2006.
Có đất nào như đất ấy không?
Phố phường tiếp giáp với bờ sông
Nhà kia lỗi phép con khinh bố
Mụ nọ chanh chua vợ chửi chồng
Keo cú người đâu như cứt sắt
Tham lam chuyện thở rặt hơi đồng
Bắc Nam hỏi khắp người bao tỉnh
Có đất nào như đất ấy không?
Bài thơ này đã vạch ra những thay đổi theo chiều hướng tiêu cực, suy thoái đạo đức xã hội một cách đầy đủ, đồng thời nhà thơ bộc lộ sự đau xót trước sự thay đổi đó.
Chiếm Nam Định, Pháp mở rộng phố cũ, lập phố mới. Con sông Vị bị lấp dần rồi lấp hẳn. Làng Tú Xương bỗng dưng xoay ra phố (Phố phường tiếp giáp với bờ sông), kéo theo bao nhiêu đổ vỡ về đạo lý, nếp sống và bản chất con người.
Lối sống đô thị đã làm lung lay luân lý đạo đức, phá vỡ đạo lý cổ truyền của dân tộc là con trọng cha mẹ, vợ chồng hòa thuận. Có thể nói, bài thơ là câu hỏi cháy lòng về tình trạng suy thoái đạo đức ở làng quê.
Nhà kia lỗi phép con khinh bố
Mụ nọ chanh chua vợ chửi chồng
Câu 5: Tên thật của nhà thơ Tú Xương lúc còn nhỏ là gì?