Có mặt sau 3 ngày được triệu tập với tư cách bên có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan tại phiên xét xử vụ án sai phạm tại dự án Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2, ông Hoàng Chí Cường (cựu chủ tịch Tổng công ty xây dựng Công nghiệp Việt Nam, VINAINCON) khẳng định, việc VINAINCON bị VKSND Tối cao xác định không đủ năng lực nên dừng thầu "là không đúng", mà do "không được tạo đủ điều kiện".
VINAINCON tham gia dự án với tư cách nhà thầu phụ, ký hợp đồng ba bên với Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO, chủ đầu tư) và Tập đoàn Khoa học công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC, nhà thầu chính). Theo nội dung hợp đồng, TISCO chịu trách nhiệm thẩm định giá trị, thanh toán. Phần tiến độ, kỹ thuật và chất lượng thuộc trách nhiệm MCC. VINAINCON đảm nhiệm phần xây dựng.
Trước khi MCC tham gia đấu thầu dự án Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2, từ năm 2006, VINAINCON đã ký văn bản ghi nhớ với tập đoàn này. Theo đó, nếu MCC trúng thầu, VINAINCON sẽ là nhà thầu phụ.
19 bị cáo là lãnh đạo cán bộ Tổng công ty Thép Việt Nam và Công ty Gang thép Thái Nguyên phiên xét xử. Ảnh: Nam Anh
Có mặt tại phiên tòa như ông Cường, đại diện VINAINCON khẳng định doanh nghiệp này trong Top 7 nhà thầu lớn nhất Việt Nam, thực hiện thành công nhiều dự án lớn. "Năng lực thực tế của chúng tôi còn lớn hơn rất nhiều hồ sơ chúng tôi gửi TISCO", vị nữ đại diện khẳng định.
"Vậy tại sao VINAINCON rút nhân lực, trả lại các hạng mục cho chủ đầu tư?", chủ toạ dành câu hỏi này với cựu chủ tịch VINAINCON. Ông Cường nói do "chủ đầu tư thông báo không có tiền thanh toán" và rất nhiều bên có trách nhiệm trong việc chậm dự án.
Nêu 6 lỗi của chủ thầu chính và của chủ đầu tư, ông Cường cho rằng đây là nguyên nhân chính khiến VINAINCON không thể hoàn thành dự án. Bao gồm: MCC không cung cấp bản vẽ đúng tiến độ; nhiều phần việc trong bản vẽ có thay đổi; giải phóng mặt bằng chậm; MCC không cung cấp vật tư chỉ có ở bên Trung Quốc như đã cam kết; xây dựng biện pháp thi công và nghiệm thu, thanh toán rất chậm.
Phủ nhận thông tin "trả lại gói thầu do thiếu năng lực", ông Cường phân trần: "Tôi không đồng ý trả lại nhưng TISCO và MCC tự động đưa các nhà thầu khác vào thực hiện, đề nghị trả lại mặt bằng cho đơn vị khác thi công". VINAINCON hiện là đơn vị bị TISCO nợ lại nhiều tiền nhất trong dự án này, trên 200 tỷ đồng.
Ông Cường cũng phủ nhận nội dung trong kết luận điều tra rằng từng đề nghị TISCO tăng thêm 15,6 triệu USD cho gói thầu thì mới có thể hoàn hoàn thành phần việc. Tháng 5/2009, TISCO đề nghị VINAINCON cử cán bộ sang hỗ trợ tính toán. "Văn bản này có thể do cán bộ VINAINCON, trong trường hợp nào đó, fax lại cho TISCO chứ chúng tôi không phát hành bất cứ văn bản hoặc ký tài liệu chính thống nào gửi TISCO về việc tăng giá", ông giải thích.
"Vậy ông thấy VINAINCON có lỗi gì không?", Chủ toạ hai lần hỏi, song cựu chủ tịch đều khẳng định rất nhanh: "Không. VINAINCON không có lỗi gì".
Chủ toạ hỏi tiếp: "Tại sao VINAINCON ký hợp đồng thầu phụ với 3 doanh nghiệp khác, trong khi hợp đồng ba bên nói rõ, VINAINCON phải tự thực hiện toàn bộ phần việc đã ký?". Ông Cường xoa tay vào nhau, nhắc lại câu hỏi song không có câu trả lời.
Ông Hoàng Chí Cường trình bày VINAINCON "không có lỗi trong việc dự án chậm tiến độ".
Cáo trạng xác định, dự án mở rộng sản xuất Nhà máy gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2 được Chính phủ phê duyệt năm 2005, tổng vốn đầu tư hơn 3.800 tỷ đồng.
Ngày 12/7/2007, Tổng giám đốc TISCO ký hợp đồng trọn gói, không thay đổi, có giá trị hơn 160 triệu USD với đơn vị trúng thầu MCC. Sau 11 tháng khởi công, MCC chưa thi công bất kỳ hạng mục nào của gói thầu, rút hết người về nước, nhiều lần đề nghị kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng và điều chỉnh tổng giá hợp đồng tăng thêm hơn 138 triệu USD (hơn 3.000 tỷ đồng).
VKSND Tối cao cáo buộc, biết rõ MCC vi phạm hợp đồng, đề nghị các điều khoản vô căn cứ, lãnh đạo TISCO vẫn ký văn bản gửi VNS xin chấp thuận điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án lên 8.100 tỷ đồng, tăng hơn 4.200 tỷ đồng; chấp nhận nhà thầu phụ VINAINCON không đủ năng lực.
Cáo trạng nêu, sai phạm của 19 bị cáo gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng tài sản Nhà nước với tổng số tiền lên tới hơn 830 tỷ đồng, dự án sau 14 năm vẫn chưa hoàn thành.
19 bị cáo bao gồm cựu chủ tịch HĐQT Tổng công ty Thép Việt Nam; cựu chủ tịch, cựu tổng giám đốc TISCO và nhiều lãnh đạo hai doanh nghiệp này.
Thanh Lam