Sau Tết Ất Tỵ là thời điểm áp lực với anh Nguyễn Văn Huy, Trưởng phòng nhân sự Công ty TNHH New Wing Interconnect Technology. Nhà máy sản xuất linh kiện thuộc chuỗi cung ứng thiết bị cho Apple đang cần tuyển hơn 1.700 lao động trong ba tháng đầu năm và hơn 11.000 người trong năm 2025.
Doanh nghiệp đóng ở KCN Vân Trung - nơi có hàng trăm nhà máy điện tử và phần lớn tuyển công nhân vào đầu năm. Trên toàn tỉnh Bắc Giang, các doanh nghiệp cần 30.000 người trong ba tháng đầu năm và 120.000 người trong năm, tăng gần 20% so với cùng kỳ 2024. Ba năm sau khi đại dịch Covid-19 được khống chế, lao động không phải mang hồ sơ gõ cửa khắp nhà máy tìm việc.
Bộ phận tuyển dụng phỏng vấn lao động trong một phiên giao dịch việc làm tại Bắc Giang. Ảnh: Nguyễn Huế
Hơn 10 năm kinh nghiệm tuyển dụng, anh Huy cho hay nguồn lao động phổ thông chỉ có số lượng hạn chế trong khi các công ty đồng loạt tuyển nên mới tìm được một phần. Mấy năm nay bộ phận nhân sự áp dụng đủ cách, từ lập đoàn về làng bản biên giới tìm công nhân đến thưởng tiền cho nhân viên nội bộ giới thiệu người quen, nhưng không hiệu quả.
Anh kể có năm về tận bản xa xôi chỉ gặp toàn người già và trẻ con. Đến tận nhà, các cụ lắc đầu bảo "chúng nó đi hết rồi còn người đâu mà tuyển, có lấy các cụ vào nhà máy thì lấy, nhưng đi thì không ai trông cháu". Có gia đình hai con trong tuổi lao động, một người đi xuất khẩu, người còn lại làm công nhân ở Bắc Giang.
Bộ phận nhân sự thông qua ngành thống kê địa phương tìm hiểu và phân loại tuổi 18 đến 50 nhằm phục vụ kế hoạch tuyển dụng. Anh Huy nhận ra tỷ trọng lao động dịch chuyển sang khu vực dịch vụ ngày càng nhiều. Thế hệ thanh niên sinh năm 2006 trở về sau này, tức những người độ tuổi 18-19 vừa học xong cấp ba gia nhập thị trường lao động phần lớn sinh trưởng trong gia đình hai con. Thế hệ Z (sinh năm 1997-2012) không thích đi công ty mà phần lớn chọn ngành dịch vụ.
Không riêng New Wing, vài năm nay bộ phận tuyển dụng của các nhà máy liên tục đi từng bản làng vét lao động, hết thanh niên tới nhóm trung niên trên 40 tuổi cần việc lúc nông nhàn. Với nhóm lao động khu vực công thuộc diện tinh giản hoặc về xin về trước tuổi hưu, anh Huy nhận định có thể tuyển dụng một phần cho vị trí quản lý, nhưng rất ít. Bởi các nhà máy cần nhân sự có kỹ năng ngoại ngữ, kỹ thuật trong khi nhóm này thiên về quản lý nhà nước. Bộ phận tuyển dụng gần như đã làm đủ mọi cách, giờ chỉ còn chờ lãnh đạo doanh nghiệp đưa quyết sách mới về lương, phúc lợi để thu hút công nhân.
Tuy nhiên, việc tăng lương sẽ khiến doanh nghiệp phải cân não vì kéo theo các khoản chi phí khác, cần tính toán lợi nhuận và sức cạnh tranh. Trong khi đó với mặt bằng thu nhập 9-10 triệu đồng gồm lương, phúc lợi, tăng ca, lao động ở Bắc Giang rất khó co kéo do chi phí sinh hoạt ngày càng tăng. Theo anh Huy, mức này ở những địa phương có chi phí thuê nhà, ăn ở thấp thì công nhân còn trụ được và có tích luỹ.
Lao động Sunwoda chủ yếu làm việc trong dây chuyền công nghệ cao sản xuất pin lithium ion. Ảnh: Hồng Chiêu
Chung áp lực, bà Nguyễn Thị Thảo, phụ trách nhân sự Công ty TNHH Sunwoda, KCN Vân Trung, đau đáu với KPI tuyển dụng đầu năm. Doanh nghiệp chuyên sản xuất pin lithium ion cần tuyển mới 200 công nhân làm việc trong dây chuyền tự động. Thông tin tuyển dụng cho mức thu nhập 9-12 triệu đồng, thưởng thâm niên một triệu đồng, xét duyệt tăng lương sau ba tháng làm việc 0,4-1,4 triệu đồng, song những sau Tết không nhiều người đến phỏng vấn.
"Hy vọng đầu xuân lao động còn bận ăn Tết nên chưa đến phỏng vấn chứ không phải là không có người ứng tuyển", bà Thảo kỳ vọng, dự báo năm nay tuyển dụng sẽ rất khó khăn khi doanh nghiệp trong tỉnh mở rộng sản xuất, nhiều công ty mới "đổ bộ", hầu hết là nhà máy cần hàng nghìn công nhân.
Doanh nghiệp này vì thế thay đổi chiến lược, tập trung vào chính sách tăng lương và khích lệ nhân viên mới. Bà Thảo cho biết trong năm 2025, Sunwoda áp dụng chính sách thưởng 3 triệu đồng cho lao động phổ thông mới nhận việc, trả đều trong ba tháng tính từ thời điểm nhận vị trí. Lao động trên ba tháng sẽ đánh giá theo quý, kết quả tốt sẽ nâng lương, lên cấp bậc. Nhân viên công ty giới thiệu người thân, bạn bè vào làm việc được thưởng 2 triệu đồng mỗi người. Từ nay đến giữa năm nếu cần tuyển thêm công nhân, bộ phận tuyển dụng sẽ về tận địa phương tìm người hoặc tới các trường đặt hàng.
Các nhà máy sản xuất tập trung tại KCN Quang Châu, Bắc Giang. Ảnh: Ngọc Thành
Bên KCN Quang Châu, Công ty Hosiden với 3.5000 lao động chốt tăng lương một triệu đồng mỗi người từ ngày 16/2, theo ông Nguyễn Văn Tân, Chủ tịch Công đoàn. Chính sách nhằm tăng thu hút người mới lẫn giữ chân lao động cũ trong thời điểm khó tìm người. Lãnh đạo nhà máy đã bàn bạc rất kỹ lưỡng để đi tới quyết định này. Nhiều năm nay, Hosiden thưởng tiền cho nhân viên nội bộ giới thiệu người quen vào làm, nhưng cách này không còn nhiều tác dụng khi khan hiếm lao động đầu năm.
Không phụ trách mảng nhân sự song Chủ tịch Công đoàn Hosiden cũng cảm nhận được áp lực của bộ phận HR đầu năm với chỉ tiêu tuyển dụng 1.000 lao động chủ yếu công nhân sản xuất. Ông nhận định thu hút FDI tăng, doanh nghiệp mở rộng sản xuất trong khi nguồn lao động không có nhiều thay đổi thì tìm người ngày càng khó. Nhất là sau Tết và giữa năm khi doanh nghiệp tăng tốc sản xuất đáp ứng đơn hàng.
"Cạnh tranh giành lao động ngày càng gay gắt nhưng chỉ là cục bộ, tùy thời điểm để đáp ứng đơn hàng chứ không kéo dài", ông Tân đánh giá. Vì nhu cầu tuyển dụng phụ thuộc vào chính sách kinh doanh từng thời kỳ của doanh nghiệp, đơn hàng cũng như chịu tác động của tình hình thế giới, chính sách của các nhà cầm quyền...
Tựu chung lại, ông Tân nhận định thời điểm này lao động phổ thông vẫn có giá. Nhưng để không sớm bị thị trường đào thải, người lao động cần cân nhắc lựa chọn doanh nghiệp hoặc ngành nghề phù hợp. Về lâu dài, Việt Nam vẫn hướng tới sản xuất công nghệ cao nên lao động có thể chọn làm lĩnh vực điện tử. Song quá trình làm việc cần học các kỹ năng, lành nghề để ngoài 40 tuổi, dày kinh nghiệm mảng này vẫn đủ sức cạnh tranh với người trẻ.
Để hỗ trợ doanh nghiệp, Sở Lao động Thương binh và Xã hội Bắc Giang đã gửi văn bản đến các huyện, thị, thành trong tỉnh và địa phương khác thông tin về nhu cầu tuyển dụng trong quý I và cả năm nay; nắm tình hình để kịp tham mưu cho UBND tỉnh có chính sách đáp ứng nhu cầu về nhân lực của nhà máy.
Hồng Chiêu