Nhà khoa học 10 năm tìm thảo dược quý mang lại hy vọng cho người tiểu đường

Phó giáo sư, tiến sĩ Trần Văn Ơn, dân tộc Sán Chay, sinh ra và lớn lên ở vùng núi cao Thái Nguyên, nơi mưa thuận gió hòa

, chất đất trời phú cho tươi tốt, phù hợp với các loại cây cỏ làm thuốc. Từ nhỏ, ông và người dân trong bản thường sử dụng các loại thảo dược cỏ cây trên rừng để bảo vệ sức khỏe.

Niềm say mê tìm hiểu về cỏ cây, dược liệu đã ngấm vào bản thân lúc nào không hay. Đến nay, sau hơn 30 năm nghiên cứu về thực vật dược Việt Nam, bước chân ong vẫn không ngưng nghỉ.

Ông tìm tòi từ đồng bằng châu thổ Sông Hồng đến cao nguyên đá Hà Giang, từ địa đầu Móng Cái đến đất mũi Cà Mau để tìm kiếm các cây thuốc quý, bài thuốc hay với khát vọng bảo tồn và phát triển các loại dược liệu của dân tộc. 

Một trong những thành tựu và phát hiện đột phá trong sự nghiệp của phó giáo sư Ơn chính là khám phá ra loài dây thìa canh lá to có tác dụng hỗ trợ sức khỏe vượt trội cho người tiểu đường. Hành trình tìm cây bắt nguồn từ khi ông thực hiện đề tài khoa học cấp Bộ: "Sàng lọc các bài thuốc dược liệu có tác dụng hạ đường huyết" năm 2006.

Ông tìm đọc rất nhiều tài liệu và tình cờ phát hiện bài viết nói về loài cây Gymnema có tác dụng hạ đường huyết của Ấn Độ (tiếng Ấn Độ gọi là cây Gumar). Loài cây thuộc họ thiên lý được sử dụng tại nước này từ 2.000 năm trước để trị bệnh "nước tiểu ngọt như mật". Tài liệu còn chỉ ra rằng, thảo dược  phân bố ở vùng có khí hậu nhiệt đới ẩm, trong đó có Việt Nam. 

Chỉ bằng hình vẽ và miêu tả trong tài liệu, ông Ơn quyết tâm đi tìm loài cây. Tuy nhiên, quá trình tìm kiếm vất vả hơn ông tưởng tượng nhiều. Ông vào Nam ra Bắc, lặn lội trong rừng tại nhiều vùng đất và nhiều lần thất vọng đi về tay không.

May mắn, trong rất nhiều dây leo được thu thập về, ông xét nghiệm và tìm được loại có tác dụng hạ đường huyết với tên gọi dây thìa canh (tên khoa học làGymnema sylvestre).

Tuy khép lại đề tài cấp Bộ, nhưngbằng niềm đam mê nghiên cứu khoa học, quyết tâm tìm kiếm những sản phẩm tốt hơn cho cộng đồng, không tự hài lòng với thành quả của mình, ông tiếp tục tìm kiếm, khám phá ra dây thìa canh lá to (Tên khoa học là Gymnema latifolium), có kích thước lá lớn gấp 5 có tác dụng, hoạt tính vượt trội so với dây thìa canh lá nhỏ đã tìm ra trước đây.

"Nghiên cứu sản xuất chế phẩm hỗ trợ điều trị tiểu đường từ cây dây thìa canh lá to" do ông cùng cộng sự tại bộ môn Thực vật, trường Đại học Dược Hà Nội thực hiện được coi là đề tài định danh dây thìa canh lá to. Bởi hiện nay, trên thế giới ngoài những nghiên cứu phân loại, chưa có nghiên cứu nào về thành phần hóa học, tác dụng sinh học của dược liệu này. 

Ông Ơn cho biết, kết quả nghiên cứu cho thấy, mức giảm đường huyết của cây dây thìa canh lá to (Gymnema latifolium) là 36,31 ± 3,5%, còn dây thìa canh (Gymnema sylvestre) là 23,41 ± 4,09%. Như vậy, mức độ giảm đường huyết của dây thìa canh lá to cao vượt trội so với dây thìa canh thường.

Dây thìa canh lá to hiện đã được nhân giống và sản xuất trên diện rộng tại vùng trồng trên Thái Nguyên theo tiêu chuẩn GACP-WHO, theo hướng Organic với tiêu chuẩn 4 không: không phân bón hóa học, không thuốc diệt cỏ, không thuốc trừ sâu hóa học, không biến đổi gen để đảm bảo nguồn dược liệu sạch, an toàn.

Hiện nay, đề tài cấp Bộ và vùng trồng Dây thìa canh lá to đã được Phó giáo sư, tiến sĩ Trần Văn Ơn chuyển giao độc quyền cho công ty Dược khoa sản xuất thành viên tiểu đường DK-BETICS. 

Khả năng hạ đường huyết vượt trội của DK-BETICS có thành phần dây thìa canh lá to là do có tác dụng "4 trong 1", góp phần giúp ổn định đường huyết, hỗ trợ ngăn ngừa biến chứng khi tác động vào các quá trình: tăng sinh tế bào Beta đảo tụy, từ đó tăng tiết insulin. DK-BETICS có thể dùng cho bệnh nhân đái tháo đường tuýp 1 và tuýp 2, giảm hấp thu glucose ở ruột vào máu, tăng men sử dụng đường ở mô, cơ, tăng đào thải cholesterol và lipid, giảm mỡ máu

Ngọc Thi