Vào ngày đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump, Elon Musk đang ở trong khu phức hợp Nhà Trắng. Tỷ phú Mỹ nghe nói ông Trump sắp tổ chức một cuộc họp báo. Ông bật tivi và thấy CEO OpenAI Sam Altman cùng Tổng thống đang tươi cười, cùng nhau nói về khoản đầu tư 500 tỷ USD cho cơ sở hạ tầng AI có tên Stargate.
Theo những người hiểu rõ vấn đề nói với WSJ, dù luôn sát cánh với ông Trump, Musk vẫn hoàn toàn bất ngờ. Ông lập tức nổi giận với các trợ lý, tuyên bố những người ủng hộ Stargate không thể đủ vốn để xây dựng trung tâm AI. Nhưng "vết cắt" sâu nhất là Altman thành công tạo lập mối quan hệ với Trump thông qua một loạt các cuộc họp và cuộc điện đàm với Nhà Trắng, trong khi Musk không hề biết cho đến phút chót.
Sam Altman (trái) và Elon Musk. Ảnh: ReadWrite
Altman và Musk đồng sáng lập OpenAI năm 2015, nhưng mối quan hệ trở nên tồi tệ khi Musk rời đi vào năm 2018, được cho là bất đồng ý kiến và đã xảy ra cuộc chiến giành quyền lực. Tình hình càng trở nên căng thẳng hơn khi Musk lập công ty xAI để đối đầu trực tiếp.
Tuần này, mối bất hòa đã "leo thang kịch tính" khi Musk nộp đơn đề nghị mua lại bộ phận phi lợi nhuận của OpenAI với giá 97,4 tỷ USD.
"Một thập kỷ sau khi hợp lực, giờ đây họ đấu tranh để giành quyền kiểm soát thứ đã đưa họ lại với nhau, trong cuộc chiến có mức cược cao và mang tính cá nhân nhất lịch sử", WSJ bình luận.
Từ tình bạn thân thiết
Musk có tuổi thơ không mấy êm đềm khi còn nhỏ. Trong khi đó, Altman là học trò cưng của giáo viên, còn cha mẹ thường xuyên khích lệ ông có thể trở thành bất cứ ai nếu muốn. Musk thường tỏ ra thô lỗ, trong khi Altman mềm mỏng, có xu hướng nói những điều mọi người muốn nghe. Musk là kỹ sư, đắm chìm với các chi tiết về thiết kế kỹ thuật, Altman là một trí thức ám ảnh với công nghệ, đọc nhiều về triết học, khoa học và văn học.
Nhưng cả hai đều có sở thích về quyền lực.
Những người thuộc thế hệ của Altman, hiện 39 tuổi, xem Musk, 53 tuổi, như "siêu anh hùng Tony Stark" ngoài đời với những bước tiến công nghệ quan trọng. Nhiều năm trước khi là chủ tịch của vườn ươm khởi nghiệp Y Combinator, Altman gặp Musk. CEO OpenAI cũng từng tham quan nhà máy tên lửa SpaceX.
Đầu 2015, Musk và Altman thường xuyên dùng bữa tối cùng nhau mỗi Thứ Tư tại Bay Area, cùng bàn về viễn cảnh tương lai, thế giới có thể kết thúc thế nào, con người cần chuẩn bị gì... và cùng nhất trí rằng AI sẽ phát triển thông minh hơn con người và đến một lúc nào đó không thể kiểm soát được.
Tháng 5/2015, Altman đề xuất tạo ra "Dự án Manhattan" ở lĩnh vực AI nhằm phát triển siêu trí tuệ nhân tạo AGI. Cả hai tham gia sự kiện của Vanity Fair để nói về nhiều chủ đề liên quan đến công nghệ tương lai. Cuối năm đó, OpenAI ra đời, dự tính cần một tỷ USD và Musk cam kết cung cấp phần lớn kinh phí.
Đến sự bất hòa
Mối quan hệ giữa Musk và Altman bắt đầu tan rã năm 2017 khi các nhà nghiên cứu tại OpenAI nhận ra họ cần nhiều tiền hơn so với mức một tổ chức phi lợi nhuận có thể huy động để phát triển AI tiên tiến. Nhóm quản lý đồng ý chuyển một phần sang mô hình vì lợi nhuận, nhưng không thể thống nhất về cấu trúc. Theo một số email gửi lên tòa án Business Insider thu thập được, Musk yêu cầu quyền kiểm soát đa số và trở thành CEO.
Tuy nhiên, Altman không cùng quan điểm. Ông thuyết phục các nhà đồng sáng lập khác là Greg Brockman và Ilya Sutskever ủng hộ mình. Trong email gửi Musk, cả hai nhấn mạnh OpenAI được thành lập "để tránh chế độ độc tài AGI", do đó việc Musk làm CEO "có vẻ là ý tưởng tồi khi tạo ra một cấu trúc mà anh có thể trở thành nhà độc tài nếu anh muốn". Vài giờ sau, Musk phản hồi: "Đây là giọt nước tràn ly". Năm 2018, ông rời công ty.
Trong vài năm tiếp theo, OpenAI âm thầm tập trung vào nghiên cứu, trước khi gây chấn động thế giới với ChatGPT cuối 2022. Lúc này, Musk bắt đầu chỉ trích công khai công ty cũ, trước khi thành lập xAI giữa năm 2023.
Năm 2024, Musk gặp lại Altman tại một địa điểm mới: tòa án. Tháng 2/2024, ông khởi kiện CEO OpenAI nhưng rút đơn vào tháng 6/2024 và tái khởi kiện sau đó 2 tháng. Tỷ phú Mỹ cáo buộc Altman và công ty vi phạm thỏa thuận ban đầu về việc sẽ ưu tiên lợi ích cộng đồng hơn lợi nhuận.
Altman cho rằng Musk "cay đắng" khi ông rời đi trước khi công ty thành công.
"Cuộc đấu bên trong Nhà Trắng"
Trong suốt quá trình tranh cử Tổng thống Mỹ, Musk luôn ủng hộ ông Trump, chi hàng trăm triệu USD cho chiến dịch cũng như thường xuyên xuất hiện cạnh ứng viên tổng thống. Trong khi đó, Altman là một đảng viên Dân chủ lâu năm, từng nói các nguyên tắc của Trump "đại diện cho mối đe dọa không thể chấp nhận được đối với nước Mỹ".
Nhưng khi ông Trump thành Tổng thống, Altman và nhóm cố vấn bắt đầu tìm cách thâm nhập. Lúc này, trở ngại lớn nhất là Musk.
Altman cố gắng xây dựng mối quan hệ với tổng thống. Vào tháng 12/2024, ông đồng ý thiết lập đối tác công nghệ giữa OpenAI và công ty quốc phòng Anduril. Người đồng sáng lập Palmer Luckey của Anduril vốn là một trong những người ủng hộ Trump. Gần đây, OpenAI cũng cố gắng kết nối với liên doanh 1789 Capital có liên kết với đảng Cộng hòa và Donald Trump Jr. là thành viên công ty.
Theo một số nguồn tin nói với WSJ, để tránh cuộc chạm trán với Musk tại Mar-a-Lago, Altman thường lên lịch họp với đồng minh của Trump ở nơi khác tại Palm Beach. Tại một buổi họp, Altman nói với Howard Lutnick, đồng giám đốc chuyển giao quyền lực tổng thống, rằng OpenAI cam kết đầu tư hàng tỷ USD vào trung tâm dữ liệu AI của Mỹ. Ông trình bày nó như một sáng kiến tiềm năng mang dấu ấn của Trump. Stargate ra đời.
Stargate được Altman nhắc đến lần đầu năm 2023 nhằm tăng sức mạnh tính toán cho AI, sau đó đề xuất Microsoft đầu tư 100 tỷ USD. Dù vậy, sự kiện lật đổ CEO tháng 11/2023 khiến Microsoft chùn bước và khiến kế hoạch bị ngừng trệ.
Altman sớm tìm được đối tác mới, khi thuyết phục được SofBank và Oracle tham gia. Vào tháng 12/2024, trong buổi chơi golf ở Mar-a-Lago, Chủ tịch SoftBank Masayoshi Son cho biết ý định đầu tư 100 tỷ USD cho hạ tầng AI ở Mỹ. Các thỏa thuận sau đó được bàn bạc giữa OpenAI, SofBank và Oracle, trong khi Musk vẫn không hay biết.
Altman đến dự lễ nhậm chức tổng thống ngày 20/1, nhưng cũng không ngồi cùng các CEO công nghệ khác. Ông nói muốn tránh bất kỳ cuộc đụng độ công khai nào với Musk.
Hôm sau, Altman đến Nhà Trắng để giải thích đầy đủ hơn về Stargate với Trump. Tân Tổng thống nói "rất vui" khi nhóm đặt mục tiêu đầu tư 500 tỷ USD trong nhiệm kỳ của ông - một con số "chắc chắn sẽ gây chú ý".
Ngay khi tin tức truyền đi, Musk nổi giận. "Họ thực sự không có tiền", Musk viết trên X ngày 22/1. "SoftBank có dưới 10 tỷ USD được bảo đảm. Tôi có nguồn tin đáng tin cậy". Ông và Altman cũng bắt đầu đấu khẩu trên mạng xã hội.
Ngày 23/1, khi các phóng viên hỏi liệu lời chỉ trích của Musk có khiến ông bận tâm, Trump đáp: "Không phải vậy. Ông ấy ghét một trong những người trong thỏa thuận. Những người trong nhóm đều rất, rất thông minh".
Musk được cho là đã lên kế hoạch phản công. Ông âm thầm hợp tác với các nhà đầu tư tiềm năng để mua lại mảng phi lợi nhuận của OpenAI. Theo giới quan sát, thông điệp của Musk dành cho các nhà đầu tư là hãy cùng chiến đấu chống lại Sam Altman. Tỷ phú Mỹ nói muốn cứu OpenAI khỏi hướng đi nguy hiểm, thay vào đó sẽ đảm bảo công ty "tập trung vào an toàn, nguồn mở như trước đây". Trên X, ông đặt biệt danh mới cho CEO OpenAI là "Scam Altman" (Altman lừa đảo).
Đáp lại, Altman nói với Bloomberg: "Có lẽ toàn bộ cuộc đời của ông ta là từ một vị trí bất an. Tôi thực sự cảm thấy thương cho ông ấy. Tôi không nghĩ ông ấy hạnh phúc".
Trong khi đó, Musk cho biết sẽ từ bỏ lời đề nghị mua OpenAI nếu công ty vẫn giữ nguyên sứ mệnh của một tổ chức phi lợi nhuận. Ngày 14/2, OpenAI chính thức từ chối đề xuất.
Bảo Lâm tổng hợp
- Elon Musk ra điều kiện để ngừng mua OpenAI
- Sam Altman: Musk muốn gây rối, làm chậm OpenAI khi đề nghị mua
- Elon Musk đặt biệt danh cho CEO OpenAI là 'Scam Altman'
- Elon Musk đề nghị mua OpenAI với giá 97,4 tỷ USD
- Ông Trump hé lộ lý do Musk không tham gia siêu dự án AI 500 tỷ USD