Bạn có biết 10 nguyên tố hóa học sau có điểm nào chung: Yttrium, Ytterbium, Terbium, Erbium, Gadolinium, Thulium, Scandium, Holmium, Dysprosi, Luteti? Câu trả lời là chúng đều được tìm thấy từ một loại quặng khoáng chất thu được từ khu mỏ nhỏ nằm ở Ytterby, ngôi làng nhỏ nằm trên đảo Resarö, Thụy Sĩ.
Nơi phát hiện ra các nguyên tố đất hiếm ở làng Yetterby. Ảnh: AmusingPlanet.
Khu mỏ, nơi phát hiện ra 10 nguyên tố này, trước đây là một mỏ đá quý. Nó đã đóng cửa từ lâu và bị bao phủ bởi cây cối, cỏ dại. Ngôi làng này là nơi duy nhất trên hành tinh sở hữu số lượng chất trong bảng tuần hoàn nhiều nhất. Vì thế, nhiều người đã gọi Ytterby là ngôi làng khiến các nhà hóa học yêu thích nhất, và cũng chỉ có Ytterby mới "đủ sức" khiến họ "phát cuồng".
Nhờ lịch sử độc đáo của mình, Ytterby cũng là một điểm đến yêu thích của du khách khi tới Thụy Sĩ. Theo thống kê của TripAdvisor, có ít nhất 9 khách sạn phục vụ khách du lịch quanh ngôi làng, nơi gần nhất cách đó gần 5 km.
Ngày nay, chính quyền địa phương đã gắn lên một tảng đá gần khu mỏ tấm bảng để giúp du khách dễ nhận biết được địa điểm mà mình muốn ghé thăm. Ảnh: AmusingPlanet.
10 nguyên tố này đều là các nguyên tố hiếm, và rất khó tách rời. Phải mất nhiều năm liền, các nhà hóa học và khoa học mới có thể nghiên cứu, tìm ra được hết. 4 trong 10 nguyên tố trên được đặt tên theo ngôi làng là Yttrium (Y), Erbium (Er), Terbium (Tb) và Yttebium (Yb).
Ytterby bắt đầu trở thành "ngôi sao" đối với các nhà khoa học là từ năm 1787, khi trung úy quân đội kiêm nhà nghiên cứu Carl Axel Arrhenius phát hiện ra quặng đen kỳ lạ trong một mỏ đá cũ gần làng. Arrhenius đã đặt tên cho quặng mới này là Ytterbite và gửi mẫu cho các nhà hóa học khác để phân tích. Ông hy vọng rằng họ sẽ tìm ra các thành phần mới.
Người đầu tiên tìm thấy nguyên tố đất hiếm trong mẫu Arrhenius gửi là nhà hóa học Phần Lan, Johan Gadolin. Đó là vào năm 1789. Nguyên tố này được đặt tên là Yttrium (Y). Trong vòng 100 năm sau, 9 nguyên tố khác đã được tìm thấy trên mỏ quặng này.
Yttrium (Y) có ứng dụng quan trọng trong đèn Led và phosphors, đặc biệt là các phosphors đỏ trong màn hình hiển thị ống tia âm cực. Yttrium cũng được sử dụng trong sản xuất điện cực, chất điện phân, các bộ lọc điện tử, laser, chất siêu dẫn và nhiều ứng dụng y tế khác.