Bà qua đời ở tuổi 83 lúc 2h20 hôm 16/3. Cuối đời, bà phải điều trị ung thư trực tràng di căn qua phổi. "Bà ra đi thanh thản bên con cháu, không để lại di nguyện gì", cô Anda, con gái nghệ sĩ cho biết. Tang lễ bà được tổ chức tại nhà riêng, ở quận Bình Thạnh.
Diễn viên Trần Lực xót xa khi hay tin. Trong ký ức của anh, nghệ sĩ Thụy Vân đẹp hồn hậu với lối diễn tinh tế, nhẹ nhàng, cuốn hút người xem bằng ánh mắt, biểu cảm. "Thế hệ của chúng tôi chưa ai là không từng một lần xem phim của bà như Nổi gió, Vĩ tuyến 17 ngày và đêm. Bà cùng các nghệ sĩ như Thế Anh, Trà Giang là thế hệ vàng của điện ảnh Việt, luôn là tấm gương cho chúng tôi noi theo", Trần Lực nói.
Trích đoạn Vân bị địch tra tấn, đốt 10 đầu ngón tay trong phim "Nổi gió". Video: Hãng phim truyện Việt Nam
Nghệ sĩ Thụy Vân sinh ngày 2/5/1940, tại Ninh Bình. Năm 1959, bà theo học lớp diễn viên (khóa 1) của Trường Điện ảnh Việt Nam (tiền thân của Đại học sân khấu - điện ảnh Việt Nam), cùng thời các nghệ sĩ Trà Giang, Lâm Tới và Trần Phương. Năm 1966, bà tham gia phim Nổi gió của đạo diễn Huy Thành, chuyển thể từ vở kịch của nhà văn Đào Hồng Cẩm, xoay quanh cuộc đời hai chị em ruột ở hai đầu chiến tuyến. Người chị tên Vân theo Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, người em trai tên Phương - một trung úy Quân lực Việt Nam Cộng hòa.
Nghệ sĩ Thụy Vân trong phim "Nổi gió". Ảnh: Hãng phim truyện Việt Nam
Vai diễn ghi dấu lần chạm ngõ điện ảnh đầu tiên của diễn viên Thụy Vân, đưa bà trở thành một trong những tên tuổi của nền điện ảnh cách mạng Việt Nam. Vẻ đẹp nền nã cùng đức tính bất khuất, kiên trung của người phụ nữ Nam bộ qua diễn xuất của bà khiến người xem rung động.
Trong phim, Thụy Vân đóng hàng loạt cảnh bị địch đánh đập, tra tấn. Đỉnh điểm là khi nhân vật bị quấn băng gạc tẩm cồn vào 10 đầu ngón tay rồi châm lửa đốt. Ánh mắt cương nghị của nhân vật để lại cảm xúc trong lòng khán giả nhiều thế hệ.
Sau này dù làm diễn viên, đạo diễn nhiều bộ phim nổi tiếng, nghệ sĩ vẫn thừa nhận bà chưa vượt qua được cái bóng của vai diễn thuở ban đầu. Bộ phim là một trong số cột mốc đánh dấu sự thành danh của thế hệ diễn viên như Thế Anh, Lâm Tới, Thanh Loan.
Về sau, bà đóng nhiều phim nổi tiếng như: Vĩ tuyến 17 ngày và đêm, Rừng xà nu, Sao tháng Tám, Hai bà mẹ, Đứa con nuôi. Năm 1985, vai diễn trong phim Xa và gần giúp bà đạt giải Bông sen vàng cho nữ diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam. Phim Cơn lốc đen do bà làm đạo diễn nhận giải đặc biệt tại Liên hoan phim Việt Nam 1988. Bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân năm 2019.
Mai Nhật