Chiều 29/7, ở Hà Nội, Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Cúc dự họp báo phim truyền hình mới của đạo diễn Vũ Trường Khoa - Hoa hồng trên ngực trái. Ở tuổi 63, chị vẫn giữ nét trẻ trung với ánh mắt sắc sảo, giọng nói ấm, vang, dáng đi nhanh nhẹn.
10 năm vắng bóng trên màn ảnh nhỏ, nghệ sĩ cho biết háo hức khi quay trở lại công việc diễn xuất. Trong phim, chị vào vai một bà mẹ chồng tâm lý, là cầu nối trong cuộc hôn nhân nhiều mâu thuẫn của con trai và con dâu. Hoàng Cúc tâm đắc vai diễn và bộ phim đề tài gia đình gần gũi, chân thật, phản ánh nhiều góc khuất cuộc sống.
Chín năm trước, chị phát hiện mắc ung thư vú giai đoạn hai. Trước đó, diễn viên còn chống chọi với biến chứng basedow (bướu cổ). Sau nhiều năm kết hợp chữa chạy Đông Tây y, ăn chay, tập thể dục, chị cho biết sức khỏe hiện ổn định.
Hồi trẻ, Hoàng Cúc từng lấy chồng nhưng sau đó chia tay vì nhiều lý do. Sau nhiều năm cô đơn, sống cùng vợ chồng con trai, chị tìm thấy một nửa của mình. Chị chia sẻ ông xã hiện tại là người tâm lý, yêu chiều vợ. "Tôi không muốn nói nhiều về ông ấy bởi cái gì quý thì phải giữ cho riêng mình. Chỉ biết đó là người khiến tâm hồn tôi trẻ trung, đa cảm hơn". Hạnh phúc của Hoàng Cúc còn là hai cháu nội ngoan ngoãn, bám chị. Cô cháu lớn năm nay sáu tuổi, một hôm thỏ thẻ: "Lúc nào đi ra ngoài, con gọi là bà cho người ta đỡ cười, về nhà, con lại gọi mẹ Cúc". Chị thương con, yêu cháu đến nỗi Nghệ sĩ Ưu tú Minh Vượng có lần bảo: "Bạn phải lơi chúng nó ra mà sống cho riêng mình chứ".
Nhiều đồng nghiệp, bạn bè nhận xét Hoàng Cúc sắc sảo từ sân khấu, phim ảnh đến ngoài đời. "Đa đoan", "hồng nhan bạc phận" là những từ Hoàng Cúc thường được nghe nhận xét về mình. Thế nhưng, diễn viên cho biết chị luôn mạnh mẽ, chưa bao giờ oán trách số phận.
"Tôi phát hiện mình mắc basedow khi vẫn còn công tác ở Nhà hát Kịch Hà Nội, đóng phim. Nhiều hôm, tôi đi diễn với gương mặt sưng phù, nhịp tim tăng nhanh, đôi lúc cảm giác khó thở, có thể ngất đi bất cứ lúc nào. Thời điểm ấy, tôi mệt mỏi nhưng không bi quan. Đến khi phát hiện mắc ung thư vú, bạn bè tôi quýnh quáng cả lên, có người khóc thút thít, tôi vẫn cười: 'Không chết được đâu'. Tôi tự xuống tóc trước khi tóc rụng vì xạ trị. Nói chung, trong những giờ phút đau đớn nhất, tôi vẫn tìm ra niềm vui từ người thân, những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống", Hoàng Cúc nhớ lại.
Rời Nhà hát Kịch Hà Nội từ nhiều năm nay, hạn chế đóng phim ảnh vì sức khỏe, Hoàng Cúc vẫn có cuộc sống bận rộn. Mỗi ngày, sau khi "chào buổi sáng với một nắm thuốc", nghệ sĩ tập yoga hoặc ngồi thiền. Chị hào hứng khoe với mọi người cánh tay phải hơi sưng, kết quả của việc tập một số động tác khó. Buổi trưa, sau khi cơm nước cho gia đình xong, diễn viên dành thời gian "cày" từ phim Mỹ đến phim Việt Nam. Tối tối, chị đi xem đủ loại hình nghệ thuật, từ kịch sân khấu đến ca nhạc, múa hiện đại. Hàng tuần, chị tụ tập với hội bạn gồm nghệ sĩ Thanh Quý, Ngọc Thu... Những lúc rảnh rỗi, Hoàng Cúc viết truyện ngắn, làm thơ. Chị tâm đắc ứng dụng Facebook và internet bởi nhờ chúng, chị kết nối được với nhiều bạn bè và người hâm mộ, dễ dàng chia sẻ các tác phẩm của mình.
Hoàng Cúc kể chị có máu kinh doanh. Chị đã kinh qua đủ nghề, từ cho thuê áo cưới, bán nước giải khát đến đầu tư bất động sản. Đến nay, nghề tay trái vẫn giúp chị có đồng ra đồng vào, cuộc sống đủng đỉnh. Những năm 1980, đồng lương nghệ sĩ ít ỏi, cả Nhà hát Kịch Hà Nội đổ xô đi buôn nhưng hầu như ai cũng lỗ. Ấy vậy mà sau thời gian ngắn, chị thu lãi đủ tiền mua được một chiếc xe Dream Thái - một gia tài lớn lúc bấy giờ.
Ngoài 60 tuổi, Hoàng Cúc vẫn nhiệt huyết với nghề.
Nghệ sĩ hạnh phúc vì cô con dâu Thùy Linh nối nghiệp mẹ chồng, công tác ở Nhà hát Kịch Hà Nội. Năm ngoái, Thùy Linh tham gia một liên hoan sân khấu trẻ toàn quốc với vở kịch Em đẹp dần lên trong mắt anh - một trong những tác phẩm từng làm nên tên tuổi Hoàng Cúc. Trong đó, Thùy Linh đóng cùng lúc bốn vai giống mẹ chồng trước kia. "Hai mẹ con cùng tập đến nỗi Thùy Linh đổ bệnh, thế nhưng tôi vẫn hừng hực khí thế", nghệ sĩ vừa cười vừa kể lại kỷ niệm. Năm 2012, khi mới trị xạ ung thư, Hoàng Cúc vẫn nhận lời tham gia đêm thơ của Vi Thùy Linh. Chị tự biên tự diễn tùy bút của Vi Thùy Linh thành một tiết mục kịch ngắn.
40 năm làm nghệ thuật, Hoàng Cúc ghi dấu ấn mạnh mẽ ở cả sân khấu và phim ảnh. Với kịch nói, chị được khán giả nhớ đến qua hàng loạt tác phẩm như Tổ ấm chim cun cút, Người đàn bà sau tấm cửa sổ xanh, Tôi và chúng ta, Nghĩ về mình, Ăn mày dĩ vãng, Thầy khóa làng tôi, Mùa hoa sữa, Em đẹp dần lên trong mắt anh...
Trên màn ảnh, Hoàng Cúc trở thành gương mặt quen thuộc nhờ vai Tám Bính - người đàn bà lầm lỡ trong Bỉ vỏ của đạo diễn Lương Đức, Vũ Lệ Mỹ (dựa theo tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Nguyên Hồng). Ngày ấy, chị vào vai cô gái 17 tuổi khi đã 35 tuổi. Những cảnh chạy tàu, nhảy tàu, leo tường, chị đều tự thực hiện. Trong cảnh kết phim, khi Năm Sài Gòn bị bắn chết, Tám Bính ôm con trong mưa, Hoàng Cúc ôm con đẻ của chị để diễn, đi bộ quãng đường hơn trăm mét. Dưới làn mưa nhân tạo, hai mẹ con ướt sũng. Còn nhân vật Thủy trong Tướng về hưu của đạo diễn Nguyễn Khắc Lợi lại là người khôn khéo, thực dụng, đầy toan tính. Vai diễn giúp chị giành giải "Nữ diễn viên chính xuất sắc" tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ chín.
"Những năm 1980, 1990, tôi đóng nhiều dạng vai cả phản diện và chính diện trên sân khấu, phim ảnh. Có những ngày, khán giả nhìn thấy tôi ngoài đời, chạy đến ôm, nói: 'Cô ơi, cháu thương cô quá' nhưng đến hôm sau, họ lờ đi vì tôi đóng vai ác. Tôi nghĩ đời diễn viên như vậy là trọn vẹn, khi không bị bó hẹp vào một kiểu nhân vật. Vì thế, tôi chẳng tiếc nuối điều gì", Hoàng Cúc cho biết.
Hà Thu