Khi tiếng pháo kích từ các cuộc giao tranh giữa lực lượng Nga với Ukraine vẫn vang vọng trên đầu, nhiều dân thường ở thành phố Kherson bên bờ tây sông Dnieper hôm 6/6 vội vã leo lên thùng xe tải và những chiếc bè tạm bằng gỗ để sơ tán. Dưới chân họ, nước lũ dâng lên từng phút, khi đập Kakhovka ở phía bắc thành phố bị vỡ.
Người phụ nữ lội qua con đường ngập nước ở Kherson sau khi đập Kakhovka bị vỡ hôm 6/6. Ảnh: AP
Tiếng sủa của những con chó bị bỏ lại trong nhà càng khiến tâm trạng của những người sơ tán trở nên tồi tệ hơn. Một phụ nữ ngồi trên bè ôm chặt con gái, khi cô bé run lên trong sợ hãi. Một chiếc xe tải quân sự chết máy, mắc kẹt giữa làn nước dâng cao càng làm bầu không khí thêm phần hoảng loạn, dù các đội tình nguyện Chữ Thập Đỏ cố gắng đảm bảo một cuộc sơ tán có trật tự.
Không ai biết dòng nước lũ cuồn cuộn đổ xuống từ đập Kakhovka sẽ dâng cao đến mức nào, hay liệu người và vật nuôi có thoát khỏi vùng nguy hiểm được hay không. Cuộc sơ tán là minh chứng mới nhất cho tình cảnh hỗn loạn mà con người phải chịu đựng vì cuộc xung đột Nga - Ukraine suốt hơn một năm qua.
Oleksandr Prokudin, tỉnh trưởng Kherson thuộc chính quyền Ukraine, nói rằng gần 1.600 ngôi nhà ở bờ tây sông Dnieper đã bị nước lũ nhấn chìm và khoảng 42.000 người dân ở hai bờ sông đối mặt với nguy hiểm do mực nước dâng cao. Đến ngày 7/6, giới chức Ukraine đã sơ tán 1.457 người dọc bờ sông đến các thành phố như Mykolaiv và Odessa ở phía tây.
Ở bờ bên kia, tại khu vực do Nga kiểm soát, khoảng 22.000 người sống trong các khu vực có nguy cơ bị nước lũ nhấn chìm. Chính quyền tỉnh Kherson do Nga bổ nhiệm đã ban bố tình trạng khẩn cấp, trong bối cảnh 2.700 ngôi nhà đã bị ngập nước và gần 1.300 người đã được sơ tán đến nơi an toàn.
Sức tàn phá của vụ vỡ đập với hạ lưu sông Dnieper. Video: RusVesna
Nadejda Chernishova, 65 tuổi, thở phào nhẹ nhõm khi bước xuống một chiếc xuồng cao su đưa bà thoát khỏi ngôi nhà bị ngập ở thành phố Kherson.
"Bây giờ tôi không sợ nữa, nhưng lúc còn ở trong nhà, tôi thật sự hoảng loạn", Chernishova nói. "Nước lũ ào đến từ mọi phía và tôi không biết nó sẽ chảy đi đâu".
Nhà của bà nằm tại một trong những quận trũng nhất ở thành phố Kherson nên không thể thoát khỏi cảnh lũ lụt. "Buổi sáng mọi thứ còn bình thường, nhưng sau đó nước dâng lên gần như ngay lập tức", bà kể lại.
Chernishova đã bỏ lại gần như mọi thứ, chỉ mang theo những gì bà có thể thu nhặt được, gồm hai chiếc vali và một số tài sản quý giá nhất.
"Đây là bé mèo xinh đẹp Sonechka của tôi", bà nói, tay nhấc nắp chiếc lồng đựng thú cưng nhỏ lên, bên trong là một con vật đang sợ hãi. "Nó hoảng sợ lắm. Nó là một con mèo nhà chưa bao giờ ra ngoài".
Nhân viên cứu hộ kéo thuyền chở cư dân sơ tán khỏi khu vực bị lụt ở Kherson hôm 6/6. Ảnh: AP
Chernishova thuộc nhóm đầu tiên được chính quyền Ukraine sơ tán khỏi thành phố Kherson, khi nước lũ bắt đầu tràn qua nhiều dãy nhà và gây ngập trung tâm thành phố, chia cắt hoàn toàn một số khu vực.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm nay cho hay hàng trăm nghìn người sống hai bên sông Dnieper thiếu nước sạch do trận lụt. Ông tuyên bố sơ tán người dân và cung cấp nước sạch là hai ưu tiên hàng đầu hiện nay tại Kherson.
Tỉnh trưởng Prokudin, người đã giám sát nỗ lực cứu hộ tại các thị trấn và thành phố ở hạ lưu sông Dnieper, cho hay hoạt động này ngày càng trở nên khó khăn khi nước lũ dâng cao.
"Buổi sáng chúng tôi có thể sơ tán với ôtô con, sau đó là xe tải, nhưng bây giờ ôtô lớn không thể vượt qua được nữa", ông nói. "Nước dâng cao đến nỗi chúng tôi phải dùng thuyền. Khoảng 8 chiếc thuyền các loại đang làm việc hết công suất để đưa người dân rời khỏi khu vực".
Một khu phố ở trung tâm Kherson bị nước lũ nhấn chìm hoàn toàn trong chưa đầy 60 phút. Mực nước dâng cao rõ đến mức có thể nhìn thấy bằng mắt thường.
"Tất cả đều chìm trong nước, đồ đạc, tủ lạnh, thức ăn, mọi thứ", cư dân Oskana, 53 tuổi, mô tả khi được hỏi về tình trạng ngôi nhà của bà ở Kherson.
Ở những nơi chưa được hỗ trợ, người dân buộc phải lội qua nước ngập đến đầu gối để sơ tán, mang theo những túi nilon để đựng tài sản hay để vật nuôi nhỏ trong những chiếc xe nôi.
Tại thành phố tiền tuyến như Kherson, nơi thường xuyên bị pháo kích, nước dâng cao càng gây thêm nguy hiểm.
"Bên cạnh nước lũ, bom mìn cũng là một yếu tố gây rủi ro cực lớn, bởi nước lũ mang theo những quả mìn trôi nổi có thể phát nổ bất cứ lúc nào", Prokudin cho hay. "Nhưng chúng tôi sẽ chạy đua với thời gian, nhân viên cứu hộ sẽ không nghỉ ngơi. Chúng tôi sẽ thay ca và đưa mọi người ra khỏi nơi nguy hiểm nếu cần".
Đến ngày 7/6, lũ đã đạt đỉnh ở thành phố Nova Kakhovka dưới chân đập, sau khi nhấn chìm khu vực này dưới 12 m nước. Lũ được kỳ vọng cũng sẽ sớm đạt đỉnh ở hạ lưu và dần rút xuống.
Vị trí đập thủy điện Kakhovka. Đồ họa: DW
Giữa tiếng pháo nổ ngắt quãng, hoạt động tìm kiếm và cứu hộ vẫn diễn ra khẩn trương. Những người lính và nhân viên cứu trợ không tỏ ra bối rối hay hoang mang.
Đập thủy điện Kakhovka trên sông Dnieper, thuộc khu vực Nga kiểm soát ở tỉnh Kherson, bị vỡ ngày 6/6, khiến 18 tỷ mét khối nước tràn xuống các thị trấn và khu vực đất canh tác ở hạ lưu. Nga và Ukraine đều cho rằng vụ vỡ đập Kakhovka là cuộc tấn công có chủ ý và quy trách nhiệm lẫn nhau.
Trong khi chính phủ Ukraine cáo buộc Nga gây nổ đập Kakhovka để tìm cách ngăn cản họ mở chiến dịch phản công, Moskva lại cho rằng Kiev pháo kích làm hư hại con đập nhằm tước nguồn cung cấp nước cho bán đảo Crimea và khiến dư luận không chú ý đến việc chiến dịch phản công lớn đang bị chùn bước.
"Hoàn toàn có thể dự đoán được phản ứng của phương Tây trong những tình huống như vậy. Mong muốn tột cùng của họ là đổ lỗi cho Nga về mọi thứ xảy ra, bất kể nó thực sự xảy ra hay chỉ là tưởng tượng. Phản ứng của họ sẽ luôn là như thế", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova ngày 7/6 cho hay.
Trong lúc các bên đổ lỗi cho nhau, nhiều dân thường ở Kherson lâm vào cảnh trắng tay sau khi đã trải qua nhiều mất mát trong chiến sự. "Mọi thứ đã bị nhấn chìm", bà Chernishova nói khi xếp vali và túi đựng con mèo Sonechka lên chiếc xe đưa bà đi sơ tán.
Vũ Hoàng (Theo CNN, AP, Guardian)