BBC phân tích về vết sẹo trong mối quan hệ cũng như triển vọng hòa giải giữa hai nước, sau sự kiện máy bay chở Tổng thống Ba Lan rơi ở Nga
 |
|
Thủ tướng Nga Putin (phải) ôm đồng nhiệm Ba Lan Donal Tusk tại hiện trường vụ máy bay chở tổng thống Ba Lan và 95 người khác rơi ở phía tây nước Nga ngày 10/4. Ảnh: Reuters. |
Mối quan hệ giữa Matxcơva và Warsaw mang vị cay đắng từ lâu, nhưng cách cư xử của Nga sau thảm kịch máy bay chở tổng thống Ba Lan rơi đang khiến nhiều người Ba Lan nguôi lòng.
Người Ba Lan cảm thấy xúc động trước việc đích thân Thủ tướng Nga Vladimir Putin đứng đầu ủy ban điều tra nguyên nhân tai nạn hôm 10/4 tại Smolensk. Vụ rơi máy bay khiến Tổng thống Lech Kazynski, phu nhân và 94 người nữa thiệt mạng. Tai họa này đã để lại một lỗ hổng quá lớn trong chính trường, quân đội và xã hội Ba Lan.
Hình ảnh Putin ôm lấy Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk giữa đống tro tàn của chiếc máy bay xấu số đã được phát đi phát lại trên các kênh truyền hình Ba Lan. Vài giờ sau khi gặp ông Tusk, Putin trở lại sân bay Smolensk, cúi đầu tiễn biệt trước linh cữu của Kaczynski trước khi người quá cố được máy bay quân sự chở về Ba Lan.
Báo chí Ba Lan đăng tải nguyên văn lời phát biểu trực tiếp trên truyền hình của Tổng thống Nga Dmitry Medvedev gửi người dân Ba Lan, đồng thời nhấn mạnh những công việc chuẩn bị chu đáo mà phía Nga làm để đón thân nhân những nạn nhân đến giúp làm một công việc đau đớn - nhận dạng người thân.
"Đúng là nghịch cảnh, nhưng thảm kịch ở Smolensk là một cơ hội để hai nước chúng ta gắn kết với nhau hơn bao giờ hết", bình luận viên Mercin Wojciechowski viết trên mục xã luận của báo hàng đầu Ba Lan, tờ Gazeta Wyborzca.
"Cách hành xử của Nga sau thảm kịch Smolensk hoàn toàn ngược với lý thuyết của những người cho rằng không thể có mối quan hệ gần gũi giữa Nga và Ba Lan", ông viết.
Tất nhiên để đi đến quan hệ gần gũi ấy, đường còn rất dài. Hai chính phủ hiện còn bất đồng trong một loạt vấn đề, từ năng lượng đến chính sách đối ngoại và những vết thương trong lịch sử. Và chính một trong những vết thương đó đã đưa đến thảm kịch rơi máy bay. Tổng thống Kazynski và phái đoàn của ông đang trên đường đến Smolensk để tham gia một lễ tưởng niệm vụ tàn sát Katyn - trong đó hơn 20.000 binh sĩ Ba Lan bị giết hồi năm 1940 trong khu từng Katyn, gần Smolensk.
Bi kịch đó đã chia rẽ hai nước suốt hơn nửa thế kỷ qua. Tổng thống quá cố Kaczynski từng có quan điểm rất cứng rắn đối với Nga trong vấn đề này. Có lẽ vì thế mà Matxcơva đã mời Thủ tướng Tusk cùng Thủ tướng Putin của Nga chủ trì một lễ tưởng niệm Katyn, diễn ra chỉ vài ngày trước ngày máy bay rơi.
Lễ tưởng niệm do Putin chủ trì là một sự kiện được nhiều người Ba Lan đánh giá là bước đi giúp cải thiện quan hệ giữa hai nước, điều mà chính phủ của ông Tusk chủ trương.
Bản thân ông Kazynski cũng đã chuẩn bị công khai thừa nhận những nỗ lực của Nga trong thời gian gần đây nhằm hàn gắn vết thương giữa hai nước do vụ Katyn gây ra.
"Katyn là một vết thương đau trong lịch sử Ba Lan, nó đã đầu độc mối quan hệ giữa người Ba Lan và người Nga suốt nhiều thập kỷ", bài phát biểu mà ông Kazynski chưa kịp đọc có đoạn. "Người Ba Lan chúng tôi hoan nghênh những việc làm của Nga trong mấy năm gần đây", tổng thống viết.
Thêm một bi kịch nữa của người Ba Lan ở vùng Smolensk của Nga. Nhưng những người thiệt mạng trong bi kịch này có thể đã giúp thúc đẩy tiến trình hòa giải giữa hai quốc gia.
Mai Trang