Trước thời điểm trái bóng Tango 12 lăn trên các sân cỏ Ba Lan - Ukraine, sự nghi ngờ bao trùm lên tuyển Nga. Về lực lượng, họ không có những ngôi sao mới và vẫn phải dựa vào lớp trụ cột từng vào bán kết ở Euro 2008 nay đã già thêm bốn tuổi. Về lối chơi, họ vẫn dựa vào thứ bóng đá nặng về phòng ngự, kỷ luật và trông chờ cả vào Arshavin trong các đợt lên bóng, phản công.
Tuy nhiên, ngay sau trận ra quân gặp CH Czech, những nghi ngờ, e ngại ban đầu như biến mất, nhường chỗ cho sự hưng phấn tột độ, lạc quan và kỳ vọng lớn lao khi Nga đè đẹp đối thủ Đông Âu bằng trận thắng mãn nhãn 4-1. Bên cạnh những trụ cột cũ vẫn giữ được phong độ như Arshavin, Pavlyuchenko, Zyryanov, đội tuyển xứ bạch dương trình làng ngôi sao mới Alan Dzagoev, cầu thủ tấn công mới 21 tuổi đã lập một cú đúp vào lưới CH Czech.
 |
| Trận ra quân thắng đậm CH Czech đã làm Nga mờ mắt và lạc lối giữa những ảo vọng. Ảnh: AFP. |
"Nga sẽ dễ dàng chiếm ngôi đầu bảng", "Nga là ứng cử viên", "Nga sẽ tái hiện thành công năm 2008"... những ngôn từ đao to búa lớn xuất hiện ồ ạt trên các phương tiện truyền thông.
Ngay cả khi Nga đánh rơi chiến thắng trước Ba Lan ở lượt thứ hai (hòa 1-1), sự kỳ vọng vào thầy trò Dick Advocaat không hề mất đi, mà chỉ tụt giảm chút xíu.
Niềm tin quá lớn tạo nên từ trận ra quân, việc Dzagoev tiếp tục tỏa sáng, ghi bàn thứ ba tại giải, cùng ồn ào quanh vụ hooligan Nga làm loạn và bị cảnh sát Ba Lan đàn áp thẳng tay khiến tất cả quên đi một tín hiệu đáng báo động về tuyển Nga. Bóng đá Nga vừa trải qua mùa giải chuyển tiếp kéo dài đến 18 tháng để từ mùa 2012-2013, giải Ngoại hạng Nga sẽ chuyển sang thi đấu từ cuối mùa hè giống như các giải Ngoại hạng Anh, La Liga, Serie A, Bundesliga... 20 trong tổng số 23 tuyển thủ Nga đang thi đấu trong nước và sau khi đã vắt sức cho các CLB, họ bắt đầu có dấu hiệu suy kiệt thể lực.
Dù HLV Dick Advocaat và nhiều học trò trụ cột vẫn manh miệng khẳng định Nga đang ở trạng thái sung mãn, sự suy kiệt thể lực hiện rõ trong trận thứ ba, gặp Hy Lạp hôm qua. Khi đôi chân các tuyển thủ Nga mỏi mệt, cái đầu của họ cũng không còn giữ được sự tỉnh táo cần thiết và duy trì cảm xúc thăng hoa.
Sự chủ quan cũng là một yếu tố khó có thể phủ nhận trong thái độ thi đấu của Nga. Hy Lạp hiện tại chỉ còn là cái bóng mờ, rất mờ của đội tuyển từng vô địch Euro 2004. Họ vẫn lấy phòng ngự - phản công làm kim chỉ nam, nhưng lại mắc những sai sót bị giới chuyên môn đánh giá là ngờ nghệch, thể hiện qua ba bàn thua trước Ba Lan rồi CH Czech ở hai trận đầu. Hy Lạp cũng toàn thua Nga khi cả hai chạm trán ở hai kỳ Euro gần nhất (1-2 năm 2004 và 0-1 năm 2008).
Trước đối thủ như thế, nói không ngoa, Nga đã vào trận với thái độ có phần hống hách, kẻ cả của một bề trên. Thống kê của UEFA cho thấy các học trò của Advocaat giữ bóng tới 62% và dứt điểm tới 25 cú, trong khi đối thủ chỉ dứt điểm cả thảy năm cú. Nhưng các con số và tỷ lệ áp đảo đó chỉ càng tô đậm thêm sự bất lực của Nga.
 |
| Nga bất lực trước hệ thống phòng ngự dày đặc và chơi kỷ luật của Hy Lạp. Ảnh: AFP. |
Hy Lạp đã suy yếu sau thời vô địch Euro 2004, nhưng thói quen gây sốc trước các đối thủ mạnh hơn chưa mất đi. Ở vòng loại và các trận giao hữu, đội quân của HLV Fernando Santos đã gặt hái rất nhiều kết quả tích cực, như thắng Croatia 2-0, hòa chính Nga 1-1, hòa Bỉ 1-1. Nga dường như không lường tới sự nguy hiểm của đối thủ và đã phải trả giá đắt.
Như hai trận đầu, hệ thống phòng ngự Hy Lạp vẫn mắc nhiều sai sót và đó là cơ hội để các chân sút Nga thi nhau bắn phá cầu môn của Sifakis. Nhưng như đã nói ở trên, khi đôi chân đã mệt mỏi và không còn nghe theo sự điều khiển của cái đầu, Nga không còn giữ được độ chính xác cần thiết. Lần lượt, Arshavin, Kerzhakov, Dzagoev, Zhirkov đều phung phí mỗi người ít nhất một cơ hội trong hiệp đầu.
Đã thành quy luật trong bóng đá, khi có cơ hội mà không thể giải quyết đối thủ, Nga đã lĩnh đòn hồi mã thương và trả giá đắt. Phút bù giờ hiệp một, chỉ cần một sai sót hiếm hoi của Zhirkov, Hy Lạp đã bắt lấy và trừng phạt Nga bằng bàn thắng của Karagounis, thành viên hiếm hoi còn sót lại từ thế hệ vàng 2004.
Sau khi có bàn thắng, Hy Lạp đã chơi hệt như cách họ áp dụng trên đất Bồ Đào Nha cách đây tám năm, với việc tập trung tới chín cầu thủ về phần sân nhà hỗ trợ thủ môn Sifakis bảo vệ lợi thế dẫn bàn, bịt chặt mọi khoảng trống và thi thoảng phản công nhanh. Một trong số đó giúp Hy Lạp kiếm được quả phạt trực tiếp suýt dẫn tới bàn thắng nếu cú đá của Tzavellas không bị khung gỗ từ chối.
Lần đầu tiên bị dẫn bàn từ đầu giải, trong khi thể lực suy kiệt không cho phép họ thực hiện những màn đua tốc độ đột phá để khoan thủng bức tường phòng ngự kiên cố của Hy Lạp, Nga càng đá càng nôn nóng, bất lực. Thay vì tỉnh táo chờ đồng đội lên tiếp ứng, phối hợp, Arshavin, Dzagoev, Shirokov đều chọn cách sút xa. Ở tình huống hiếm hoi họ phối hợp thành công, Dzagoev lại đánh đầu chệch cột dọc sau đường tạt từ phải vào của Arshavin.
Trận thua 0-1 này của Nga cộng với việc CH Czech thắng đồng chủ nhà Ba Lan ở trận đấu cùng giờ khiến bảng A kết thúc theo kịch bản bất ngờ đến khó tin. CH Czech đi tiếp với tư cách đội nhất bảng. Hy Lạp có cùng 4 điểm như Nga nhưng lại đứng trên nhờ thắng đối đầu trực tiếp và chiếm vé còn lại, khiến Nga phải cùng đồng chủ nhà Ba Lan ngậm ngùi rời cuộc chơi.
 |
| Thất bại tại Euro 2012 có lẽ là dấu chấm hết cho thế hệ các ngôi sao nổi lên từ Euro 2008 như Arshavin. Ảnh: AFP. |
Sau Euro 2012, Advocaat sẽ hồi hương để dẫn dắt PSV, để lại một tuyển Nga đang lão hóa nghiêm trọng và có lẽ đã đi đến cuối một chu kỳ thành công được HLV đồng hương với ông là Hiddink mở ra cách đây bốn năm. Người kế nhiệm Advocaat, dù là ai đi nữa, sẽ đối mặt với một thách thức to lớn - thay thế lớp trụ cột lớn tuổi và xây dựng lại đội tuyển dựa trên những nòng cốt trẻ trung như Dzagoev, Denis Glushakov hay Alexander Kokorin.
Minh Kha