Chính phủ New Zealand hôm nay thông báo đã đồng ý bồi thường 10 triệu tala Samoa (khoảng 3,6 triệu USD) cho Samoa, tròn một năm sau sự cố tàu hải quân HMNZS Manawanui mắc cạn trên rạn san hô và chìm ngoài khơi đảo Upolu của quốc đảo láng giềng.
Ngoại trưởng Winston Peters cho biết khoản bồi thường được chi trả toàn bộ từ ngân sách quốc phòng New Zealand, bằng đúng tổng số tiền mà phía Samoa yêu cầu. "Chúng tôi luôn nói sẽ làm điều đúng đắn và nay đã thực hiện trọn vẹn, thiện chí", ông Peters khẳng định.
Tàu Manawanui bị nghiêng sau khi va phải rạn san hô ngoài khơi đảo Upolu ngày 6/10/2024. Ảnh: NZ Herald
Chính quyền Samoa chưa đưa ra phản hồi, song các làng ven biển chịu ảnh hưởng lâu nay đã bày tỏ mong muốn xác tàu được trục vớt.
Ngư dân địa phương cho biết nguồn cá đã suy giảm đáng kể sau vụ chìm tàu, nhiều gia đình mất nguồn sinh kế khi lệnh cấm đánh bắt kéo dài nhiều tháng.
Trong năm qua, lực lượng phòng vệ New Zealand đã phối hợp với cơ quan chức năng Samoa tiến hành thu hồi các thiết bị, vũ khí, đạn dược và chất gây ô nhiễm từ con tàu. Kết quả quan trắc của Tổ chức Nghiên cứu Khoa học Samoa cho thấy nước biển quanh khu vực nay đã sạch, không còn dấu hiệu ô nhiễm dầu, nên lệnh cấm đánh bắt được dỡ bỏ từ tháng 2/2025.
Xác tàu khảo sát HMNZS Manawanui ở phía nam đảo Upolu thuộc đảo quốc Samoa, ngày 15/10/2024. Ảnh: AP
Tàu khảo sát thủy văn HMNZS Manawanui của hải quân New Zealand lao vào rạn san hô cách bờ khoảng 1,5 km ngày 6/10/2024. Toàn bộ 75 thành viên thủy thủ đoàn được sơ tán an toàn trước khi tàu bốc cháy và chìm. Đây là lần đầu tiên New Zealand mất tàu chiến trên biển kể từ Thế chiến II.
Cuộc điều tra sau đó kết luận nguyên nhân bắt nguồn từ nhiều sai sót của thủy thủ đoàn và kíp vận hành tàu thiếu kinh nghiệm.
Báo cáo kết luận thủy thủ đoàn không nhận ra tàu đang ở chế độ lái tự động và hiểu nhầm rằng sự cố kỹ thuật khác xảy ra, trong khi thực tế là tàu đã lao vào rạn san hô.
Vị trí New Zealand và đảo Upolu của Samoa (chấm đỏ). Đồ họa:Google Maps
Một cuộc đánh giá độc lập về xác tàu và nghiên cứu môi trường bổ sung sẽ được triển khai, trước khi New Zealand quyết định số phận của HMNZS Manawanui. Rodger Ward, sĩ quan quân đội New Zealand phụ trách ứng phó sự cố, nhấn mạnh ưu tiên hàng đầu vẫn là giảm thiểu tác động môi trường và hỗ trợ chính quyền Samoa.
Thanh Danh (Theo ABC, AP, RNZ)