Mai Trang (18 tuổi), quan hệ tình dục lần đầu không dùng bao cao su. Sau 1 tuần, vùng âm đạo xuất hiện các nốt nhọt thành từng cụm, gây ngứa, bỏng rát. Trang được chẩn đoán sùi mào gà do virus HPV, nghi ngờ lây nhiễm từ bạn trai.

Trường hợp khác, anh Nam (22 tuổi) đến khám tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM vì mệt mỏi, chán ăn, vàng da, vàng mắt. Bác sĩ thông báo kết quả xét nghiệm máu dương tính với virus viêm gan B. Nam cho biết cách đây 6 tháng có quan hệ tình dục qua đường hậu môn với một người đàn ông nhưng không dùng biện pháp bảo vệ.

Bác sĩ Đoàn Ngọc Thiện, khoa Nam học, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết bệnh do HPV và viêm gan nằm trong nhóm bệnh phổ biến lây truyền qua đường tình dục. Về nguyên tắc, mọi tiếp xúc da kề da với bộ phận sinh dục đều có nguy cơ gây lây lan virus. Virus còn có thể truyền qua tinh dịch, âm đạo và các chất dịch cơ thể khác, lây nhiễm khi quan hệ bằng đường miệng, hậu môn.

"Trong đó, quan hệ tình dục qua đường hậu môn như trường hợp bệnh nhân Nam có rủi ro mắc bệnh cao hơn vì niêm mạc trực tràng khá mỏng, thiếu chất bôi trơn nên dễ bị rách khiến virus xâm nhập", bác sĩ Thiện nói.

Bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD - sexually transmitted diseases) còn gọi là bệnh hoa liễu, bệnh xã hội, phong tình. Thế giới đã phát hiện hơn 20 bệnh lây truyền qua đường tình dục. Tại Việt Nam, các bệnh tình dục thường gặp gồm lậu, Chlamydia, herpes sinh dục, mụn cóc sinh dục, giang mai, viêm gan B, HIV...

Theo thống kê, có đến 11, 12% dân số thế giới (tương đương 700 đến 800 triệu người) hiện nhiễm virus HPV. Mỹ có khoảng 45 triệu người đang nhiễm HPV, mỗi năm tăng khoảng 15 triệu người, trong đó gần 50% xảy ra ở những người từ 15 đến 24 tuổi.

Tại Việt Nam, chưa có con số nhiễm HPV chính xác. Theo Trung tâm kiểm soát bệnh tật TP HCM, tỷ lệ nhiễm 8 đến 11% tùy vùng miền, 80% phụ nữ đã nhiễm HPV một lần trong đời.

Còn về viêm gan, Bộ Y tế ước tính tỷ lệ nhiễm viêm gan B khoảng 8-10% dân số, nghĩa là có 8-10 triệu người mắc bệnh. Viêm gan B thường ít biểu hiện rõ rệt trong giai đoạn đầu, do đó người bệnh thường chủ quan, không tầm soát bệnh.

Theo một số nghiên cứu, viêm gan B có khả năng lây lan nhanh hơn HIV từ 50 đến 100 lần. Virus được tìm thấy trong dịch tiết âm đạo, nước bọt và tinh dịch. Quan hệ tình dục bằng miệng và hậu môn đồng tính hoặc dị tính đều thúc đẩy nguy cơ lây truyền viêm gan B.

Ngoài HPV và viêm gan, các bệnh tình dục khác như lậu, giang mai tăng trong những năm qua. Ví dụ giang mai có thể lây nhiễm đến 95% qua đường tình dục. Với bệnh lậu, tỷ lệ nam mắc bệnh sau một lần quan hệ tình dục với nữ bị bệnh lậu qua đường âm đạo khoảng 20 đến 30%, tỷ lệ này đối với nữ khi quan hệ tình dục với nam bị bệnh là 60 đến 80%.

Theo bác sĩ Thiện, các phương pháp phòng bệnh được khuyến cáo hiện nay gồm sử dụng bao cao su để quan hệ tình dục an toàn, tránh tiếp xúc trực tiếp với các bộ phận cơ thể hoặc chất dịch có thể mang mầm bệnh. Bên cạnh đó, mọi người nên tiêm vaccine phòng bệnh lây qua đường tình dục hiện có để hiệu quả phòng bệnh tốt hơn.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, nhấn mạnh biện pháp tiêm chủng đối với các bệnh đã có vaccine như HPV, viêm gan A, B... Ví dụ vaccine HPV, hiệu quả ngừa bệnh có thể lên tới 94% đối với cả hai giới; vaccine viêm gan cho hiệu quả miễn dịch lâu dài.

Mọi người nên chủ động tiêm chủng trước khi quan hệ tình dục, tiêm chủng cho trẻ khi đủ tuổi theo khuyến cáo. Người lớn không nên đợi đến khi muốn quan hệ tình dục rồi mới tiêm, lúc đó vaccine ít hiệu quả. Bên cạnh đó, có thực trạng trẻ quan hệ tình dục lần đầu trước 14 tuổi tăng lên, nếu đợi đến khi quan hệ tình dục mới tiêm chủng thì đã mất cơ hội phòng bệnh sớm.

Mộc Thảo