Joe Biden, người được truyền thông Mỹ công bố là tổng thống đắc cử hôm 7/11, sau khi giành lại Vành đai Rỉ sét và "nhuộm xanh" hai bang có truyền thống ủng hộ đảng Cộng hòa là Georgia và Arizona.
Nhiều chuyên gia nhận định số lượng phiếu bầu kỷ lục của Biden trong cuộc bầu cử năm nay cho thấy ông đã xây dựng được một liên minh rộng lớn, có thể mang lại nhiều lợi thế cho đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử giữa kỳ 2022 và bầu cử tổng thống 2024. Tuy nhiên, David Siders, biên tập viên của Politico, cho rằng nền móng ủng hộ này của Biden khá rời rạc và bấp bênh.
Đại diện đảng Dân chủ được kế thừa nền tảng ủng hộ của cựu tổng thống Barack Obama, gồm các cử tri trẻ tuổi, phụ nữ, người da màu, đặc biệt ở các thành phố lớn. Biden cũng cải thiện đáng kể thành tích so với ứng viên Hillary Clinton cách đây 4 năm trong các nhóm cử tri, dù có vẻ làm chưa tốt với nhóm cử tri Mỹ Latinh.
Joe Biden phát biểu tại sự kiện vận động tranh cử ở Houston, bang Texas hồi tháng 3. Ảnh: AP.
Tuy nhiên, liên minh của Biden cũng phải dựa vào các thành viên Cộng hòa bất mãn và cử tri độc lập, cùng lượng lớn cử tri thuộc tầng lớp lao động da trắng từng ủng hộ Trump. Đây được xem là những khối ủng hộ mong manh mà đảng Dân chủ sẽ không thể tiếp tục dựa vào trong các cuộc bầu cử tương lai.
Ngoài ra, sự đa dạng trong các khối cử tri ủng hộ của Biden cũng không giúp đảng Dân chủ tạo "làn sóng xanh" áp đảo Thượng viện, bị suy yếu thế đa số ở Hạ viện và thua trong các cuộc đua vào nghị viện các bang như Pennsylvania, New Hampshire và Bắc Carolina.
Đây được xem là dấu hiệu đáng lo ngại cho đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử vòng hai ở bang Georgia để tranh hai ghế vào Thượng viện diễn ra vào tháng 1 và cuộc bầu cử giữa kỳ hai năm sau, theo Siders.
Liên minh của Biden "rất rộng nhưng rất nông", Paul Maslin, nhà khảo sát dư luận của đảng Dân chủ, từng làm việc trong các chiến dịch tranh cử của Jimmy Carter và Howard Dean.
Khi thời kỳ của Biden mở ra, đảng Dân chủ vẫn nắm giữ hoặc mở rộng khối cử tri cốt lõi của họ, đồng thời giành thêm cử tri độc lập và cử tri vùng ngoại ô. Nhưng đây là một liên minh chắp vá, không phải là một khối tổng thể vững chắc, và cuộc bầu cử cũng không cho thấy dấu hiệu thuyết phục nào chứng tỏ cử tri Mỹ đã chuyển hẳn sang cánh tả, theo nhận định của Siders.
Trong cuộc bầu cử được xem như trưng cầu dân ý về Trump, người ủng hộ của Biden chủ yếu được thúc đẩy bởi mong muốn đánh bại Tổng thống đảng Cộng hòa. Giới quan sát nhận định không thể đảm bảo các nhóm cử tri này vẫn kết dính với nhau trong một cuộc bầu cử không còn Trump.
"Thách thức lớn của đảng Dân chủ tiếp theo là làm thế nào để lôi kéo được tất cả người ủng hộ Biden trong bầu cử tổng thống bỏ phiếu cho ứng viên Dân chủ trong bầu cử quốc hội giữa nhiệm kỳ năm 2022", Chuck Rocha, người từng là cố vấn cấp cao của Bernie Sanders và người đứng sau kế hoạch thu hút cử tri gốc Latinh, nói. "Tôi nghĩ chúng tôi phải thuyết phục mọi người nhiều hơn và bắt đầu ngay với cử tri da màu".
Cuộc bầu cử giữa kỳ sẽ diễn ra vào tháng 11/2022, trong đó toàn bộ 435 ghế Hạ viện và 34/100 ghế Thượng viện sẽ được bầu lại.
Giới phân tích không phủ nhận Biden đã làm rất tốt trong cuộc đua với Trump, khi giành được sự ủng hộ từ cử tri trẻ tuổi, cao tuổi, người da màu và thậm chí lấn sang nền tảng ủng hộ da trắng của Trump. Tuy nhiên, cuộc bầu cử 2020 cũng cho thấy một thực tế là Trump cũng giành được 72 triệu phiếu bầu phổ thông, cao hơn hàng triệu phiếu so với năm 2016.
"Phe Dân chủ trông đợi nền tảng ủng hộ của Trump sẽ bị thu hẹp đáng kể và gia tăng cách biệt lớn ở một số nhóm cử tri, nhưng nó đã không xảy ra", Ruy Teixeira, thành viên cấp cao của Trung tâm Tiến bộ Mỹ và chuyên gia về nhân khẩu học bầu cử, nói.
Tổng thống Donald Trump tại sự kiện vận động ở Orlando, bang Florida hồi tháng 6. Ảnh: AP.
Chuyên gia Teixeira thêm rằng đảng Dân chủ giờ không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải tác động hiệu quả hơn tới nhóm cử tri da trắng không có trình độ đại học. "Bạn không thể chỉ dựa vào những cử tri tự do có trình độ học vấn cao và cử tri da màu. Điều đó thật điên rồ", ông nói.
Nền tảng liên minh thiếu chắc chắn của Biden còn có thể được thấy rõ ở nhóm cử tri gốc Latinh, khi tỷ lệ ủng hộ ông thấp hơn so với các nhóm cử tri khác. Biden giành được sự ủng hộ lớn của cử tri gốc Latinh ở bang Arizona, đặc biệt là hạt Maricopa. Nhưng ở Florida và Nam Texas, nhóm cử tri này nghiêng về ứng viên Cộng hòa.
Fernand Amandi, nhà tư vấn và khảo sát dư luận kỳ cựu của đảng Dân chủ ở Florida, nhận định Tổng thống Trump đã làm thay đổi quan điểm của cử tri theo những hướng không thể lường trước.
"Tôi không nghĩ chúng tôi có thể biết liên minh Dân chủ mới sẽ là gì cho tới khi đối đầu với một tổng thống Cộng hòa không phải là Trump", ông Amandi nói.
Đảng Dân chủ đang nơm nớp lo ngại rằng các cử tri bỏ phiếu cho Biden với mục tiêu duy nhất là loại bỏ Trump sẽ không còn là đại diện trung thành cho đảng trong cuộc bỏ phiếu giữa kỳ 2022 và bầu cử tổng thống 2024.
Chính Biden cũng nhận ra sự chia rẽ và rời rạc trong các nhóm cử tri, khi kêu gọi phe Cộng hòa và Dân chủ ở Washington hợp tác trong bài phát biểu chiến thắng hôm 7/11.
Một mặt, lời kêu gọi của Biden phản ánh thực tế khó khăn mà ông phải đối mặt khi tiếp quản Nhà Trắng, khi Thượng viện nhiều khả năng vẫn nằm trong tay đảng Cộng hòa. Mặt khác, nó cũng cho thấy sự mong manh trong liên minh của ông.
"Tự mãn cho rằng mọi thứ sẽ tốt đẹp và trải đầy hoa hồng hơn trong tương lai nên là điều cuối cùng mà đảng Dân chủ nghĩ tới sau cuộc bầu cử. Bởi đây vẫn sẽ là khoảng thời gian vô cùng khó khăn", Maslin nói. "Chúng tôi không thực sự có vị thế tốt sau những gì xảy ra trong năm nay".
Thanh Tâm (Theo Politico)
