Jens Stoltenberg, Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), ngày 3/9 cho biết nhiều người Afghanistan từng hợp tác với liên quân nước ngoài có thể gặp rủi ro từ Taliban khi vẫn ở lại quốc gia Trung Á này.
"Cần phải liên hệ với Taliban để đưa những người đó ra ngoài", Stoltenberg nói. "NATO đã sơ tán hầu hết nhân viên làm việc cho tổ chức, nhưng vẫn còn nhiều người ở lại và chúng tôi sẽ tiếp tục nỗ lực để đưa họ ra nước ngoài".
Tổng thư ký NATO cho biết đã thảo luận vấn đề sơ tán thêm dân Afghanistan với Quốc vương Qatar Tamim bin Hamad Al Thani và Ngoại trưởng nước này. Trước đó, phát ngôn viên Taliban cho biết đã đề nghị Qatar giúp quản lý sân bay Kabul sớm nhất có thể.
Một đội kỹ thuật Qatar tới sân bay Kabul sáng 1/9 và thảo luận với Taliban để tiến tới thỏa thuận cuối cùng về hỗ trợ kỹ thuật tại sân bay. Thổ Nhĩ Kỳ, một thành viên của NATO tham gia vận hành sân bay ở thủ đô Kabul trong 6 năm qua, đề nghị tiếp tục duy trì hoạt động tại đây sau khi Mỹ và các nước khác đã rút quân.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg phát biểu trong hội nghị trực tuyến ngày 31/5. Ảnh: Reuters.
Stoltenberg cho biết không nên mong đợi chính phủ mới do Taliban thành lập sớm được công nhận. "Chúng ta cần đánh giá họ trên hành động thay vì lời nói", ông nói. "Chúng tôi sẽ buộc họ chịu trách nhiệm cho những gì đã hứa, bao gồm ngăn Afghanistan trở thành nơi trú ẩn cho khủng bố quốc tế cùng cam kết về quyền tự do đi lại và nhân quyền, đặc biệt là quyền của phụ nữ".
Lãnh đạo NATO cho hay chính phủ nhiều nước phương Tây khẳng định sẽ buộc Taliban phải điều chỉnh hành vi. Taliban từng áp phiên bản luật Hồi giáo khắt khe khi cầm quyền năm 1996-2001, bao gồm cấm phụ nữ đi học và đi làm.
"Chúng tôi sẽ dùng các đòn bẩy chính trị, ngoại giao và tài chính với các lãnh đạo mới của Afghanistan. Chúng tôi sẽ đoàn kết với nhau trong vấn đề này", Stoltenberg nói. "Các đồng minh NATO và cộng đồng quốc tế sẽ thảo luận về công nhận ngoại giao nhằm gây áp lực nhiều nhất có thể lên chính quyền Taliban".
Taliban mở chiến dịch quân sự chớp nhoáng đánh chiếm phần lớn lãnh thổ Afghanistan trong vài tuần qua, sau khi Mỹ và đồng minh rút khỏi quốc gia Trung Á. Taliban ngày 15/8 tiến vào Kabul mà không vấp phải sự kháng cự của quân chính phủ, hoàn thành kiểm soát lãnh thổ Afghanistan.
Vận tải cơ C-17 chở theo đại sứ và các binh sĩ Mỹ cuối cùng rời Afghanistan ngày 30/8, kết thúc chiến dịch quân sự kéo dài 20 năm tại nước này. Chiến dịch di tản kéo dài hai tuần trước đó đưa khoảng 123.000 công dân nước ngoài và người Afghanistan được đưa khỏi quốc gia Trung Á.
Nguyễn Tiến (Theo Reuters)