Tuần trước, mưa liên tục trút xuống phía bắc đảo Sumatra của Indonesia trong 3 ngày sau khi bão Senyar đổ bộ hôm 26/11. Một khu vực thuộc tỉnh Aceh ở phía bắc đảo Sumatra đã ghi nhận lượng mưa lên tới 406 mm chỉ trong một ngày, gây ra trận lũ quét xóa sổ 4 ngôi làng.
Nước lũ sau đó ồ ạt đổ xuống các làng mạc ở phía nam, mang theo một mối nguy hiểm bất ngờ. Hàng nghìn khối gỗ xẻ, thân cây bị đốn cuốn theo nước lũ, lao đi với vận tốc lớn, như một trận "bão đạn" giáng thẳng vào các khu dân cư ở tỉnh Bắc Sumatra, tàn phá mọi thứ trên đường càn quét.
Những khúc gỗ bị nước lũ cuốn xuống hạ nguồn ở Batang Toru, Bắc Sumatra, Indonesia, ngày 2/12/2025. Ảnh: AP
"Khắp nơi bạn nhìn thấy đều là những đống gỗ xẻ. Chính những thứ đó đã đâm nát nhà cửa của người dân", Sarma Hutajulu, nhân viên cứu hộ tình nguyện đang giúp dọn dẹp sau lũ ở quận Tukka, cho hay.
Cơ quan quản lý thảm họa của Indonesia hôm 3/12 cho biết số người chết vì mưa lũ ở nước này là 770, trong khi còn hơn 460 người mất tích.
Các chuyên gia cho biết mưa lũ lần này nghiêm trọng hơn một phần do nạn phá rừng kéo dài hàng thập kỷ ở Indonesia. Nhiều diện tích rừng tự nhiên ở Sumatra đã bị đốn hạ trong những thập kỷ qua, biến thành các đồn điền cọ hoặc mỏ khai thác vàng.
"Tôi đã chứng kiến nhiều khúc gỗ bị cuốn theo nước lũ. Gỗ không tự rơi từ trên trời xuống, chúng chắc chắn là do hoạt động phá rừng ở thượng nguồn", Walden Sitanggang, mục sư kiêm nhà hoạt động môi trường ở Bắc Sumatra, nói.
Nước lũ tấn công một ngôi làng ở Sumatra hôm 26/11. Video: CNA
Bộ trưởng Môi trường Indonesia Hanif Faisol Nurofiq ngày 3/12 thừa nhận thảm họa "không thể chỉ do nguyên nhân tự nhiên". Ông nói trước quốc hội rằng kể từ năm 1990, hàng chục nghìn hecta rừng đã biến mất ở các tỉnh Aceh, Tây Sumatra và Bắc Sumatra.
Ông cho biết chính phủ sẽ xem xét lại những giấy phép hoạt động liên quan tới môi trường tại Batang Toru ở Bắc Sumatra, đồng thời triệu tập lãnh đạo các công ty quản lý những khúc gỗ xẻ đó.
Đầu tuần này, người đứng đầu Cơ quan Khí tượng, Khí hậu và Địa vật lý Teuku Faisal Fathani nói với các nhà lập pháp về một vấn đề khác. Cơ quan của ông cảnh báo giới chức địa phương ở Sumatra về bão Senyar 8 ngày trước khi nó hình thành hoàn chỉnh và sau đó tiếp tục đưa ra các cảnh báo khi nó đổ bộ. Tuy nhiên, ông nhận thấy lãnh đạo địa phương chưa chuẩn bị ứng phó tốt.
Lực lượng cứu hộ tìm kiếm nạn nhân bị vùi lấp dưới những đống gỗ sau trận lũ lụt ở Batang Toru, Bắc Sumatra, Indonesia ngày 2/12. Ảnh: AP
Alya Galuh Rahmadya Jeanitha, cư dân 29 tuổi ở thành phố Lhokseumawe thuộc tỉnh Aceh, cho biết cô không nhận được cảnh báo sớm trước khi lũ ập tới, ngay cả khi nước bắt đầu dâng lên quanh nhà cô từ ngày 25/11. Sau khi bão đổ bộ hôm 26/11, lũ tràn vào nhà, buộc cả gia đình phải sơ tán lên khu vực cao hơn.
Tại Bắc Sumatra, những trận mưa không ngớt khiến người dân không có đủ thời gian để ứng phó. Henry Irawan Marpaung, cư dân 44 tuổi, cho hay lũ lụt và lở đất xảy ra gần như đồng thời. Anh kể bản thân sống sót nhờ bám vào một cây cột ở nhà bố vợ tại quận Tukka. "Tôi đã thấy hai người hàng xóm bị lũ cuốn trôi", anh nói.
Trên khắp Sumatra, hơn 570.000 người phải sơ tán. Lũ lụt đã phá hỏng nhiều tuyến đường, cầu cống, cản trở các đội cứu hộ cứu nạn tiếp cận nhiều khu vực.
"Vẫn còn những em bé cần tã để thay và những người chưa được ăn gì trong suốt 5 ngày. Không có nước sạch. Tình hình ở đây thực sự tồi tệ", Afil Maulana, nhân viên cứu trợ, nói khi đang làm việc ở phía bắc tỉnh Aceh, ngày 3/12.
Muhammad Abdikaramllah, cư dân ở thành phố Banda Aceh của tỉnh Aceh, cho hay nước lũ ở quê vợ anh tại Langsa dâng cao gần 4m. "Gia đình tôi đang sống sót dựa vào bất kỳ thứ gì còn sót lại", anh nói.
Một góc ngôi làng ở Batang Toru, Bắc Sumatra sau trận lũ quét. Ảnh: AP
Chuyên gia khí hậu nói rằng lượng mưa lớn ghi nhận ở Indonesia là do nhiệt độ ở đại dương tăng, khiến hơi ẩm tích tụ nhiều hơn.
"Ngay cả những cơn bão vừa phải cũng đang tạo ra lượng mưa thảm khốc vì đại dương đã ấm hơn, bầu khí quyển ẩm hơn. Đồng thời, nạn phá rừng, đốn gỗ cũng khiến cuộc sống của các cộng đồng trở nên bấp bênh hơn", Roxy Mathew Koll, chuyên gia thuộc Viện Khí tượng Nhiệt đới Ấn Độ, nói.
Andra J. Garner, chuyên gia về bão nhiệt đới tại Đại học Rowan ở Mỹ, cho hay khi Trái Đất nóng lên, bão có xu hướng mạnh lên nhanh hơn gần khu vực bờ biển ở Đông Nam Á, sau đó di chuyển chậm hơn khi vào đất liền.
"Điều đó càng làm tăng thêm mối nguy hiểm, bởi vì mọi người sẽ hứng chịu tất cả tác động của cơn bão trong thời gian dài hơn. Bão càng lâu tan, nguy hiểm càng lớn", bà nói.
Thanh Tâm (Theo AFP, CNA)