Mùa hè năm 2002, cậu thiếu niên 15 tuổi Rafael Nadal – xếp thứ 762 ATP – bất ngờ đánh bại đàn anh Ramon Delgado 6-4, 6-4 tại vòng một giải Mallorca Mở rộng. Đó là cú sốc với Delgado, người hơn Nadal 10 tuổi và đang ở độ chín sự nghiệp với vị trí 81 ATP. Tay vợt Paraguay sau này trở nên nổi tiếng chỉ vì là... bại tướng đầu tiên của Nadal. Còn Nadal khi ấy trở thành người thứ chín trong lịch sử thắng trận ATP đầu tiên trước sinh nhật tuổi 16.
Hôm 4/11, Nadal chạm cột mốc 1000 trận thắng ở ATP Tour, nhờ vượt qua một đàn anh khác là Feliciano Lopez ở vòng hai Paris Masters. Đây là kỳ tích mà chỉ ba tay vợt khác trong lịch sử làm được, gồm Ivan Lendl (1068 trận), Roger Federer (1242 trận) và Jimmy Connors (1274 trận). Sau 18 mùa giải chơi chuyên nghiệp, từ một cậu bé, Nadal đã bước chân vào ngôi đền của các huyền thoại.
Nadal trong trận thắng Delgado ở vòng mở màn Mallorca Open ngày 29/4/2002. Ảnh: Tennis World.
Để có được sự nghiệp đồ sộ như thế, ngay từ khi lên sáu, Nadal đã ghi nhớ lời dạy của HLV, cũng là người chú Toni: Không bao giờ được đầu hàng, mà phải phản kháng đến cùng. Sau này, đó là nét đặc trưng trong lối chơi thiên về phòng ngự của "Rafa", trở thành thứ vũ khí đáng sợ với hàng trăm đối thủ sừng sỏ tại ATP Tour.
Khả năng phản kháng của Nadal có thể được đo bằng những giọt mồ hôi chảy trên mọi bề mặt sân, sau mỗi pha cứu thua không tưởng, hay những loạt bóng bền vài chục lần chạm vợt. Sự chuẩn bị tỉ mỉ của anh trước mỗi trận đấu, trong từng quả giao bóng và thậm chí cả khi cuộc đấu kết thúc, cũng là để sẵn sàng cho mỗi tình huống phản kháng ấy.
"Quần vợt là đam mê, cũng là công việc của tôi", Nadal viết trong cuốn tự truyện xuất bản năm 2014. "Tôi cố gắng làm tốt nhất, trung thực nhất như thể đang làm việc ở cửa hàng kinh doanh kính của bố tôi, hoặc cửa hàng đồ nội thất của ông tôi. Bạn phải hết mình cho công việc và thành quả sẽ đến vào một lúc nào đó".
Năm 2003 khi 17 tuổi, Nadal trở thành tay vợt trẻ thứ ba trong kỷ nguyên Mở có chiến thắng ở Wimbledon. Ảnh: Tennis World.
Khả năng chịu đựng của Nadal trước mọi đối thủ là phi thường, và nó không hề mới với những ai theo dõi anh từ lúc mới bước vào quần vợt chuyên nghiệp. Khi dự giải vô địch quốc gia Tây Ban Nha năm 14 tuổi, Nadal bị gãy ngón út ngay trận đầu tiên. Nhưng cuối cùng anh vẫn là người chiến thắng dù chỉ cầm vợt bằng bốn ngón tay.
Nhiều năm qua, Nadal phải chịu đựng vô số chấn thương – đầu gối, cổ tay, bàn chân, lưng, gân kheo và nhiều bộ phận khác. Các chuyên gia từng nhận định đầu gối Nadal không bao giờ có thể đạt trạng thái bình thường trở lại. Họ lo sợ anh phải giải nghệ sớm vì hai đầu gối quá tải nghiêm trọng. Nhưng Nadal vẫn kiên nhẫn chiến đấu đến cùng với mọi loại chấn thương để duy trì công việc, cũng là đam mê lớn nhất cuộc đời.
Sức chịu đựng của Nadal còn thể hiện qua những tác động vô hình tiêu cực mà một tay vợt chuyên nghiệp nổi tiếng phải hứng chịu.
Nadal từng nhận nhiều lời dè bỉu về ngoại hình cơ bắp và trang phục không giống ai. Ảnh: Wimbledon.
Không phải ai cũng thích lối chơi và phong cách của Nadal trên sân. Thập kỷ trước, khi tay vợt Tây Ban Nha xuất hiện với áo ba lỗ và quần sooc dài quá đầu gối, tạp chí thời trang GQ gọi anh là "miếng thịt bò lăn lộn trên sân đất nện". Trong khi một cây bút của Sports Illustrated thậm chí ví sự xuất hiện của Nadal ở Wimbledon giống như "một tên côn đồ đường phố". Còn tín đồ của quần vợt lịch lãm thì xem anh là "kẻ cơ bắp hiếu chiến".
Nhưng khi Nadal lọt vào chung kết Wimbledon bốn lần trong năm năm, từ 2006 đến 2011 (anh không dự giải 2009), và đăng quang hai lần, thì những lời gièm pha dần biến mất. Giới mộ điệu chuyển sang ngưỡng mộ kỷ lục 82 trận thắng năm 2008 của Nadal. Anh từng bước rời khỏi "thành trì" sân đất nện, hoàn thiện bản thân, và thắng Roger Federer thường xuyên hơn trên sân cỏ và sân cứng.
Sau này, dù có giai đoạn trắng tay các năm 2015, 2016, "Rafa" vẫn trở lại ấn tượng để đoạt thêm sáu Grand Slam, nhờ đó san bằng kỷ lục 20 danh hiệu của Federer. Nadal không còn phải chịu thái độ thù địch, mà trái lại, nhận được sự nể phục từ số đông bằng cách đánh bại thần tượng lớn nhất của họ.
Đó là cách phản kháng của Nadal, người có sẵn sự kiên định, tính lỳ lợm và tài năng đặc biệt. Ngay cả trong những năm tháng sa sút nhất, khi thua ở vòng một Australia Mở rộng và thất bại ở Mỹ Mở rộng 2016, Nadal vẫn thường xuyên vô địch Roland Garros và giành chiến thắng ở những địa điểm quen thuộc khác trên mặt sân sở trường.
Dustin Brown gần như không được biết đến trước khi đánh bại Nadal hai lần liên tiếp ở mặt sân cỏ. Ảnh: Tennis World.
Hành trình kỳ vĩ của Nadal với quần vợt dĩ nhiên không phải lúc nào cũng chứng kiến đỉnh cao vinh quang. Trong hơn 200 thất bại, có những trận Nadal chẳng bao giờ muốn nhắc lại. Ví dụ như trận thua Steve Darcis ở vòng mở màn Wimbledon 2013, hay hai lần ngã ngựa trước Dustin Brown ở mặt sân cỏ các năm 2014, 2015. Điểm tích cực ở Nadal là thói quen không đổ lỗi cho hoàn cảnh sau mỗi lần gục ngã. "Điều duy nhất tôi cần làm là chúc mừng đối thủ. Đây không phải một bi kịch. Tôi đã thua và đó là thể thao", Nadal từ chối đổ lỗi cho chấn thương đầu gối sau trận thua Darcis.
Ở tuổi 34, Nadal vẫn đang đuổi theo các kỷ lục. Mục tiêu của anh trong tuần này là chiếc cup Masters 1000 thứ 36 để cân bằng kỳ tích của Novak Djokovic. Sau đó, tay vợt Tây Ban Nha sẽ hướng đến chinh phục ATP Finals lần đầu tiên trong sự nghiệp. Đầu năm 2021, Grand Slam thứ 21 sẽ chờ đợi Nadal ở Melbourne, Australia.
Nadal còn nhiều mục tiêu lớn sau cột mốc 1000 chiến thắng. Ảnh: Sky.
Liệu Nadal có vượt qua Lendl, Federer và Connors trong danh sách những người thắng nhiều nhất trên ATP Tour? Thực tế, Nadal đang hơn cả ba huyền thoại trên về tỷ lệ thắng trận với 83,2%. Federer có tỷ lệ thắng 82,1%, Connors là 81,8% và Lendl đạt 81,5%. Thông thường, tỷ lệ này sẽ giảm khi các tay vợt bước vào đoạn cuối sự nghiệp. Nhưng với sức sống mãnh liệt của Nadal, chưa ai biết khi nào hoàng hôn sự nghiệp của anh mới buông xuống.
"Điều đó không quan trọng với tôi", Nadal trả lời khi phóng viên ATP hỏi về vị trí của anh trong lịch sử quần vợt. "Tôi hài lòng với sự nghiệp của bản thân. Lúc này, tôi là một trong hai người thành công nhất. Nhưng chúng ta phải xem điều gì xảy ra trong những năm tới, phải xem Djokovic làm gì, Federer thi đấu ra sao và tôi sẽ thể hiện thế nào. Nếu mọi thứ suôn sẻ, chúng tôi có thể nói về chủ đề này khi sự nghiệp của cả ba kết thúc".
Với sự khiêm tốn được thể hiện xuyên suốt sự nghiệp, ngay cả khi giành thêm 20 Grand Slam nữa và thắng thêm 1000 trận ATP, Nadal có lẽ cũng không tuyên bố anh là người vĩ đại nhất. Nhưng với rất nhiều cổ động viên, ngay cả với những ai từng hoài nghi Nadal, tay vợt người Mallorca đã vươn tới vị thế đó.
Nhân Đạt tổng hợp