Quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ ngày 23/1 bỏ phiếu phê chuẩn nghị định thư xin gia nhập NATO của Thụy Điển. Tổng thống Tayyip Erdogan dự kiến ký thông qua văn kiện này trong vài ngày tới để hoàn tất quá trình phê duyệt, sau đó sẽ chuyển cho Mỹ theo thủ tục.
Đại sứ Mỹ tại Thổ Nhĩ Kỳ Jeff Flake ngày 25/1 cho biết sau khi Washington nhận được văn kiện, Bộ Ngoại giao Mỹ sẽ ngay lập tức thông báo cho quốc hội để khởi động thương vụ bán tiêm kích F-16 trị giá 20 tỷ USD cho Ankara. "Ngay sau khi văn kiện được gửi đến, thông báo chính thức sẽ được đưa ra", ông Flake nói.
Một quan chức Mỹ giấu tên cùng ngày cho biết Tổng thống Joe Biden đã thông báo cho lãnh đạo các ủy ban chủ chốt tại quốc hội Mỹ về ý định khởi động tiến trình bán F-16 cho Thổ Nhĩ Kỳ. Nhà Trắng hôm 24/1 cũng đã gửi thư cho một số nghị sĩ để thúc giục họ chấp thuận thương vụ, theo một số nguồn tin.
Tiêm kích F-16 Mỹ tại Iraq năm 2008. Ảnh: Wikimedia
Để gia nhập NATO, Thụy Điển cần được quốc hội toàn bộ 30 nước thành viên của khối chấp thuận. Hungary hiện là quốc gia duy nhất chưa "bật đèn xanh" cho quốc gia Bắc Âu. Thủ tướng Hungary Viktor Orban ngày 24/1 cam kết sẽ thúc giục quốc hội nước này bỏ phiếu ủng hộ Ankara gia nhập liên minh.
Thổ Nhĩ Kỳ ban đầu đặt hàng hơn 100 tiêm kích tàng hình F-35A do tập đoàn Lockheed Martin của Mỹ chế tạo, nhưng bị loại khỏi dự án năm 2019 sau khi mua tổ hợp phòng không S-400 do Nga sản xuất.
Mỹ sau đó đề xuất bán tiêm kích F-16 để bù khoản tiền 1,4 tỷ USD mà Ankara đầu tư vào dự án F-35. Tuy nhiên, thương vụ này bị một số lãnh đạo quốc hội Mỹ phản đối, liên quan tới vấn đề nhân quyền và việc Thổ Nhĩ Kỳ trì hoãn phê duyệt Thụy Điển vào NATO.
Tổng thống Erdogan tháng trước cho biết ông Biden đã cam kết sẽ thúc giục quốc hội duyệt thương vụ F-16, đổi lại ông Erdogan sẽ kêu gọi quốc hội phê chuẩn đơn xin gia nhập NATO của Thụy Điển.
Tiêm kích đa năng F-16 do General Dynamics phát triển từ những năm 1970, được Mỹ và các đồng minh sử dụng, với giá khoảng 30-35 triệu USD tùy biến thể. F-16 có thể đạt tốc độ tối đa 2.121 km/h ở độ cao 12.000 m, trần bay tối đa 18.000 m với tầm hoạt động 546 km. F-16 được trang bị một pháo 6 nòng 20 mm, 11 giá treo có thể mang theo 7,7 tấn vũ khí.
Thổ Nhĩ Kỳ là quốc gia sở hữu phi đội F-16 lớn thứ ba thế giới với 270 chiếc. Nước này muốn đặt mua thêm 40 tiêm kích F-16 cùng 79 bộ linh kiện hiện đại hóa từ Mỹ.
Phạm Giang (Theo Reuters)