Phiến quân IS dùng xe Toyota diễu hành ở thành phố Raqqa, Syria, tháng 9/2014. Ảnh: ABC News.
Các video tuyên truyền của Nhà nước Hồi giáo (IS) cho thấy nhóm phiến quân đi tuần tra đường phố ở Syria trên mẫu xe bán tải Toyota Hilux, cả đời cũ lẫn đời mới, và nhiều đoàn xe Toyota Land Cruiser dài di chuyển ở Libya.
Khoảng hai phần ba số phương tiện phiến quân IS sử dụng diễu hành qua trung tâm thành phố Raqqa, Syria, khá giống những mẫu Toyota quen thuộc màu trắng. Một lượng nhỏ phương tiện còn lại là của các thương hiệu xe khác như Mitsubishi, Huyndai và Isuzu.
"Thật đáng tiếc, Toyota Land Cruiser và Hilux đã gần như trở thành một phần của cái tên IS", ABC News dẫn lời Mark Wallace, cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, nói. Ông Wallace hiện là giám đốc điều hành Dự án Chống Chủ nghĩa cực đoan, hoạt động phi lợi nhuận để khám phá những mạng lưới hỗ trợ tài chính cho các nhóm khủng bố.
Theo ông Wallace, IS đã sử dụng nhiều phương tiện trong hoạt động quân sự, hoạt động khủng bố. Những video IS đăng tải gần đây cho thấy chúng sở hữu một đội xe Toyota, một yếu tố rất đáng lo ngại.
AFP cho biết dòng xe bán tải Toyota, cũng như của Mitsubishi, Huyndai và Isuzu, rất được phiến quân, các nhóm vũ trang, nổi dậy ưa thích vì chi phí hợp lý, thích ứng tốt và độ bền cao. Giai đoạn cuối cùng trong cuộc xung đột giữa Libya và Chad cuối những năm 1980 còn được gọi là "Chiến tranh Toyota" bởi binh sĩ Chad giành thắng lợi phần nào nhờ dòng xe bán tải di chuyển nhanh.
Chương trình Top Gear của BBC từng thử phá hủy một xe bán tải Toyota bằng cách đốt, dùng bi sắt phá, thậm chí là để lên nóc một tòa nhà rồi cho nổ. Các thợ cơ khí sau đó chỉ cần sử dụng một bộ đồ nghề cơ bản là có thể giúp chiếc xe hoạt động trở lại.
Toyota cho biết nhiều phương tiện trong video không phải là mẫu xe gần đây. "Chúng tôi có các thủ tục để đảm bảo sản phẩm của hãng không bị chuyển đổi trái phép để sử dụng cho mục đích quân sự", Ed Lewis, giám đốc chính sách công và truyền thông Toyota tại Washington, nói. Tuy nhiên, Toyota không thể kiểm soát hoàn toàn những kênh mua bán gián tiếp hoặc bất hợp pháp.
Đại sứ Iraq tại Mỹ Lukman Faily nói ngoài chuyển đổi mục đích sử dụng các xe tải cũ, IS còn có được "hàng trăm" xe Toyota "mới" trong vài năm gần đây. "Đây là nghi vấn chúng tôi đang đặt ra với các nước láng giềng", Faily cho biết. "Những chiếc xe tải mới này từ đâu đến?".
Nghi vấn IS sử dụng xe Toyota đã xuất hiện được vài năm. Năm 2014, đài phát thanh công cộng quốc tế PRI đưa tin Bộ Ngoại giao Mỹ chuyển 43 xe tải Toyota cho quân đổi dậy Syria. Một bài viết trên một tờ báo Australia gần đây cho biết có hơn 800 xe tải bị mất trong năm 2014 và 2015, có thể chúng đã bị tuồn vào vùng mà IS chiếm đóng.
Theo số liệu bán hàng từ Toyota, lượng xe Hilux và Land Cruiser bán ra ở Iraq tăng từ 6.000 chiếc năm 2011 lên 18.000 chiếc năm 2013, sau đó giảm xuống còn 13.000 chiếc trong năm tiếp theo. Hãng sẽ "lập tức hành động" nếu phát hiện có nhân viên môi giới bán xe cho khủng bố.
Toyota hôm nay thông báo sẵn sàng hợp tác với Mỹ để điều tra xem làm thế nào IS sở hữu nhiều xe của hãng. "Chúng tôi ủng hộ ủy ban Bộ Tài chính Mỹ điều tra các đường dây cung cấp quốc tế và dòng chảy tiền, hàng vào Trung Đông", hãng cho biết.
Như Tâm