'Muốn hiện đại thì phải làm ngay đường sắt cao tốc'

Chiều 23/11, đại biểu Quốc hội tập trung chất vấn Bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng về các vấn đề xung quanh đường sắt cao tốc, vay nợ của Vinashin, đường cho dự án bô xít Tây Nguyên.

Đại biểu Nguyễn Minh Thuyết chất vấn: “Căn cứ pháp lý nào để Chính phủ tái khởi động dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam”.

Bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng cho biết, tại kỳ họp trước, Quốc hội chưa thông qua chủ trương đầu tư đường sắt cao tốc Bắc Nam. Chính phủ chưa có chỉ đạo và Bộ cũng chưa tiến hành đầu tư. Tuy nhiên, Bộ có nghiên cứu dự án đường sắt cao tốc.

“Bộ chúng tôi đang nghiên cứu rất nhiều dự án, trong đó có đường sắt cao tốc dưới dạng báo cáo khả thi. Khuôn khổ báo cáo tiền khả thi trước đó chưa phục vụ công tác quy hoạch, rà soát quy hoạch tuyến đường sắt Bắc Nam như Quốc hội yêu cầu. Tất cả mới chỉ là bước nghiên cứu, lập đầu tư, nếu Quốc hội thấy có tính khả thi thì Chính phủ mới đầu tư”, ông Dũng giải trình.

Bộ trưởng Dũng cũng cho biết, Bộ đã nghiên cứu khả thi một số dự án như đường sắt trên cao nối vành đai 3 tới sân bay Nội Bài, đường sắt Hà Nội - Thanh Hóa, Nha Trang - TP HCM, TP HCM - Cần Thơ.

Đi sâu lý giải cơ sở pháp lý của việc nghiên cứu dự án đường sắt cao tốc, Bộ trưởng Dũng đã dẫn ra bóc băng ghi âm phiên thảo luận trong kỳ họp thứ 7 và nhấn mạnh: "Kết thúc kỳ họp thứ 7 Quốc hội chưa thông qua nghị quyết nhưng không kết luận dừng việc nghiên cứu, không kết luận là không cho nghiên cứu nữa mà yêu cầu Chính phủ tiếp tục chuẩn bị nghiên cứu để trình Quốc hội tại kỳ họp khác".

Để tăng tính thuyết phục, ông Dũng còn trích dẫn kết luận 67 ngày 22/3 vừa qua của Bộ Chính trị rằng đường sắt là một trong những ngành thuộc lĩnh vực kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội cần được ưu tiên phát triển đi trước một bước. Trước hết ưu tiên xây tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội, TP HCM, tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai, sau đó là đường sắt cao tốc Bắc - Nam, cần xây dựng trước đoạn Hà Nội - Vinh và Thành phố Hồ Chí Minh - Nha Trang...

"Căn cứ kết luận của Đảng và đối chiếu quy định pháp luật, chúng tôi thấy việc nghiên cứu dự án đường sắt này là cần thiết và đúng luật", ông Dũng chốt lại.

Bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng: "Với đường sắt khổ một mét đã có 130 năm nay, việc nâng cấp là bất khả kháng bởi hành lang đường sắt bị xâm phạm nghiêm trọng, việc hiện đại hóa sẽ không khả thi". Ảnh: Đoàn Loan.

Chung mối quan tâm tới đường sắt, nhà sử học Dương Trung Quốc đặt câu hỏi: "Nước ta còn nghèo, ưu tiên hàng đầu là mở rộng khổ đường sắt hiện tại, vậy Bộ Giao thông Vận tải có coi đây là ưu tiên hàng đầu?".

Theo Bộ trưởng, Chính phủ giao xây dựng quy hoạch mạng lưới đường sắt cả nước, trong đó có đường sắt cao tốc Bắc Nam, do vậy cần tiếp tục nghiên cứu dự án này. Với đường sắt khổ một mét đã có 130 năm nay, việc nâng cấp là bất khả kháng bởi hành lang đường sắt bị xâm phạm nghiêm trọng, việc hiện đại hóa sẽ không khả thi. Ngoài ra, phải ngưng tuyến vài ba năm để làm dự án là không khả thi.

"Nếu theo hướng hiện đại thì phải làm ngay đường sắt cao tốc. Trên tuyến đó sẽ ưu tiên cái nào trước, cái nào sau thì phải nghiên cứu cụ thể", ông Dũng khẳng định.

Bộ trưởng Giao thông cho biết thêm, đường sắt Bắc Nam phải kết nối với đường sắt đô thị. 5 dự án ở TP HCM đã khởi công, 6 dự án ở Hà Nội cũng đã khởi động, như tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông, Nhổn - Ga Hà Nội, Ngọc Hồi - Yên Viên đến nay đã xong thiết kế kỹ thuật. Các dự án này sẽ kết nối với đường sắt Bắc Nam trong tương lai.

Đại biểu Dương Trung Quốc thẳng thắn: "Tôi chưa thỏa mãn câu trả lời của Bộ trưởng. Trong Quốc hội chúng ta luôn nói thiếu vốn, song Chính phủ lại đặt đường sắt cao tốc lên trên đường sắt phổ biến của thế giới là khổ 1,435 m. Loại đường này đáp ứng nhu cầu số đông người dân và nền kinh tế. Còn đường sắt cao tốc chỉ phù hợp người có tiền".

Đại biểu Nguyễn Minh Thuyết lên tiếng: "Tôi thành thật xin lỗi là không biết kết luận của Bộ Chính trị vì khi trình dự án đường sắt cao tốc ra Chính phủ không phôtô kết luận. Tôi chỉ bình luận là Bộ trưởng dẫn lời phát biểu bế mạc của Chủ tịch Quốc hội để nói đấy là ý kiến chỉ đạo của Quốc hội, là căn cứ pháp lý thì có đúng không? Vừa rồi Bộ trưởng lại dẫn thêm biên bản cuộc họp, tôi xin nói biên bản cuộc họp không phải là căn cứ pháp lý".

Ông Thuyết tiếp tục bày tỏ quan điểm: "Chủ trương của Bộ Chính trị tôi nhất trí, quyền của Chính phủ chúng tôi nhất trí, nhưng đừng lôi Quốc hội vào đây. Các đồng chí đừng nói đây là Quốc hội đã thống nhất, sau này người dân phán xét các đại biểu như thế nào?".

Bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng trả lời ngắn gọn rằng ông lĩnh hội ý kiến của đại biểu Quốc về khổ đường sắt 1,435 m.

Đường chuyên chở sản phẩm từ dự án bô xít Tây Nguyên cũng được nhiều đại biểu quan tâm. Đại biểu Dương Trung Quốc nêu vấn đề, hạ tầng ở Tây Nguyên không đảm bảo, đã xuống cấp và quá tải, Bộ trưởng đã khảo sát đường 20 chưa? Nếu thêm cường độ sử dụng như thế nữa thì sẽ luôn ở trong tình trạng bị động.

Bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng trả lời Thủ tướng đã chỉ đạo về kết nối hạ tầng cho dự án bô xít, từ nhà máy Nhân Cơ (Đăk Nông) đi theo đường 14, tuyến đường này đang được cải tạo. Đường 20 cũng đang được duy tu, lập dự án mở rộng.

Được Chủ tịch Quốc hội yêu cầu, Bộ trưởng Kế hoạch Đầu tư Võ Hồng Phúc đứng lên giải trình, một ngày cần 200 chuyến xe nên lưu lượng của đường 20 là đảm bảo. Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Giao thông Vận tải bố trí vốn đầu tư đoạn đèo Bảo Lộc đến ngã tư Dầu Giây và đến cảng Cái Mép. Về lâu dài sẽ sử dụng đường sắt.

Ông Phúc khẳng định với đường sắt hiện nay thì không thể mở rộng được bởi đường khổ hẹp một mét, bán kính cong rất nhỏ không thể chạy tàu tốc độ cao. Tuy nhiên, Chính phủ sẽ vẫn tiếp tục nâng cấp tuyến đường này, đáp ứng nhu cầu người dân.

Đoàn Loan