Tác phẩm Một người Việt trầm lặng (tên gốc tiếng Pháp: Un Vietnamien bien tranquille) của Jean-Claude Pomonti khai thác tiểu sử nhà tình báo nổi tiếng của Việt Nam. Sách từng được ấn hành năm 2007 với tên Một người Việt Nam thầm lặng (Nhà sách Kiến Thức và NXB Thanh Hóa, bản dịch của Nguyễn Văn Sự). Công ty sách First News và NXB Tri thức vừa tái bản sách với tên mới.
Bìa sách "Một người Việt trầm lặng".
Jean-Claude Pomonti là đồng nghiệp của Phạm Xuân Ẩn trong thời chiến. Từ trải nghiệm thực tế đời sống báo chí, tác giả đưa ra kiến giải của ông về nhân vật, đặt tiểu sử nhân vật vào bối cảnh "dầu sôi lửa bỏng" của thời cuộc qua lối dẫn dắt như một tiểu thuyết trinh thám.
Tác giả viết: "Ẩn buộc phải tự giam mình trong thế giới tình báo đầy bí ẩn quanh co ở Sài Gòn, nơi có những hang ổ xen lẫn. Ông phải canh chừng những điệp viên hai mang, những kẻ bám đuôi, những người có nhiệm vụ thử thách hay theo dõi mình. Ông còn phải hoàn thành một công việc khó khăn hơn cả là giải thích tài liệu đã thu thập được, phân biệt đâu là tài liệu giả đâu là tài liệu thật, tránh những âm mưu cung cấp tin để đưa mình vào bẫy. Nhưng chính những tài liệu ông chuyển về miền Bắc đã khiến tướng Võ Nguyên Giáp đã phải thốt lên: Cứ như đang ở trong phòng điều hành tác chiến của Mỹ".
Những trang viết của Jean - Claude Pomonti là một lược thuật tiểu sử tinh gọn với nhiều tình tiết gợi mở. Cuộc đời, lý tưởng của nhà tình báo Phạm Xuân Ẩn hiện lên phía sau những dòng chữ sống động. Sự nhân ái, thành tín với bạn bè, đồng nghiệp không phân biệt chiến tuyến của nhân vật được đặc tả khá chi tiết.
Cuốn sách mô tả không khí đời sống Sài Gòn thập niên 1960 -1970 như một mảng tư liệu miền Nam thời chiến.
Trước đó, nhiều cuốn sách của giới nghiên cứu, học giả, ký giả Mỹ viết về Phạm Xuân Ẩn như Điệp viên Z.21 - Kẻ thù tuyệt vời của nước Mỹ (Thomas Bass) hay Điệp viên hoàn hảo (Larry Berman)... Jean-Claude Pomonti từng là phóng viên thường trú của tờ Le Monde (Pháp) ở Sài Gòn đầu thập niên 1970. Ông nhìn về chiến cuộc tại miền Nam theo một trục nhìn độc lập. Ông đã viết nhiều bài báo chống lại sự can thiệp của người Mỹ, chống lại sự phi lý của cuộc chiến đã gây nhiều tổn thất cho người dân Việt Nam.
Ngoài cuốn Một người Việt trầm lặng, Jean-Claude Pomonti từng phát hành nhiều sách về Việt Nam.
Tam Kỳ