Trong hai tháng gần đây, tôi và nhiều đồng nghiệp của mình thường xuyên nhận được các cuộc gọi mạo danh là cán bộ công an để yêu cầu làm định danh điện tử (VNeID) mức 2 nhưng lại hướng dẫn chúng tôi cài đặt ứng dụng giả mạo trên điện thoại, nhằm lấy cắp thông tin cá nhân, chiếm đoạt tài sản
Ngày 15/4 tôi đang làm việc thì nhận được cuộc điện thoại từ số máy lạ, người này tự nhận là công an phường, nơi tôi có hộ khẩu thường trú, cho biết căn cước công dân và tài khoản định danh điện tử (ứng dụng VNeiD) của tôi bị lỗi, sai thông tin.
Sau đó nói sẽ gửi đường link để tôi tải ứng dụng rồi cài đặt trên điện thoại, sau khi cài đặt xong thì cung cấp mã OTP, thông tin số căn cước công dân, địa chỉ cư trú... cho người này.
Mặc dù, tôi chưa bị lừa như thế này bao giờ nhưng tôi nhận định được luôn đây là kẻ lừa đảo. Bởi lẽ, tôi biết rõ đồng chí công an phường phụ trách khu vực tổ dân phố của tôi là ai, mỗi khi có việc gì cần thông báo, đồng chí sẽ đến tận nhà tôi trao đổi hoặc gọi điện thoại thông báo trực tiếp cho tôi mời tôi ra trụ sở để được hướng dẫn, làm thủ tục trực tiếp.
Đồng chí không bao giờ yêu cầu tôi cung cấp mã OTP. Lúc đó, tôi đang bận giải quyết nhiều công việc nên không có thời gian gọi điện báo cho đồng chí công an khu vực của tôi biết. Tôi chỉ dọa đối tượng gọi điện cho tôi rằng: "Anh hãy chấm dứt hành vi lừa đảo này đi. Tôi sẽ ra trình báo công an phường về sự việc này". Người này đã nhanh chóng tắt máy. Sau khi nhận cuộc gọi đó, tôi đã kịp thời kể chuyện và cảnh báo các đồng nghiệp thân thiết của mình phòng khi mọi người cũng gặp phải tình huống tương tự.
Sau tôi là em đồng nghiệp thân thiết ngồi ngay cạnh bàn làm việc của tôi cũng phải nhận cuộc điện thoại lừa đảo tương tự với mức độ nhiều hơn tôi. Chỉ trong ngày 27/4, đã nhận hai cuộc gọi lừa đảo.
Họ thông báo mã định danh cá nhân bị lỗi và bảo lên gặp Công an. Nếu không có thời gian thì hướng dẫn làm trên điện thoại thông minh luôn. Em đồng nghiệp của tôi thừa biết là kẻ lừa đảo nhưng cố tình hỏi rằng: "Anh ơi, lên Công an phường Thanh Xuân Nam hay Công an Quận Thanh Xuân?". Đối tượng trả lời: "Em lên Công an quận Thanh Xuân thì đi thẳng vào phòng 2 tầng 1". Em L.N.H lại hỏi: "Thế em cần gặp anh Nam hay anh Hùng?". Đối tượng nói: "Các anh ấy gọi cho chị rồi à?". Em L.N.H trả lời: "Vâng. Trước kỳ nghỉ lễ 30/4, các anh ấy gọi em rồi mà em bận quá chưa có thời gian lên". Đối tượng vẫn chưa nhận ra bị phát hiện hành vi lừa đảo nên tiếp tục nói: "Em gặp anh Nam nhé". Em L.N.H sau một hồi trêu đối tượng liền chốt lại một câu: "Anh Nam đấy đi lừa đảo nên bị đi tù rồi nhé. Anh tưởng lừa tôi mà dễ à". Đối tượng cũng tự động tắt máy khi không lừa được.
Một số người dân ở tổ dân phố của tôi còn bị lừa theo hình thức khác để chiếm quyền truy cập số điện thoại. Đối tượng giả danh bộ phận chăm sóc khách hàng của hãng gọi điện cho người dân. Thông báo rất đầy đủ thông tin thuê bao của bạn, nhưng đối tượng có thể nói nhầm cố ý về thuê bao trả trước hay trả sau và kèm thêm rằng số này đã bị hack cần xác định lại thông tin thuê bao để bảo mật. Đối tượng dẫn bạn đến một số máy hay web nào đó để bạn xác nhận.
Bạn làm theo chúng sẽ chiếm số của bạn (hay mắc song song một máy khác). Mục đích để đón mã OTP sử dụng để thực hiện giao dịch như Ngân hàng, hack tài khoản khác. Tôi cảm thấy rất bức xúc, vì sao đối tượng có thể biết chính xác người mà chúng gọi có hộ khẩu thường trú tại phường nào? Thông tin ngoài số điện thoại, đối tượng còn biết chính xác cả địa chỉ thường trú của "con mồi". Vấn đề bảo đảm sự an toàn cho mỗi công dân đang có nguy cơ bị đe dọa nghiêm trọng. Bất kỳ ai cũng có thể bị đối tượng lừa đảo nắm được thông tin cá nhân như số điện thoại, họ tên, địa chỉ hộ khẩu thường trú.
Có thể nói, xung quanh tôi có rất nhiều người nhận được các cuộc gọi lừa đảo giống như tôi. Tình trạng lừa đảo dưới hình thức công nghệ cao đang diễn ra khá phổ biến.
Các đối tượng lợi dụng sự nắm bắt chưa đầy đủ các thông tin liên quan đến việc cài đặt ứng dụng VNeID, kích hoạt tài khoản định danh điện tử của người dân, để lừa đảo bằng cách gọi điện thoại, sau đó gửi đường dẫn (link) qua các ứng dụng trực tuyến trên mạng xã hội như Zalo, Facebook... để dẫn dụ người dân truy cập đường link cài đặt phần mềm VNeID giả mạo có giao diện gần giống với ứng dụng VNeID thật.
Sau khi người dân cài đặt ứng dụng VNeID giả mạo được cấp quyền truy cập mức cao, bao gồm cả đọc dữ liệu cá nhân và đọc tin nhắn SMS chứa mã OTP..., từ đó các đối tượng lừa đảo kiểm soát được ứng dụng tài khoản ngân hàng sau đó thực hiện lệnh chuyển tiền trên điện thoại bị hại, thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản. Người dân cần chú ý để tránh bị mắc bẫy của các đối tượng lừa đảo.
Thứ nhất, nâng cao cảnh giác với hình thức lừa đảo này. Chỉ cài đặt ứng dụng VNeID từ nguồn chính thống trên App Store (hệ điều hành IOS cho điện thoại iPhone) và CH Play (hệ điều hành Android). Không cài đặt ứng dụng từ nguồn ngoài, từ các đường link lạ; không bật chế độ cài đặt ứng dụng từ nguồn không xác định trên điện thoại, tránh sập bẫy lừa đảo của tội phạm.
Thứ hai, Công an chỉ hỗ trợ kích hoạt định danh điện tử trực tiếp cho người dân, không hướng dẫn kích hoạt qua gọi điện thoại. Vì thế, người dân cần nâng cao cảnh giác, phòng tránh và tố giác kịp thời với loại tội phạm gọi điện kích ứng dụng VneID.
Thứ ba, ai chưa làm định danh mức 2 hãy đến trực tiếp Công an xã, phường, thị trấn nơi gần nhất để thực hiện. Việc đăng ký định danh điện tử mức 2 phải do công dân trực tiếp đến cơ quan công an thực hiện các thủ tục, do phải chụp ảnh, quét vân tay và không thể làm thay người khác. Mọi hành vi gọi điện thoại, nhắn tin tự xưng là Công an yêu cầu công dân tải, cài đặt ứng dụng khác với ứng dụng VNeID, khai báo thông tin đăng ký định danh điện tử đều là hành vi lừa đảo.
Thứ tư, đối với các trường hợp sai lệch thông tin về căn cước công dân, sai lệch về số điện thoại tài khoản định danh điện tử chưa thể kích hoạt, cơ quan Công an sẽ gửi giấy mời đến địa chỉ cụ thể hoặc Cảnh sát khu vực gặp trực tiếp công dân để hướng dẫn điều chỉnh cho công dân.
Mọi công dân khi phát hiện sai sót thông tin về tài khoản định danh điện tử, thẻ căn cước công dân liên hệ trực tiếp Công an phường, xã nơi cư trú hoặc Đội Cảnh sát Quản lý hành chính về Trật tự xã hội để được hướng dẫn cụ thể. Người dân cần hết sức cảnh giác, đề phòng, tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản, mật khẩu VNeID, mã OTP, thông tin về thẻ căn cước công dân, thông tin về tài khoản ngân hàng cho bất cứ người nào, hoặc làm theo hướng dẫn từ cuộc gọi bằng số điện thoại lạ khi chưa xác định đúng thông tin.
Thứ năm, trường hợp có nghi ngờ về hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì kịp thời thông báo ngay cho cơ quan công an gần nhất hoặc Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao để kịp thời ngăn chặn và hướng dẫn giải quyết.
Tôi hy vọng rằng trong thời gian tới, chính quyền, các cơ quan chức năng sẽ cùng vào cuộc, đưa hết những kẻ lừa đảo ra trước vành móng ngựa, xử lý theo quy định của pháp luật và có những biện pháp quyết liệt, triệt để nhằm bảo đảm sự an toàn cho mỗi công dân.
Vũ Thị Minh Huyền
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.