Dân tộc Dao là một trong 54 dân tộc anh em đang sống trên dải đất Việt Nam, phân bố chủ yếu ở các tỉnh vùng cao phía Bắc như Hà Giang, Lào Cai, Lạng Sơn... Giống như các dân tộc thiểu số khác, ngoài những công việc trồng trọt, chăn nuôi thì người Dao đỏ ở Sa Pa cũng có một số nghề thủ công mang dấu ấn riêng độc đáo như rèn đúc làm đồ trang sức, thêu in hoa trên vải bằng sáp ong, dệt thổ cẩm... Trong đó thêu, dệt thổ cẩm là một họat động được người Dao đỏ Sa Pa còn gìn giữ và phát triển nhất.
Những sản phẩm lưu niệm được nhiều du khách ưa chuộng. Ảnh: Hương Chi.
Các sản phẩm làm ra từ thổ cẩm đã được đa dạng hóa bên cạnh việc chỉ dùng để may trang phục truyền thống và để phục vụ cuộc sống thường ngày như trước đây. Từ bàn tay khéo léo của người phụ nữ Dao đỏ, những tấm vải thổ cẩm đã được làm thành các sản phẩm độc đáo khác nhau từ những thứ nhỏ xíu như vòng tay, vòng chân, móc treo chìa khóa...cho đến những chiếc túi đeo hoặc túi trang trí xinh xắn, những chiếc khăn trải bàn...có nhiều họa tiết được thêu thùa cầu kỳ.
Theo lời kể của các chị các mẹ người Dao đỏ, họ phải mất tới một năm để thêu được một bộ quần áo truyền thống, đối với những sản phẩm nhỏ lẻ như dây vòng, móc khóa thì khoảng vài ngày, một tấm khăn hoặc túi đeo nếu có nhiều họa tiết phức tạp cũng mất nửa năm để hoàn thiện. Người phụ nữ Dao đỏ không chỉ thêu thùa dệt vải mà còn phải chăm lo đời sống gia đình, từ những công việc đồng áng theo mùa vụ cho tới chuyện chồng con... Chính vì vậy mà bất kể khi nào rỗi rãi trên tay luôn là cái kim, cuộn chỉ, tấm vải.
Trên những chặng đường du lịch khám phá các điểm tham quan của Sa Pa, du khách có thể bắt gặp hình ảnh của những bà mẹ vừa trông con tay bồng tay bế vừa đem theo túi sợi để thêu, hoặc những bà cụ phơi ngô phơi thóc bên sân, hông vẫn đeo đồ thêu.
Ảnh về thổ cẩm của người Dao đỏ Sa Pa
Người Dao nói chung và người Dao đỏ nói riêng chuộng dùng màu đỏ tươi rực rỡ để trang trí : khăn đỏ, bông trên ngực áo, cổ áo… Kỹ thuật thêu thoáng để lộ nền đen, nền chàm trong các họa tiết, có tác dụng làm giảm độ rực chói của các màu nguyên sắc, tạo cho chung độ chuyển sắc êm, trầm, nhuần nhụy. Những họa tiết để thêu, dệt lên vải thường là hoa, lá, hình người... được cách điệu khá nhiều, lồng ghép tinh tế thể hiện sự tỉ mỉ và khéo léo của con mắt lẫn bàn tay người phụ nữ Dao đỏ.
Họa tiết hoa văn thường thấy của người Dao. Ảnh: thocambity.
Thổ cẩm của người Dao đỏ từ chỗ chỉ dùng trong đời sống thường nhật đã biến thành những món quà lưu niệm đầy ý nghĩa, nhắc du khách nhớ lại một vùng miền tươi đẹp của tổ quốc. Đến Sa Pa du khách sẽ không phải mỏi mắt tìm kiếm vì người Dao đỏ bán hàng thủ công rất nhiều, cụ thể là bản Tả Phìn cách thị trấn Sa Pa chừng 15km, nơi sinh sống của cộng đồng người Dao đỏ ở Sa Pa.
Trên đường đi bản, đâu cũng có thể thấy những người phụ nữ Dao đỏ trong trang phục truyền thống rực rỡ quây quần từng cụm nhóm thêu thùa. Họ coi mỗi sản phẩm làm ra như một đứa con tinh thần, nó thể hiện cả tính cách của người làm ra và du khách khi được chiêm ngưỡng sẽ không khỏi thán phục.
Hương Chi