Một bộ trang phục hoàn chỉnh của người Dao gồm: Áo, yếm, xà cạp, dây lưng, khăn vấn đầu, váy dài cùng đồ trang sức vàng bạc.
Yếm trắng của người Dao Họ
Để phân biệt phụ nữ Dao Họ với các phụ nữ Dao khác chỉ cần nhìn vào chiếc yếm ngực trắng độc đáo trên trang phục của họ. Với các họa tiết cầu kỳ được hình quả núi, hình cây, hoa, hình vuông... được thêu trên nền vải trắng, chiếc yếm trông rất đặc biệt và giúp bảo vệ phần ngực của người phụ nữ.
Chiếc yếm trắng tôn thêm vẻ đẹp của trang phục phụ nữ Dao Họ. Ảnh: langvietonline
Người Dao Họ thường thêu hoa văn phần trên của yếm trước sau đó mới tiến hành thêu đến thân yếm. Để trang trí cho chiếc yếm thêm đẹp mắt, người ta đính 3 hạt bạc giống hình đầu mũi tên lên phía hàng trên cùng. Dưới hàng bạc đính thêm 3 bông hoa tám cánh bằng bạc, giữa bông hoa chạm nổi một hình tròn tượng trưng là nhụy hoa. Ở dưới là một hình ngôi sao 8 cánh, điểm nhấn và là họa tiết chủ đạo trên miếng vải. Chỉ dùng để thêu cũng chỉ có hai màu xanh và màu tím, nổi bật trên nền vải trắng.
Người Dao Họ thường mặc yếm thay áo lót và khoác áo vải đen chàm ở bên ngoài nhưng không cài cúc nhằm để lộ những hoa văn trên yếm ra ngoài, trông rất nổi bật và đẹp mắt trên nền trang phục màu chàm.
Trang phục của người Dao Khâu
Đến Tây Bắc, du khách sẽ thấy bên những nếp nhà đơn sơ, hình ảnh những người phụ nữ đang miệt mài ngồi thêu hay bên khung cửi dệt, tỉ mẩn dạy con, cháu thêu các loại trang phục.
Thiếu nữ Dao Khâu. Ảnh: dulichgo
Điểm nhấn trên trang phục của người phụ nữ Dao Khâu là chùm đồng bạc gồm 5 đến 7 chiếc và các tua chỉ màu đỏ thẫm từ cổ áo xuống lưng, rất nổi bật. Mỗi bước đi, những đồng bạc lúc lắc theo từng bước, khiến bao ánh mắt hút nhìn theo. Điểm tô trên trang phục của người phụ nữ Dao Khâu là một mảnh vải chàm dài, buộc nhiều vòng quanh thắt lưng của người phụ nữ. Riêng chiếc quần được chú trọng thêu bằng chỉ nhiều màu sắc, với các hình thù hoa văn rực rỡ với đường nét tinh xảo, bố cục hài hòa.
Ngoài ra, phụ nữ Dao Khâu có cách quấn khăn rất đẹp. Để làm khăn, người ta phải sử dụng tấm khăn vải dài 5-7 mét, quấn đến vòng thứ 3 được bẻ gập 3 góc rồi mới quấn tiếp để tạo hình dáng khiến trang phục của họ thêm đẹp mắt.
Trang phục của người Dao Tiền
Người phụ nữ Dao Tiền có cách ăn mặc rất tinh tế và khá cầu kỳ, trang phục của họ thường là những sắc màu thổ cẩm rực rỡ với nghệ thuật trang trí tinh tế và kỹ thuật nhuộm chàm không phải dân tộc nào cũng làm được. Trong cộng đồng người Dao, chỉ có người Dao Tiền là mặc váy.
Thiếu nữ Dao không thể thiếu các trang sức bằng bạc. Ảnh: dantocviet
Để sáng tạo nên những hoa văn đẹp mắt, người ta dùng dụng cụ vẽ để tạo hoa văn, tỉa tót hoa lá hoặc vẽ hình các con vật, hình tròn, hình vuông... Sau khi nấu chảy sáp ong họ sẽ nhúng đầu bút vẽ hoa văn lên vải rồi đem đi nhuộm chàm, ngâm vào nước nóng để sáp tan chảy. Những chỗ vẽ sáp ong không nhuộm chàm nên có một màu xanh lơ rất đẹp mắt.
Sau đó là phần thêu họa tiết. Người phụ nữ Dao Tiền rất khéo léo không thêu đè lên các sợi vải mà luồn chỉ theo mắt sợi, thêu ở mặt sau để các họa tiết nổi bật lên trên mặt phải, rất tinh tế và cầu kỳ.
Rực rỡ trang phục của người Dao Đỏ
Cũng giống như trang phục của những người Dao khác gồm khăn, mũ, áo, quần, thắt lưng, xà cạp quấn chân nhưng du khách dễ dàng nhận ra trang phục của người Dao Đỏ như đúng tên gọi của họ. Để tạo ra bộ trang phục phải có 5 màu cơ bản, nhưng màu đỏ vẫn là điểm nhấn chủ đạo không thể thiếu được.
Với hai màu chủ đạo là đen và chàm, chiếc áo của họ không được khoét nách mà đấu thẳng vào thân, nẹp cổ liền với nẹp ngực được trang trí bằng các hình thêu màu đỏ. Phía đầu của nẹp ngực được đính nhiều chuỗi hạt cườm và tua rua màu đỏ, trông rất bắt mắt. Có thể nói, người Dao Đỏ thể hiện hoa văn trên hầu hết các trang phục của họ với những hình hoa lá, cây cỏ, hình cách đoạn, hình tròn, vuông...
Những phụ nữ Dao đỏ miệt mài ngồi thêu sau khi tan buổi chợ. Ảnh: Anh Phương
Tuy nhiên, chỉ cần nhìn vào chiếc khăn đội đầu, bạn có thể dễ dàng nhận ra bởi chiếc khăn là tâm điểm của bộ trang phục với màu đỏ rực, được trang trí hình vết hổ, cây vạn hoa, hình cách đoạn... Hoa văn ở trên khăn từ ngoài vào có 5 lớp. Khi đội lên đầu, các hoa văn họa tiết của 5 lớp văn sẽ phô ra ngoài, làm tăng thêm vẻ đẹp của chiếc khăn. Những họa tiết này thể hiện sự khéo léo, trí tưởng tượng phong phú cùng với con mắt thẩm mỹ mà về nghệ thuật còn rất tinh tế trong việc sử dụng màu sắc, bố cục cân đối hài hòa của người Dao.
Anh Phương