'Mẹ không virus viêm gan B, bé sơ sinh có thể hoãn tiêm văcxin'

- Ông đánh giá như thế nào về sự việc 3 trẻ sơ sinh tại huyện Hướng Hóa, Quảng Trị tử vong sau tiêm văcxin viêm gan B, và ngay sau đó là ca tử vong ở Bình Thuận?

- Đây là sự việc rất nghiêm trọng, chưa từng có việc như vừa xảy ra ở Quảng Trị. Ở Nghệ An từng có chùm ca bệnh 3 trẻ nhưng trên địa bàn khác nhau, cùng huyện, nhưng khác xã. Còn ở đây, 3 trẻ cùng một lúc, cùng một nơi là chưa từng có. Trường hợp này rất hy hữu, vì thế lập tức Bộ Y tế, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia đều phải cử người đến địa phương tìm hiểu. Bình thường theo quy định, nếu xảy ra tai biến nghi do tiêm chủng thì địa phương thành lập hội đồng chuyên môn để đánh giá, đưa ra kết luận về nguyên nhân. Sau đó, tỉnh sẽ gửi báo cáo lên Bộ.

Về ca ở Bình Thuận, Cục Y tế Dự phòng đã có công văn gửi yêu cầu địa phương lập hội đồng tư vấn chuyên môn, khẩn trương điều tra để đưa ra kết luận.

- Theo ông, đâu có thể là nguyên nhân dẫn tới cái chết của 3 trẻ tại Quảng Trị?

- Điều này rất khó nói. Vì 3 trẻ tử vong cùng một lúc nên rất ít ai nghĩ đến sự trùng hợp bệnh lý, trong khi trẻ đẻ ra bình thường. Còn về nguyên nhân do văcxin, đoàn chuyên gia của Bộ Y tế cũng ít nghĩ đến. Văxcin đã được kiểm nghiệm trước khi tiêm, khoảng 600.000-700.000 liều trên cả nước được tiêm nhưng chỉ có Quảng Trị xảy ra tai biến nghiêm trọng. Dù vậy, Bộ Y tế vẫn sẽ phải kiểm tra lại chất lượng văcxin. 

Mẫu văcxin trong hai lô gây phản ứng nghiêm trọng tại Quảng Trị sẽ được gửi đến Viện kiểm định quốc gia về văcxin và sinh phẩm y tế. Ngoài ra, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cũng đã liên hệ với Tổ chức Y tế Thế giới để gửi mẫu đi xét nghiệm ở một phòng xét nghiệm độc lập của ngước ngoài. Mục đích để đánh giá chất lượng của văcxin. 

Về quy trình tiêm chủng, bảo quản văcxin tại Bệnh viện đa khoa huyện Hướng Hóa đúng là có một số lỗi như việc ghi chép sổ sách, không có tủ bảo quản văcxin riêng, tiêm không đúng chỗ tiêm - tiêm trong phòng bệnh, phòng đẻ trong khi theo quy định là tại buồng tiêm. Nhưng ngay cả lỗi tiêm không đúng chỗ cũng không phản ứng nặng đến mức tử vong.

- Nhiều chuyên gia cho rằng chỉ những trẻ có mẹ mang virus viêm gan B thì mới cần tiêm văcxin ngay trong 24h đầu sau sinh, còn lại thì không cần? Quan điểm của ông về ý kiến này?

- Tại Việt Nam, ước tính khoảng 10% bà mẹ có sẵn virus viêm gan B trong máu. Trong quá trình sản phụ chuyển dạ, virus sẽ xâm nhập vào cơ thể trẻ, vì thế phải tiêm sớm, tiêm muộn thì giá trị bảo vệ trẻ kém đi. Khi trẻ mắc bệnh thì khả năng sau này dễ dẫn tới xơ gan, ung thư gan, nguy cơ tử vong rất cao. Những trường hợp trẻ sinh ra mà mẹ không mang virus thì có thể lùi thời điểm tiêm lại.

Vào năm 2007, đầu năm 2008 cũng có nhiều trường hợp phản ứng sau tiêm chủng đối với văcxin viêm gan B tiêm trong 24h sau sinh. Khi đó, ngành y tế đã tổ chức khá nhiều cuộc hội thảo, lấy ý kiến của các chuyên gia cả trong nước và quốc tế. Kết luận cuối cùng được đưa ra là cần phải tiêm sớm do đặc điểm dịch tễ của nước ta tỷ lệ virus lưu hành trong cộng đồng cao. Vì thế phải tiêm sớm để bảo vệ trẻ khi đẻ, bảo vệ cho những cháu có mẹ bị viêm gan B. 

Khi đó, phương án xét nghiệm virus viêm gan B cho tất cả các sản phụ trước sinh cũng được đưa ra bàn. Như thế chỉ những trường hợp nào mẹ đang mang virus trong máu thì trẻ mới cần tiêm sớm. Thế nhưng làm thế nào để xét nghiệm hết được 100% sản phụ trước khi đẻ xem có mang virus không. Như vậy một năm cần làm khoảng 1,5 triệu xét nghiệm. Đây là một việc làm tốt kém, và không nước nào làm như vậy. Hiện chỉ một số bà mẹ ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP HCM..., tự bỏ tiền túi ra, chủ động làm xét nghiệm này. Tuy nhiên đây chỉ là con số nhỏ, không nhiều. 

Văcxin không đắt như xét nghiệm. Nếu khuyến cáo chỉ tiêm chủng cho con khi biết mẹ mang virus viêm gan B thì chỉ có một số bà mẹ có điều kiện làm được. 

- Trước sự cố này, ngành y tế có khuyến cáo gì với người dân?

- Hiện tại WHO vẫn khuyến cáo tiêm vì sức khỏe chung của cộng đồng. Trước tình hình này, Hội đồng chuyên môn Bộ Y tế sử dụng văcxin sẽ họp để cân nhắc việc tiêm như thế nào. Còn hiện tại tôi nghĩ vẫn nên tiếp tục tiêm để bảo vệ trẻ. Trung bình một ngày có 80 trẻ dưới 1 tuổi chết do những nguyên nhân khác nhau. Trong đó một số tỷ lệ nhất định không biết nguyên nhân gì, gọi là hội chứng đột tử, có thể xảy ra trùng hợp vào các ngày tiêm chủng. 

Những khuyết điểm tại Bệnh viện đa khoa Hướng Hóa nói chung phải rút kinh nghiệm, khuyến cáo ở các khu vực khác, cần mở rộng việc tập huấn. Các cơ sở tăng cường kiểm tra việc bảo quản, xuất nhập văcxin, tiêm ở nơi đảm bảo vô trùng. 

Nam Phương

• Dừng tiêm văcxin viêm gan B sau khi 3 trẻ sơ sinh tử vong