Năm 2019, ông anh rể có cửa hàng bán đồ nhựa của tôi mạnh tay chi 2 tỷ đồng mua một lô đất trung tâm thành phố tỉnh 40 km. Khi ấy, khu vực này được quảng cáo là "vàng" khi nằm trong quy hoạch khu công nghiệp, hứa hẹn tăng giá gấp 2-3 lần sau vài năm.
Thế nhưng, sau 5 năm, mảnh đất nằm im cỏ mọc um tùm, ông anh tôi chẳng thèm lái xe xuống thăm đất.
Thời điểm mua đất, không chỉ anh rể tôi mà nhiều người khác được môi giới tư vấn nhiệt tình: "Khu này sắp có đường lớn đi qua, nhà máy lớn đang đàm phán đặt trụ sở. Cứ mua rồi để đó, 3 năm nữa bán ắt có lời". Ông anh tôi cũng không kiểm chứng thông tin, cứ nghe người bán thao thao bất tuyệt về tiềm năng.
Và khi bị thúc đến câu: "Người đẻ, đất không đẻ", ông anh tôi chốt mua ngay.
Thời điểm này, khi giá vàng lên, thì ông anh chua chát: "Có người trả 1,5 tỷ tôi cũng muốn bán, nhưng chẳng ai mua". Môi giới bảo muốn bán nhanh phải hạ xuống 1,2 tỷ lỗ 800 triệu, chưa tính lãi ngân hàng.
Nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ như anh đang mắc kẹt ở các vùng ven đô do thiếu nghiên cứu thị trường. Họ mua đất dựa trên lời hứa quy hoạch do 'cò' vẽ ra. Và hơn nữa là tin vào huyền thoại "người đẻ đất không đẻ".
Trước khi tin vào huyền thoại này, cần bóc tách những nghịch lý đáng chú ý: Những mảnh đất nông nghiệp ở vùng xa xôi hẻo lánh vẫn có thể được định giá hàng tỷ đồng, trong khi nhiều dự án quy hoạch bài bản, quy mô lớn lại bị bỏ hoang dù mức giá vài chục tỷ vẫn thu hút người mua.
Điều này càng rõ hơn khi những lô đất được phân khu, đấu giá gần khu vực nông thôn lại được đấu giá gần trăm triệu mỗi mét vuông. Điều này phản ánh cơn khát làm giàu, gia tăng tài sản của một số người.
Tâm lý "người đẻ đất không đẻ" đã ăn sâu vào nhận thức, khiến nhiều người tin rằng sở hữu đất là cách an toàn để sinh lời: Vì ai cũng có nhu cầu.
Đúng là vậy, những thửa đất mua cách đây 10-20 năm, nay bán ra đúng thời điểm, có thể thu lãi lớn.
Tuy nhiên, bối cảnh hiện tại đặt ra nhiều thách thức: giá đất đang ở mức cao, tỷ lệ sinh giảm, các tòa chung cư được xây dựng, mặt bằng kinh doanh truyền thống khó cạnh tranh với thương mại điện tử...
Đặc biệt, phân khúc căn hộ cao cấp đang đối mặt với rủi ro khi nhu cầu thuê ngắn hạn (như homestay) suy giảm, trong khi việc cho thuê dài hạn cũng gặp khó khăn. Nhiều nhà đầu tư non tay, lướt sóng rơi vào cảnh "treo đất", đối diện áp lực trả nợ, mất chi phí cơ hội...