Văn phòng Tổng thống Israel ngày 30/11 tiếp nhận đơn xin ân xá dài 111 trang do Amit Hadad, luật sư của ông Benjamin Netanyahu, soạn thảo cùng một bức thư từ Thủ tướng Israel gửi Tổng thống Isaac Herzog, nhằm giúp chấm dứt các phiên tòa và cuộc điều tra chống lại ông.
Ông Hadad nhấn mạnh quyết định ân xá của Tổng thống Herzog cho Thủ tướng Netanyahu sẽ giúp hàn gắn các tầng lớp tại Israel, hạ nhiệt căng thẳng và "tất cả là vì mục đích củng cố khả năng phục hồi của quốc gia".
Thủ tướng Netanyahu cho biết ông quyết định gửi đơn xin ân xá lên Tổng thống sau khi phải trình diện tại tòa ba lần mỗi tuần theo yêu cầu của các thẩm phán, khiến ông không còn thời gian và tâm sức để xử lý tình hình an ninh và chính trị tại Israel gần đây.
Ông Netanyahu đắc cử Thủ tướng lần đầu năm 1996 và đang trong nhiệm kỳ thứ 6. Ông được đánh giá là lãnh đạo quan trọng nhất trên chính trường Israel hiện đại, nhưng cũng vướng vào nhiều bê bối.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại cuộc họp báo ở Nhà Trắng ngày 29/9. Ảnh: AFP
Các nhà điều tra Israel bắt đầu xem xét hoạt động của ông Netanyahu vào năm 2016 và đề nghị truy tố ông vào tháng 2/2018. Năm 2019, bộ trưởng tư pháp Israel lúc đó là Avichai Mandelblit công bố cáo trạng, truy tố ông Netanyahu với tội danh hối lộ, gian lận và lạm dụng tín nhiệm.
Quá trình xét xử Thủ tướng Israel bắt đầu từ tháng 5/2020, xem xét cùng lúc ba vụ án có tên gọi Hồ sơ 1000, Hồ sơ 2000 và Hồ sơ 4000.
Hồ sơ 1000 còn được biết đến là "Bê bối Quà tặng", trong đó ông Netanyahu đối mặt hai cáo buộc gian lận và lạm dụng tín nhiệm.
Trong vụ án này, ông Netanyahu cùng vợ là bà Sara bị cáo buộc nhận những món quà đắt tiền từ hai doanh nhân giàu có là Arnon Milchan, nhà sản xuất phim Hollywood gốc Israel, và tỷ phú người Australia James Packer trong giai đoạn 2007-2016.
Những món quà được cho là gồm champagne, xì gà đắt tiền, tổng trị giá gần 300.000 USD. Ông Mandelblit mô tả quà được gửi đến liên tục cho vợ chồng ông Netanyahu, "đến mức giống như một 'kênh cung ứng'".
Các công tố viên cho biết đổi lại, ông Netanyahu đã dành nhiều ưu tiên cho Milchan, như gây sức ép để Bộ Tài chính Israel kéo dài gấp đôi thời hạn miễn thuế cho người Israel sống ở nước ngoài, như Milchan, khi họ về nước. Truyền thông Israel gọi quy định này là "luật Milchan".
Cáo trạng còn cho rằng ông Netanyahu đã vận động hành lang chính phủ Mỹ để giúp Milchan gia hạn thị thực và hỗ trợ một thương vụ sáp nhập liên quan đến kênh truyền hình mà Milchan có cổ phần. Hiện không có thông tin ông Packer đã nhận lại gì khi tặng quà cho Thủ tướng Israel.
Ông Netanyahu bác bỏ các cáo buộc. Milchan và Packer nói họ tặng quà không phải để hối lộ thủ tướng Israel. Tại Israel, tội danh lừa đảo và lạm dụng tín nhiệm sẽ bị phạt ba năm tù, trong khi người đưa hối lộ có thể ngồi tù tối đa 10 năm.
Trong Hồ sơ 2000, Thủ tướng Netanyahu bị cáo buộc gian lận và lạm dụng tín nhiệm, khi lợi dụng mối quan hệ với đồng minh là Sheldon Adelson, tỷ phú sòng bạc người Mỹ sở hữu tờ báo Israel Hayom ở Israel.
Mandelblit cho biết dù có quan điểm đối đầu gay gắt, ông Netanyahu và Arnon Mozes, chủ tờ Yediot Aharonot, một trong những nhật báo hàng đầu Israel, vẫn gặp nhau ba lần trong giai đoạn 2008-2014.
Thủ tướng Netanyahu được cho là đã thảo luận về một thỏa thuận có đi có lại với Mozes, rằng báo Yediot Aharonot sẽ đưa thông tin có lợi cho chính phủ Israel, đổi lại ông sẽ tác động Adelson và xem xét dự luật hạn chế số phát hành của Israel Hayom, tờ báo đối thủ của Yediot Aharonot.
Ông Netanyahu sau đó cho biết những gì trao đổi với Mozes "không phải là đề nghị nghiêm túc". Adelson nói ông không biết về bất kỳ thỏa thuận nào giữa ông Netanyahu và Mozes và rất phẫn nộ về ý tưởng này. Adelson qua đời năm 2021.
Vụ án thứ ba ông Netanyahu đối mặt là Hồ sơ 4000. Thủ tướng Israel bị truy tố với cáo buộc gian lận, hối lộ và lạm dụng tín nhiệm khi ra các quy định có lợi cho tập đoàn viễn thông Bezeq của Shaul Elovitch trong giai đoạn 2014-2017, lúc ông kiêm nhiệm vị trí bộ trưởng viễn thông.
Đổi lại, Elovitch sẽ đưa tin tích cực về Thủ tướng Netanyahu cùng vợ trên trang tin Walla mà ông sở hữu. Elovitch còn kỳ vọng ông Netanyahu không cản trở các lợi ích kinh doanh của Bezeq liên quan các vụ sáp nhập.
"Ông Netanyahu và các cộng sự đã can thiệp trắng trợn và liên tục vào nội dung đăng trên Walla, tìm cách tác động đến việc bổ nhiệm các nhân sự cấp cao, bao gồm biên tập viên và phóng viên", cảnh sát Israel cho biết.
Ông Netanyahu, Elovitch đều phủ nhận các cáo buộc.
Tổng thống Israel Isaac Herzog (phải) và Thủ tướng Benjamin Netanyahu tại Jerusalem tháng 11/2022. Ảnh: AFP
Tháng 2/2021, ông Netanyahu khẳng định vô tội trong cả ba vụ án, trong khi tòa án quận Jerusalem đã lấy lời khai từ hơn 300 nhân chứng. Quy trình tư pháp có lúc bị gián đoạn vì Covid-19 và chiến sự Gaza. Ông Netanyahu bắt đầu trình diện tòa từ cuối năm 2024, trở thành thủ tướng Israel đầu tiên phải hầu tòa. Để đảm bảo an ninh, tòa án diễn ra dưới một hầm ngầm ở Tel Aviv thay vì trụ sở tòa án ở Jerusalem.
Văn phòng Tổng thống Israel cho biết Bộ Tư pháp sẽ thu thập ý kiến của các cơ quan liên quan, sau đó gửi khuyến nghị đến cố vấn pháp lý của ông Herzog. Hiện chưa rõ Tổng thống Herzog sẽ hành động thế nào, bởi lệnh ân xá chỉ áp dụng với người đã bị kết tội, trong khi Thủ tướng Netanyahu đã bác bỏ mọi cáo buộc.
Lần duy nhất một tổng thống Israel ân xá cho các bị cáo trước khi bị kết tội là vào những năm 1980, trong vụ án có liên quan các sĩ quan cơ quan an ninh nội địa Shin Bet. Lệnh ân xá được ban do lo ngại bí mật quốc gia bị lộ trong quá trình xét xử.
Ông Herzog từng là đối thủ chính trị của ông Netanyahu, nhưng hai người gần đây có quan hệ tốt trong việc lãnh đạo Israel. Ông Herzog nói rằng cách tốt nhất để chấm dứt bê bối pháp lý bủa vây ông Netanyahu là đội ngũ pháp lý của Thủ tướng đạt thỏa thuận với các công tố viên.
Như Tâm (Theo Washington Post, Al Jazeera, Conversation)