"Iran chắc chắn sẽ phản ứng với hành vi gây hấn của Israel. Chúng tôi chưa bao giờ bỏ qua hành vi gây hấn nào trong 40 năm qua, cũng như đủ khả năng phá hủy mọi thứ mà Israel sở hữu chỉ với một chiến dịch", tướng Ali Fadavi, phó tư lệnh Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), cho biết hôm 31/10.
Đây là tuyên bố đầu tiên của một quan chức cấp cao Iran cho thấy nước này có kế hoạch trả đũa vụ không kích của Israel ngày 26/10. Điều này đặt ra nguy cơ tiếp tục chu kỳ tập kích ăn miếng trả miếng giữa hai nước, đẩy Trung Đông đến bờ vực xung đột toàn diện khi dường như không bên nào chịu lùi bước.
Gholamhossein Mohammadi Golpayegani, Chánh văn phòng Lãnh tụ tối cao Iran, cùng ngày cho biết Iran đã "lên kế hoạch đáp trả dữ dội, mạnh mẽ" với chiến dịch tấn công của Irael.
Tên lửa đạn đạo Khorramshahr của Iran rời bệ phóng trong cuộc thử nghiệm tháng 5/2023. Ảnh: Reuters
Iran từng hai lần tấn công trực tiếp vào lãnh thổ Israel trong năm nay, nhằm trả đũa những hành động quân sự và răn đe đối phương. Trước mỗi cuộc tập kích, các lãnh đạo Iran phải đánh cược với nguy cơ chiến dịch răn đe bị phản tác dụng, châm ngòi thêm những cuộc tấn công có thể làm tổn hại nghiêm trọng đến hạ tầng và nền kinh tế.
Kịch bản đó không diễn ra trong cuộc tập kích Israel hồi tháng 4, nhưng đã trở thành hiện thực vào tháng 10.
Iran ngày 1/10 phóng gần 200 tên lửa đạn đạo vào Israel để báo thù cho cái chết của thủ lĩnh Hamas, Hezbollah và một tướng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC). Israel sau đó không kích trận địa phòng không xung quanh một số cơ sở dầu khí quan trọng và cảng biển của Iran, cùng cơ sở chế tạo nhiên liệu tên lửa đạn đạo.
Các quan chức Iran tuyên bố phòng không nước này đánh chặn phần lớn tên lửa và máy bay không người lái (UAV) của Israel, nhưng nói rằng 4 binh sĩ và một dân thường đã thiệt mạng. Những thông tin ban đầu cho thấy Israel chỉ tấn công mục tiêu quân sự trên lãnh thổ Iran, không nhắm vào cơ sở dầu khí và hạt nhân.
Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei ngày 27/10 yêu cầu chính phủ tính toán cách phản ứng "thể hiện sức mạnh", nhưng cũng cần "không phóng đại" mối đe dọa từ Israel và cân nhắc "lợi ích cao nhất của nhân dân và đất nước". Tổng thống Masoud Pezeshkian nhấn mạnh quyết tâm bảo vệ đất nước "một cách khôn ngoan và khôn khéo" sau vụ không kích của Israel.
Giới quan sát cho rằng đây có thể là dấu hiệu cho thấy Iran nhiều khả năng sẽ không đáp trả quyết liệt đòn tập kích của Israel. Thiệt hại sau vụ tấn công dường như cũng nằm trong giới hạn mà Iran nhiều lần ám chỉ, mở ra cơ hội cho hai nước tìm kiếm giải pháp ngoại giao để hạ nhiệt căng thẳng.
Vị trí các khu vực tại Iran có thể trúng đòn không kích của Israel ngày 26/10. Đồ họa: Guardian
Tuy nhiên, mọi chuyện thay đổi từ ngày 28/10, khi ba quan chức Iran giấu tên cho biết lãnh tụ tối cao Ali Khamenei đã chỉ thị Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao chuẩn bị tấn công Israel.
Các quan chức nói rằng ông Khamenei ra quyết định sau khi xem báo cáo chi tiết về mức độ thiệt hại. "Không thể bỏ qua vụ tập kích vì phạm vi đòn đánh và con số thương vong quá lớn. Không phản ứng sẽ đồng nghĩa Iran nhận thất bại", một người nói.
Giới chuyên gia nhận định Israel đã vô hiệu hóa một số tổ hợp phòng không quan trọng, khiến Iran đặc biệt dễ tổn thương trước những đòn tấn công trong tương lai. Đòn tập kích của Israel còn nhằm gây tổn hại năng lực chế tạo tên lửa của Iran, dù kho dự trữ gồm hàng nghìn tên lửa đạn đạo và số lượng chưa xác định tên lửa hành trình tầm xa của Tehran không bị ảnh hưởng.
Iran đưa ra tuyên bố đáp trả, nhưng thực tế số vụ tập kích trực tiếp vào lãnh thổ đối phương của hai bên đang ngang bằng nhau.
"Cuộc tấn công tiếp theo sẽ là hành động leo thang từ phía Iran, song họ không coi đây là mối đe dọa với sự tồn vong của quốc gia. Giới lãnh đạo Iran sẵn sàng chấp nhận rủi ro để không tỏ ra yếu đuối, đồng thời bảo đảm uy tín trong nước lẫn quốc tế", Sina Azodi, chuyên gia về quân đội Iran đang làm giáo sư thỉnh giảng tại Đại học George Washington ở Mỹ, nhận định.
Vệt sáng từ tên lửa Iran phóng nhằm vào Israel ngày 1/10. Ảnh: AP
Các chỉ huy Iran dường như đang chuẩn bị danh sách gồm hàng chục mục tiêu quân sự bên trong Israel. Tuy nhiên, chiến dịch rất có khả năng sẽ diễn ra sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, do Iran "lo ngại đợt căng thẳng và hỗn loạn khác ở Trung Đông có thể mang lợi ích đến cho cựu tổng thống Donald Trump", theo nhóm quan chức giấu tên.
Trong khi đó, giới chức Israel cho biết sẵn sàng triển khai thêm các chiến dịch tấn công trực tiếp vào Iran nếu cần. Thủ tướng Benjamin Netanyahu nhận định trận không kích gần đây giúp Israel có thể gây nhiều thiệt hại hơn cho Iran trong chiến dịch tiếp theo.
"Chúng tôi đã đánh trúng điểm yếu của họ. Các tuyên bố của lãnh đạo Iran không thể che giấu sự thật rằng Israel giờ có thể hành động tự do hơn bao giờ hết trên lãnh thổ đối phương", ông khẳng định.
Nguyễn Tiến (Theo ToI, Tasnim, AP, AFP)