Bão Kalmaegi đã để lại một vệt dài chết chóc và tàn phá khi quét qua miền trung Philippines tuần này, biến các khu dân cư thành đống đổ nát và hàng chục nghìn người phải di dời.
Đây là cơn bão chết chóc nhất đổ bộ vào quốc đảo này trong năm nay, khiến ít nhất 140 người thiệt mạng và 127 người mất tích, hầu hết ở tỉnh Cebu, một điểm du lịch nổi tiếng. Theo cơ sở dữ liệu thiên tai EM-DAT, Kalmaegi cũng đã trở thành cơn bão chết chóc nhất thế giới trong năm nay.
Philippines không xa lạ gì với những cơn bão. Kalmaegi là cơn bão thứ 20 ảnh hưởng tới nước này trong năm 2025, cũng không phải là cơn bão mạnh nhất trong năm, khi đổ bộ vào Philippines với sức gió duy trì 150 km/h và gió giật 205 km/h.
Tuy nhiên, nó di chuyển chậm và gây mưa lớn bất thường ở các thành phố, thị trấn đông dân cư trên đường đi. Quan chức địa phương cho biết hầu hết số ca tử vong là do đuối nước, khi mưa lớn do bão Kalmaegi gây ra lũ quét và khiến mực nước sông dâng cao trên mức nguy hiểm.
Khung cảnh tan hoang do bão Kalmaegi gây ra ở Talisay, Cebu, Philippines. Video: X/@WeatherMonitors
"Tốc độ gió thường là yếu tố mà mọi người chú ý và thực tế các nhà khí tượng cũng dựa vào đây để phân cấp bão. Tuy nhiên, lượng mưa và nước lũ mới chính là yếu tố gây chết người số một", nhà khí tượng học Taylor Ward nói.
Các đảo đông dân như Leyte và phía bắc Mindanao đều nằm ở miền trung đất nước, nơi chịu ảnh hưởng lớn nhất của bão. Những khu vực này đã ghi nhận lượng mưa 150-250 mm chỉ trong 24 giờ, cao hơn nhiều so với lượng mưa trung bình của tháng 11.
Khu vực thành phố Cebu, thủ phủ tỉnh cùng tên, hứng lượng mưa lên tới 183 mm trong 24 giờ trước khi bão đổ bộ, vượt xa mức trung bình 131 mm của cả tháng. Địa hình dốc, đồi núi hiểm trở ở khu vực này cũng khiến dòng nước lũ quét thẳng vào các khu dân cư, vốn thiếu hệ thống thoát nước hiệu quả.
Thống đốc Cebu Pamela Baricuatro cho hay ảnh hưởng của cơn bão trở nên nghiêm trọng hơn do tình trạng khai thác cát sỏi quá mức nhiều năm qua khiến các con sông quanh khu vực bị bồi lấp, tắc nghẽn, dẫn đến nước dâng và tràn bờ khi mưa lớn. Bên cạnh đó, các công trình chống lũ ở Cebu cũng kém chất lượng.
Lính cứu hỏa ở thành phố Canlaon, tỉnh Negros Oriental, túc trực trên đường phố giữa dòng nước lũ chảy xiết khi bão Kalmaegi đổ bộ. Ảnh: Reuters
Đồng thời, người dân địa phương dường như cũng chưa hiểu rõ về các cảnh báo sớm, theo Bernardo Rafaelito Alejandro, phó giám đốc Cơ quan Phòng vệ Dân sự Philippines.
"Chúng tôi cần xem lại cách đưa ra cảnh báo sớm và giải thích rõ để người dân hiểu và hành động theo", ông nói.
Alejandro cũng kêu gọi xây dựng các hệ thống thoát nước tốt và lớn hơn, đồng thời phát triển cơ sở hạ tầng có khả năng chống chịu tốt để đối phó mối đe dọa từ những cơn bão ngày càng nghiêm trọng do biến đổi khí hậu.
"Chúng tôi cũng cần xem lại cách xây dựng các siêu đô thị và cải thiện khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu", ông nói.
Philippines là một trong những nước dễ bị ngập lụt nhất ở châu Á. Năm nay, nước này cũng đang bị bủa vây trong bê bối tham nhũng lớn liên quan tới các dự án kiểm soát lũ lụt, khiến hàng nghìn người dân phẫn nộ và biểu tình. Hàng chục nhà lập pháp, thượng nghị sĩ và công ty xây dựng đã bị cáo buộc nhận hối lộ bằng số tiền đáng lẽ phải được dùng để tái thiết hàng nghìn dự án kiểm soát lũ lụt.
Khung cảnh tan hoang sau bão ở một cộng đồng ven sông Mananga, thành phố Talisay, tỉnh Cebu, Philippines ngày 5/10. Ảnh: AP
Quy mô thảm họa ở tỉnh Cebu, nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, và các khu vực lân cận đã khiến nhiều người dân và quan chức địa phương bất ngờ. Video ghi từ máy bay không người lái cho thấy lũ lụt đã biến các con phố thành sông, nhấn chìm nhà cửa và ôtô bị lật úp.
Tại thành phố Talisay, nhiều dãy nhà bị lũ quét san phẳng và các cộng đồng dọc theo sông Mananga bị chôn vùi trong bùn đất. Tại thành phố Cebu, nhiều ôtô bị lũ quét cuốn trôi chất đống trên đường phố. Các đội cứu hộ phải lội qua nước lũ ngập đến ngang thắt lưng để giải cứu những người dân bị mắc kẹt.
"Chúng tôi không còn nhà nữa và không thể vớt được thứ gì từ căn nhà của mình. Chúng tôi không lường trước được mức độ mưa bão. Dù đã trải qua nhiều cơn bão trước đây, lần này mọi thứ rất khác. Nhà cửa của chúng tôi mất cả rồi", Mely Saberon, cư dân 52 tuổi ở Talisay, nói.
Marlon Enriquez, cư dân 58 tuổi ở thành phố Cebu, mô tả nước lũ "đổ vào rất nhanh", khiến họ không có thời gian thu gom đồ đạc."Tôi đã sống ở đây gần 16 năm và đây là lần đầu tiên tôi trải qua trận lũ lụt như vậy", Enriquez nói.
Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. ngày 6/11 ban bố tình trạng thiên tai quốc gia và cam kết tiếp tục các hoạt động cứu trợ, ứng phó. Cơn bão xảy ra chỉ hơn một tháng sau trận động đất mạnh 6,9 độ làm rung chuyển Cebu, khiến ít nhất 74 người thiệt mạng và hàng nghìn người phải di dời.
"Chúng tôi đã làm hết sức để ứng phó cơn bão, nhưng bạn biết đấy, vẫn có những điều thật khó lường như lũ quét", Thống đốc Cebu Pamela Baricuatro nói.
Thanh Tâm (Theo CNN, AP)