"Xài xả láng, cuối tháng về mo" - một trong những câu cửa miệng của cháu tôi. Câu cửa miệng có phần tự trào này được nói ra mỗi khi có ai hỏi thăm công việc, tiền bạc. Cháu tôi ngoài 25 tuổi, đang làm việc tại Sài Gòn với lương gần 20 triệu đồng nhưng không để dành được đồng nào.
Người ngoài khi mới nghe câu đó, cứ tưởng là cháu đang khiêm tốn, kiểu "dạ lương đủ xài". Nhưng đâu ai nghĩ đó là sự thật vì nhiều tháng xài tiền vung tay, cháu lại hỏi mượn tôi rồi tháng sau trả.
Ở quê, ba má cháu cũng thuộc dạng khá giả, chăm sóc và buôn bán cây trái từ vườn nhà nên thu nhập ổn. Các anh, chị đã có gia đình đàng hoàng. Vậy cháu không phải lo cho ai. Vậy tại sao lại không giữ được tiền? Theo tôi nghĩ, chính vì một số thanh niên ngày nay bị cuốn và chạy đua với lối sống trên mạng xã hội. Không kể những bạn có thu nhập ổn, mà ngay cả những bạn chưa ổn cũng cố gồng mình, xây dựng bản thân với lối sống hào nhoáng so với thu nhập trên mạng xã hội.
Với những người thuộc thế hệ đầu 9X và 8X về trước, không ai dạy họ bài học quản lý tài chính cá nhân cả. Nhưng thời cuộc đã dạy họ làm điều đó: ba mẹ còn nghèo, phải cố gắng đi làm thêm, làm gia sư kiếm tiền từ lúc sinh viên. Ra trường đi làm vừa gửi tiền về phụ giúp gia đình, xây sửa nhà cho cha mẹ hay nuôi em út ăn học...
Những trách nhiệm này đã được thế hệ đầu 9X và 8X về trước hoàn thành, nên từ giữa 9X đổ về sau chỉ tự lo cho bản thân nên kinh nghiệm quản lý tài chính còn yếu. Quan trọng hơn, chính vì cuộc sống gia đình đã ổn hơn, nên các bạn trẻ nghĩ rằng đó là một hậu phương vững chắc. Có thất nghiệp, thiếu tiền thì cũng có gia đình lo theo kiểu "nát giỏ còn bờ tre, lo gì".
Hơn nữa, thế hệ về sau này hầu như chưa từng trải qua biến động tài chính, lại đi làm ngay giai đoạn kinh tế phát triển, tiền kiếm được nhiều và dễ nên bài học tiết kiệm và đầu tư chẳng mấy ai quan tâm.
Chính vì thế, ngay lúc này, lướt qua một số diễn đàn, tối thấy nhiều bài đăng than vãn giảm thu nhập, mất việc vì công ty cho layoff nhưng số tiền tiết kiệm để duy trì sinh hoạt đều thấp hơn sáu tháng. Thậm chí có bạn còn cuốn cuồng tìm việc, kèm theo đó là lời khuyên tìm việc tay chân cũng được, miễn sao có thu nhập.
Tôi nhận thấy rằng một số bạn trẻ ngày nay có thể giỏi kiếm tiền, làm việc lương cao so với mặt bằng chung của xã hội nhưng đi kèm theo đó là mức độ xài tiền cũng mạnh bạo hơn các thế hệ đi trước nhiều. Chỉ đến lúc khó khăn như hiện tại, khi thu nhập giảm, mức sống trở về cơ bản thì các bạn mới ngộ ra bài học cho chính mình: Chẳng ai quan tâm bạn sống hào nhoáng ra sao, nguồn lực bản thân mới giúp được chính mình.
Quang Hưng
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.