Những ngày qua gần 30 hộ dân ở xã Thiệu Phú, Thiệu Hóa (Thanh Hóa) được vận động và đồng ý cho chính quyền địa phương khoá cổng nhà để phòng Covid-19. Đây là những gia đình có người từ vùng dịch cấp độ 3 (vùng cam), 4 (vùng đỏ) về quê ăn Tết.
Chính quyền xã cho rằng việc này là thực hiện theo Nghị quyết 128 của Chính phủ và chỉ đạo của UBND tỉnh Thanh Hóa. Sau đó, huyện Thiệu Hóa yêu cầu xã mở hết số khóa cửa.
Một hộ dân ở xã Thiệu Phú bị khoá cổng ngày 14/1. Ảnh: Lam Sơn
Luật sư Trương Anh Tú (Công ty Luật TAT Lawfrim) đánh giá, việc khóa cửa nhà dân "là sai, thể hiện sự lúng túng, hoảng loạn" trong phòng, chống Covid-19 ở địa phương. "Có dấu hiệu vi phạm các quyền về tự do cư trú và đi lại của người dân", luật sư nêu quan điểm.
Hiến pháp năm 2013 quy định, công dân có quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở và tự do đi lại, cư trú trong nước. Quyền của công dân chỉ có thể bị hạn chế theo "quy định của luật" trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, sức khỏe của cộng đồng...
Trên thực tế, cơ quan có thẩm quyền chỉ được phép hạn chế quyền của người dân bằng các chế tài hành chính hoặc hình sự như bắt giữ, cấm đi khỏi nơi cư trú hoặc xuất cảnh; tịch thu phương tiện, tài sản; phạt tiền...
Với nhà đất, tòa án khi cần cũng chỉ có thể áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời như kê biên, phong tỏa, cấm thay đổi hiện trạng hoặc mua bán... Như vậy, "không có quy định nào cho phép khóa cửa nhà dân". Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các luật liên quan, kể cả những điều khoản về tình trạng khẩn cấp, chiến tranh... cũng không cho phép làm như vậy, luật sư nêu quan điểm.
Do đó, dù việc khóa cửa được người dân chấp thuận, chính quyền xã vẫn không được thực hiện, vì vi phạm nguyên tắc "người dân được làm những gì pháp luật không cấm, còn cơ quan nhà nước được làm những gì pháp luật cho phép".
Hơn nữa, biện pháp "khóa cửa, giữ chìa" còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn về phòng cháy chữa cháy hoặc nếu nhà dân có người cần cấp cứu sẽ khó khăn hơn.
Theo luật sư Tú, các địa phương cần thực hiện việc đón người về quê ăn Tết theo quy định phòng chống dịch của Chính phủ, hướng dẫn của Bộ Y tế; không nên "sáng tạo thái quá".
Dịp Tết Nguyên đán 2022 sắp đến trong khi số ca nhiễm Covid-19 tại nhiều địa phương vẫn cao. Nhiều địa phương do lo ngại bùng dịch đã kêu gọi người dân xa nhà không về quê nếu không cần thiết như một số nơi ở Thanh Hóa, Vĩnh Phúc, Sơn La, Quảng Nam...
Song Minh