Chiều 26/6, phiên phúc thẩm vụ án cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi giai đoạn 2 (đoạn 72 km TP Tam Kỳ - TP Quảng Ngãi) kéo dài đến tối muộn với phần tranh luận giữa các luật sư và đại diện VKS.
Trong bản luận tội, VKS đề nghị giảm nhẹ cho 3 trong 10 bị cáo; bác kháng cáo của cả 5 nhà thầu, tiếp tục buộc trả 460 tỷ đồng - số tiền Tổng công ty đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam VEC đã trả cho các nhà thầu cho các phần đường không đạt.
Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho hai nhà thầu là Tập đoàn Sơn Đông và Giang Tô (Trung Quốc), luật sư Nguyễn Trọng Nghĩa (Đoàn luật sư TP HCM) khẳng định năng lực hai doanh nghiệp "thuộc hàng đầu" lĩnh vực xây dựng tại Trung Quốc, đạt nhiều giải thưởng quốc tế, có nhiều công trình tại Việt Nam trước khi thi công cao tốc này.
Về việc phải hoàn trả hơn 200 tỷ đồng cho VEC theo phán quyết sơ thẩm, luật sư cho rằng tại phiên sơ thẩm, đại diện chủ đầu tư VEC luôn khẳng định chỉ yêu cầu 5 nhà thầu bồi thường "chi phí khắc phục, sửa chữa tài sản bị hư hỏng"; không yêu cầu hoàn trả "toàn bộ khoản tiền" mà VEC đã thanh toán cho phần công trình bị cáo buộc vi phạm chất lượng. Nhưng bản án của tòa sơ thẩm lại buộc các nhà thầu trả VEC "toàn bộ" số tiền được thanh toán, trong khi "rõ ràng VEC không yêu cầu điều này".
Việc tòa sơ thẩm "tự ý thay đổi" nội dung yêu cầu bồi thường thiệt hại của chủ đầu tư, theo luật sư, là vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc tôn trọng quyền quyết định và tự định đoạt của đương sự. Tòa sơ thẩm do đó "vi phạm nguyên tắc cơ bản của Bộ luật Tố tụng Dân sự", luật sư lập luận.
Luật sư Nguyễn Trọng Nghĩa, bảo vệ quyền lợi cho hai nhà thầu Sơn Đông và Giang Tô, phiên phúc thẩm chiều 26/6. Ảnh: Danh Lam
"VEC đã tiếp nhận, sử dụng và khai thác phần công trình bị cáo buộc vi phạm chất lượng; đã coi phần công trình này là tài sản của mình, cho dù tài sản này có phần bị hư hỏng, khiếm khuyết hay không. Vậy nên VEC chỉ có quyền đưa ra yêu cầu bồi thường chi phí khắc phục khiếm khuyết, sửa chữa đường, chứ không có quyền đưa ra yêu cầu hoàn trả lại toàn bộ khoản tiền đã giải ngân", luật sư Nghĩa bào chữa.
Luật sư nói VEC đã vận hành, thu phí và chính VKS cũng cho rằng "đem lại lợi ích kinh tế lớn cho vùng" nên việc yêu cầu các nhà thầu trả lại hết tiền công là vô lý. "Có phải cao tốc 0 đồng đâu mà VKS đòi nhà thầu phải trả lại hết tiền", luật sư nêu quan điểm.
Theo luật sư, cả chủ đầu tư và tư vấn giám sát đều bị cơ quan điều tra kết luận chịu "trách nhiệm chính" trong sai phạm, dẫn đến chất lượng công trình không đảm bảo. Việc tòa sơ thẩm chỉ buộc các nhà thầu phải chịu trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại là rất bất lợi, do đó đề nghị cấp phúc thẩm tuyên buộc hai đơn vị này liên đới bồi thường.
Trong khi đó, các luật sư của nhà thầu Lotte E&C và Posco E&C (Hàn Quốc) cho rằng phương pháp giám định thiệt hại của Phân viện Khoa học và Công nghệ Giao thông Vận tải phía Nam là "không đáng tin cậy" và "không có quốc gia nào giám định kiểu đó". Tiêu biểu là khoảng cách lấy mẫu quá xa, cá biệt có điểm cách nhau tới gần 3 km, dẫn đến xác định thiệt hại không hợp lý.
Posco và VEC thuê đơn vị giám định độc lập là KC1, và cùng có kết luận "đạt yêu cầu, vận hành ổn định".
Trả lời bằng tiếng Hàn Quốc thông qua phiên dịch, đại diện Posco E&C nói cơ quan giám định "áp đặt" các tiêu chuẩn của vật liệu xây dựng ở trạng thái nguyên sinh cho cả vật liệu đã qua xử lý vào thi công và sử dụng là không logic.
Đại diện VKSND Cấp cao tại Hà Nội tranh luận tại tòa, ngày 26/6. Ảnh: Danh Lam
Phản biện các quan điểm trên, đại diện VKS khẳng định ngay sau khi đưa vào sử dụng tháng 9/2018, Hội đồng nghiệm thu Nhà nước đã đi kiểm tra và xác định hơn 167 điểm hỏng, có những điểm không thể khắc phục được, rất nặng. Hội đồng mới có công văn sang Bộ Công an yêu cầu làm rõ trách nhiệm xem đến mức truy tố hình sự hay chưa.
Các nhà thầu đều khẳng định "thực tế đạt chất lượng", cho rằng các hình ảnh trên báo chí không phản ánh đúng, không phải đoạn đường họ thi công. "Nhưng xin nói, các hình ảnh trên báo không phải là tham chiếu, căn cứ để chúng tôi buộc tội, mà dựa trên kết quả giám định, cơ sở khoa học của cơ quan có thẩm quyền", công tố viên đối đáp.
Hai giám định viên thuộc Phân viện Khoa học và Công nghệ Giao thông Vận tải phía Nam, dù không dự phiên phúc thẩm song tại phiên sơ thẩm đã nhiều ngày trả lời các câu hỏi của các nhà thầu quanh công tác giám định.
VKS yêu cầu các nhà thầu và luật sư tôn trọng luật Việt Nam, do các sai phạm hay tranh chấp xảy ra trên lãnh thổ Việt Nam, phải chịu xử lý của pháp luật Việt Nam
"Việc đưa ra so sánh với các luật nước khác, mang quy chuẩn chất lượng công trình của nước khác so sánh với Việt Nam là không phù hợp. Ngay bản thân các lĩnh vực, công trình ở Nam đã có quy chuẩn khác nhau, chứ đừng nói quy chuẩn Việt Nam đem so nước ngoài, vì vị trí địa lý, đặc điểm địa chất, khí hậu thời tiết của mỗi nước khác nhau, không thể so sánh", VKS nêu quan điểm.
Với quan điểm về "cao tốc 0 đồng" của luật sư Nghĩa, kiểm sát viên cho hay, đối với đoạn đường này, hư hỏng được tính chiếm 6,7% độ dài con đường, có nghĩa là 93% đảm bảo vận hành. Do đó chủ đầu tư vẫn tiếp tục đưa vào vận hành vì nó có hơn 93% giá trị vẫn sử dụng được.
"Thực tế có 6,7% hư hỏng, gây thiệt hại, nhưng cơ quan công tố chỉ đang yêu cầu bồi thường có 4,7% giá trị thôi. Nếu yêu cầu các nhà thầu cào đường ra làm đúng quy chuẩn, thì chắc chắn các nhà thầu không còn tiềm lực đi làm các dự án khác", kiểm sát viên tái khẳng định quan điểm "cách tính thiệt hại đã rất có lợi cho nhà thầu".
Sau hai lượt đối đáp, HĐXX tuyên bố dừng tranh luận và thông báo, sẽ tuyên án 9h sáng mai.
Thanh Lam